Ŋununtiŋ kiri lu de-i Yesu sun
(Matiyu 26:1-5, 14-16; Maraka 14:1-2, 10-11)
22
1 Yawutu kiri wuru bwuru tuutuubali ki nu-a ɲaannabyɛ wɔ̀ tɛ, kí i nwɔ̀ dɔri-ra tu Paki, niŋ wuru saa ra. 2 Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ kiri fa sariya kalimɔɔ kiri wuru nʼceeli-la arì i Yesu kilɛn du ru, nka kí wuru kɛni-na konaŋ ki jɛŋ.
3 Niŋ waaci ki ru, Shitaanni i ɲakilila jɛ de Yudasi ru, kí wuru nwɔ̀ dɔri-ra tu Isikariyɔti. Niŋ wuru Yesu wɔ kalindaŋ bwununfuuli ki bɛɛ ɛ. 4 Wú po-i, wú i ta wulubi Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ kiri fa Kirinfusinaŋ ki ɲaannasuutɔnŋ kiri tɛ. Wú wuru ra so Yesu de-i kí gbɛfɛ ɲaan wɔ̀ tɛ, wú fa kí i fu niŋ na. 5 Niŋ bimaan i di niŋ ni tɛ kusɛbɛ, kí i fu nʼna, tu arì a jalinŋ wɔri wú tɛ. 6 Yudasi i a tu. Wú i tu ɲaan ceeli-la a ra so Yesu de-i kí gbɛfɛ ɲaan wɔ̀ tɛ konaŋ ki cɔru.
Yesu awɔ kalindaŋ koŋ fuuli cin ta-i Paki ki nufinŋ kiri ramɔni
(Matiyu 26:17-25, Maraka 14:12-21; Yuhana 13:21-30)
7 Bwuru tuutuubali nu ki ɲaannabyɛ ki i na so, kí kakan wuru kí i saawɔrinŋ bulaaŋ ji saraka Pakia nufinŋ ki wɛli ki i. 8 Niŋ ɲaan ki tɛ, Yesu i Pyɛɛri fa Yuhana cin ta a jɛŋ, tu kí ta Paki ki nufinŋ ki ramɔni-ni. 9 Kí i ntiŋ nanɔri: «Abɛ́ɛ́ nʼtɛ tu yi ta nufinŋ kiri ramɔni mani danwɔ ru?» 10 Ntiŋ tu kí tɛ: «Abɛ́ɛ́ ta so kili ki demantɔnŋ ki ra, abɛ́ɛ́ fa shuru bɛɛ ra ta fu. Ju duŋ i ji ntiŋ ŋuniŋ faninmwuŋ. A ta nʼpa niŋ shuru ki cɛfan. A ntiŋ ta de kaniŋ wɔ̀ sun, á i ta de niŋ mani nu. 11 A i ta nʼbi niŋ kanintiŋ ki tɛ, tu kalimɔɔ ki nʼbi, tu afinŋ fa awɔ kalindaŋ kiri ra na Jonbikɔ ɲaannabyɛ ki nufinŋ ki nu fudaŋ wɔ̀ ru, tu niŋ da? 12 Niŋ kanintiŋ ki a ta fudaŋ bɛɛ ji abɛ́ɛ́ wu sankasoŋ sun. Ntiŋ a ta fu ciiru sinaŋ namɔnimaan ji abɛ́ɛ́ wu, á i nufinŋ ki ramɔni niŋ nu.»
13 Pyɛɛri fa Yuhana i tiri, kí i ta bi kiri ja miŋ tu Yesu yìrì ɲaan bi wuru ɲaan wɔ̀ tɛ. Kí i Jonbikɔ ɲaannabyɛ ki nufinŋ kiri ramɔni maŋ.
Ŋuntiŋ ki wɔ fani bi ki
(Matiyu 26:26-30; Maraka 14:22-26; 1 Korɛnti. 11:23-25)
14 Nufinŋ ki nu waari ki na-i so, Yesu fa awɔ cindaŋ koŋ bwununfuuli ki i ta sɔɔ nufinŋ ki tɛ. 15 Ntiŋ tu kí tɛ: «Míŋ tɔnɲaarabi wuru i, nʼfa abɛ́ɛ́ so Jonbikɔ ɲaannabyɛ nufinŋ ka nu-i yimaŋ fan, sana ŋí i cɔɔri. 16 Sabu, míŋ a nʼbi abɛ́ɛ́ tɛ, nʼtu míŋ a ka ɲaannabyɛ nufinŋ ka tɔri nu abɛ́ɛ́ fan kili ki, fɔ nʼkɔri ki rafaa Kirinŋ wɔ masabi ki ru.» 17 Ntiŋ niŋ nʼbi-i, ntiŋ i dunfɛnŋ jaakilaŋ ki shi, ntiŋ i baraka wɔri Kirinŋ tɛ, ntiŋ i nʼbi: «Á nʼmwu á bataa i nʼbɛɛ mwunu, 18 sabu míŋ a nʼbi abɛ́ɛ́ tɛ, nʼtu míŋ a dunfɛnŋ mwunu abɛ́ɛ́ fan kili ki, fɔ Kirinŋ wɔ masabi ki na-i.»
19 Niŋ kɔɔtɛ, ntiŋ i bwuru ki shi, ntiŋ i baraka wɔri Kirinŋ tɛ. Ntiŋ i nʼnulu lu kí tɛ, ntiŋ i nʼbi: «Ka yɔ míŋ firi ki i, [niŋ wɔ̀ a na wɔri saraka abɛ́ɛ́ bira. A tu á i nufinŋ ka bishi ki nu-ni á maŋ fan, nwɔma á i a ɲakili tu míŋ na.» 20 Kí nufinŋ ki nu kɔ-i, Yesu i dunfɛnŋ ki shi sɛbɛ, ntiŋ i baraka wɔri Kirinŋ tɛ. Ntiŋ i nwɔ̀ri kí tɛ tu: «Ka yɔ míŋ cunŋ ki i, Kirinŋ na na nwɔ̀ ji awɔ Tɔnwɔri ŋunaŋ ki cɛ sɔɔfinŋ ki i, a fa abɛ́ɛ́ faninmwuŋ. Niŋ yɔ miŋ tu míŋ cunŋ i, nwɔ̀ kɔnkɔli-i abɛ́ɛ́ bira.»]b
Yesu a janfatɔnŋ ki ji-i
(Matiyu 26.20-25; Maraka 14.17-21)
21 Yesu tu awɔ kalindaŋ kiri tɛ sɛbɛ: «Niŋ fa a fɔn na, konwɔ́tiŋ a na míŋ janfa, ntiŋ i míŋ de nʼɲa kiri gbɛfɛ, niŋ gbɛ ki yɔ míŋ fan ku kulu tenŋ nu. 22 Sɛli yɛ, Koŋ Danshuru ki a beeni, ŋì i kɛɲɛ Kirinŋ wɔ bi gbɛbilimaan kiri wu. Nka bɔni yɔ koŋ tɛ, konwɔ́tiŋ a ntiŋ wɔri a ɲa kiri tɛ!» 23 Yesu wɔ kalindaŋ kiri i arìmaŋ nanɔri-ri, tu niŋ a ji nkɛnŋ i arìbɛ̀ɛ̀ ru sa?
Jɛntɔnŋ ki kakan ntiŋ i ji nkɛnŋ sali?
(Matiyu 18.1; 20.25-28; Maraka 9.34; 10.42-45)
24 Sɔsɔɔlinŋ i jɔrɔkɔ kalindaŋ kiri faninmwuŋ tu nkɛnŋ tenŋ a ji arìbɛ̀ɛ̀ bataa ru koŋ sinaŋ ki i? 25 Yesu tu kí tɛ: «Masa kiri yɔ arɔ̀ɔ̀ kɛnindaŋ kiri mari-ra faan wu. Niŋ ɲaan ki tɛ, faan ki yɔ nwɔ̀ri gbɛ, niŋ ni i arì yɛri dɔri-ra shɔɔrinŋ matiiri. 26 Nka abɔ́ɔ́ ki kakan, ŋì i ji ninkunŋ ki dɛ! Abɛ́ɛ́ ru, koŋ sinaŋ ki kakan-i, niŋ i a yɛri ji miŋ tu abɛ́ɛ́ bataa ru daanwulu ki. Abɛ́ɛ́ ru ŋununtiŋ ki i a yɛri ji á bataa wɔ baaradaŋ i. 27 Nkɛnŋ koŋ sinaŋ ki i, konwɔ́tiŋ i nufinŋ ki ramɔni-na daa walima nufinŋ ki yɔ ta-a sɔɔ nwɔ̀tiŋ nʼtɛ? Nufinŋ ki i ta-a sɔɔ nwɔ̀tiŋ tɛ nintiŋ i ki wa? Mìŋ ɲaan ki tɛ, míŋ yɔ abɛ́ɛ́ faninmwuŋ miŋ tu baaradaŋ i.
28 Abɛ́ɛ́ kɔniŋ a banba-i, á i tu míŋ fan n’wɔ́ cɔɔri kiri waaci ki ru. 29 Niŋ ki ra, míŋ Tiŋ ki Masabi ki wɔri-i míŋ tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ, míŋ yɔ nʼwɔri-ra abɛ́ɛ́ tɛ mìŋ ɲaan ki tɛ, 30 nwɔma, abɛ́ɛ́ so nuŋ nu-i, á i a mwunu míŋ fan n’wɔ́ Masabi ki ru, á i sɔɔ masawaalinŋ kiri sun, á i Isirayɛli shiya bwununfuuli ki wɔ kiti ki kwuru.»
Yesu tu Simɔŋ Pyɛɛri a nʼbi tu a afinŋ tɔ-a ki
(Matiyu 26.31-35, Maraka 14.27-31; Yuhana 13.36-38)
31 Yesu i nʼbi Simɔŋ tɛ: «Simɔŋ, Simɔŋ, nʼshɛɛli, Shitaanni nʼceeli-i Kirinŋ gbɛ, a i abɛ́ɛ́ yuuyuu miŋ tu koŋ yɔ bilaŋ yuuyuu po san-a a ɲɛɛnŋ nu ɲaan wɔ̀ tɛ.c 32 Nka míŋ Kirinŋ nafɛ-i miŋ Simɔŋ tɛ, nwɔma n’wɔ bilinabi ki fa na li ki. A miŋ na ntɔribi waarinŋ wɔ̀ ru, ŋi i nʼpwulu míŋ tɛ, ŋi i nʼtindaŋ kiri cunadi.»
33 Pyɛɛri tu Yesu tɛ: «Ŋuntiŋ, hali kí ji-a míŋ bo abɛ́ɛ́ fan nkasu ki ru, walima kí i yi kilɛn yimaŋ fan, míŋ a nʼtu niŋ bataa ra.»
34 Nka Yesu tu Pyɛɛri tɛ: «Pyɛɛri, míŋ a nʼbi miŋ tɛ, nʼtu ɲandaŋ kiri ra so bulu sun jiŋ, nʼtu miŋ a nʼbi kaan byaŋ, tu miŋ míŋ tɔ-a ki.»
Yesu tu kalindaŋ kiri arì ramɔni
35 Niŋ kɔɔtɛ, Yesu tu awɔ kalindaŋ kiri tɛ: «Míŋ abɛ́ɛ́ cin-i waarinŋ wɔ̀ ru, ŋí i nʼbi tu abɛ́ɛ́ fa wari bofinŋ, walima wɔru tafinŋ ni, niŋ fa kari ri shi ki, finŋ bɛɛ ta wuru waa abɛ́ɛ́ ra wa?»
Kí tu: «Aayi, finŋ tɔri waa-ri yibɛ̀ɛ̀ ra ki.» 36 Ntiŋ tu kí tɛ: «Nka dɔnsaŋ, wari bofinŋ ji konwɔ́tiŋ gbɛ, ntiŋ nʼshi. Mìŋ ɲaan tenŋ ki tɛ, wɔru tafinŋ ji nwɔ̀ gbɛ, niŋ niŋ shi, niŋ fa a baamwuru ji nwɔ̀ gbɛ ki, ntiŋ ta awɔ shii suu jɛrɛbi ki ju, ntiŋ i nʼbɛɛ sa. 37 Sabu, míŋ yɔ nʼbi-a abɛ́ɛ́ tɛ nʼtu *Sɛbɛ ki nwɔ̀ bi-i míŋ bi ki sun tu: ‹Kí nʼbo-i koŋ kilɛntɔnŋ ni fan›, fɔ niŋ ma miŋ tu nʼbi-i ɲaan wɔ̀ tɛ. Niŋ ma waaci ki myɛ-ɛ.»
38 Kalindaŋ kiri tu ntiŋ tɛ: «Ŋuntiŋ, baamwuru fuuli i ka a.»
Ntiŋ i kí rupwulu: «Niŋ ni a nʼpo.»
Yesu ta-i Kirinŋ nafɛ Olinfiyetɔnŋ ki sun.
(Matiyu 26:36-46, Maraka 14:32-42)
39 Yesu po-i, ntiŋ i tiri Olinfiyetɔnŋ ki sun, miŋ tu ntiŋ wuru dali-la ntiŋ i nʼma-ni ɲaan wɔ̀ tɛ. Ntiŋ wɔ kalindaŋ kiri i nʼpa ntiŋ cɛfan. 40 Ntiŋ ta-i so niŋ mani nu, ntiŋ i nʼbi kí tɛ: «Á tu Kirinŋ nafɛ ki ra, nwɔma Shitaanni wɔ faan ki fa so á fɛ ki.»
41 Niŋ kɔɔtɛ, ntiŋ i a san kí ra pyaanniŋ, ntiŋ i a kwushiri, ntiŋ i Kirinŋ nafɛ-ri. 42 Ntiŋ tu: «Míŋ Tiŋ, abɛ́ɛ́ ji wuru ra a tu, á ka cɔɔri ka maŋ nari míŋ na. Nka míŋ dintɛbi fa ma ki, duu abɛ́ɛ́ dintɛ wɔ ki.» [ 43 Niŋ mani ki ru, mɛlɛkɛn bɛɛ i po kirinpɔli ki ra, ŋì i na ntiŋ tɔnnafuru. 44 Sabu, niŋ waaci ki furu wuru ntiŋ sun haali. Ntiŋ i nʼbɛɛ bo Kirinŋ nafɛ ki sun. Ntiŋ i mankwulucɔ. Ntiŋ mankwulucɔmaan ki ju ki wuru miŋ tu cunŋ i, ŋì i tɔli-li fwuniŋ ki sun.]
45 Yesu kɔ-i Kirinŋ nafɛ ki ra waarinŋ wɔ̀ ru, ntiŋ i a pwulu kalindaŋ kiri maŋ ki ru. Ntiŋ i ta fa kí bataa ɲinintan-i, tɔnfɔɔ ki yɛlinŋ ki gbɛɛra. 46 Ntiŋ tu kí tɛ: «Hɛɛn! Abɛ́ɛ́ yɔ ɲinintan-a wa? A jɔrɔkɔ á i Kirinŋ nafɛ, nwɔma Shitaanni wɔ faan ki fa so a fɛ ki.»
Yesu pabi ki
(Matiyu 26.47-56; Maraka 14.43-50; Yuhana 18.3-11)
47 Yesu tu-i niŋ wulu ki bi-a awɔ kalindaŋ kiri tɛ, konaŋ kwuru bɛɛ i po. Kí wuru kalindaŋ wɔ̀ dɔri-ra tu Yudasi Yesu wɔ kalindaŋ bwununfuuli ki ru, niŋ i nʼpa kí jɛŋ. Kí na-i so Yesu ri maŋ ki ru, Yudasi i a kpari ntiŋ tɛ, tu a ra ntiŋ co arɔ̀ɔ̀ bidintɛbi coolintanka ɲaan ki ra. 48 Niŋ mani nu, Yesu tu wú tɛ: «Yudasi, miŋ yɔ Koŋ Danshuru ki de-a a ɲa kiri gbɛfɛ bidintɛbi coolinŋ wu wa?»
49 Koŋ wɔ̀ri wuru Yesu fan, niŋ ni na-i konaŋ ki na ŋuŋ ki tɔ, kí i ntiŋ nanɔri: «Ŋuntiŋ, yi baamwuru kiri shi kí cɛfan wa?» 50 Kí ru koŋ tenŋ i jɔrɔkɔ awɔ baamwuru ki wu, niŋ i ta Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ ki wɔ baaradaŋ ki pantɛ tɔɔn ki shi san maŋ.
51 Nka Yesu tu awɔ kalindaŋ kiri tɛ: «Á nʼtu ka sun.» Ntiŋ i a gbɛ pa weŋ ki tɔɔn tɛri sanmaan ki ra, ntiŋ i niŋ kene.
52 Niŋ kɔɔtɛ, Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ ŋununtiŋ wɔ̀ri fa Kirinfusinaŋ ki ɲaannasuutɔnŋ ŋununtiŋ wɔ̀ri fa cɛɛnni wɔ̀ri na wuru ntiŋ pamaŋ ki ru, ntiŋ i nʼbi niŋ ni tɛ: «Nʼso-i abɛ́ɛ́ i na míŋ cɛfan baamwuru ri fa bali li wu miŋ tu míŋ a ji koŋ kilɛntɔnŋ i wa? 53 Míŋ wuru abɛ́ɛ́ fan jibi woo jibi Kirinfusinaŋ ki ra maŋ, abɛ́ɛ́ jɛɛn á i míŋ pa ki. Nka á bili nʼna tu abɔ́ɔ́ waaci ki fa Shitaanni wɔ sotinbi ki waari ki ka a.»
Pyɛɛri tu afinŋ Yesu tɔ-a ki
(Matiyu 26.57-58, 69-75; Maraka 14.53-54, 66-72; Yuhana 18.12-18, 25-27)
54 Kí i Yesu pa tiri Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ ki wɔ mani nu. Pyɛɛri i tu gbiila, ntiŋ i a da tiri-ri kí cɛfan. 55 Kí i ta tuu rakili kaniŋ ki faninmwuŋ, kí i sɔɔ niŋ na. Pyɛɛri yɛri ki i ta sɔɔ konaŋ ki kanfɛ.
56 Pyɛɛri sɔɔmaan ki tu-i tuu ki maŋ ki ru, jonmari bɛɛ i ntiŋ ja. Niŋ jonmari ki i a ɲaniŋ da Pyɛɛri ra, nmari i nʼbi: «Koŋ ka yɛri ki wuru Yesu fan.» 57 Pyɛɛri i nmari ki sɔsɔ ntiŋ i nʼbi: «Mari ki, míŋ nintiŋ tɔ-a ki.» 58 Nʼcin ki, koŋ tɔri i na Pyɛɛri sɔɔ ja sɛbɛ, nintiŋ tu ntiŋ tɛ: «Miŋ yɛrima ki yɔ kí bɛɛ ɛ.» Pyɛɛri i nintiŋ nupwulu: «Koŋ ki, míŋ kí tɔri ki dɛ!» 59 Lɛɛri tenŋ bishi fwuudemaan kɔɔtɛ, shuru tɔri i na tu a wulu sun sɛbɛ tu: «Sii nʼna nʼnu ki, weŋ ka wuru Yesu fan, sabu Galiletɔnŋ yɛ.» 60 Niŋ fa a fɔn na, Pyɛɛri tu: «Koŋ ki, míŋ abɔ́ɔ́ wulu ki tamaŋ tɔ-a ki.» Pyɛɛri niŋ wulu ki bi kɔ-i manaanŋ wɔ̀ ru, ɲandaŋ kiri i bulu. 61 Ŋuntiŋ ki i a ŋuniŋ fɛshi, ntiŋ i a ɲaniŋ da Pyɛɛri ra. Pyɛɛri ɲakili i bo ntiŋ wɔ wulu bimaan ki tɛ: «Ɲandaŋ kiri ra so bulu sun jiŋ, miŋ a nʼbi kaan byaŋ nʼtu miŋ míŋ tɔ-a ki.» 62 Niŋ ma-i, Pyɛɛri i po taanna, ntiŋ i awɔ ɲaankwunŋ na ŋuntan kusɛbɛ.
Konaŋ kiri Yesu ki-i, kí i ntiŋ bwɔ
(Matiyu 26.67-68; Maraka 14.65)
63 Yesu ɲaannasuutɔnŋ kiri wuru yɛtan bo-a ntiŋ sun, kí i ntiŋ bwɔ-ri. 64 Kí i ntiŋ ɲaanna kɔli, kí i ntiŋ bwɔ-ri, kí i ntiŋ nanɔri-ri: «Nkɛnŋ miŋ bwɔ? Nʼbi yi tɛ.» 65 Niŋ fa kí i kiilinŋ jɛ mwɔɔnna tɔri ri de ntiŋ nu sɛbɛ.
Kí ta-i Yesu wu Yawutu kiri wɔ kitikwurumaŋ ki ru
(Matiyu 26:59-66; Maraka 14:55-64; Yuhana 18:19-24)
66 Si ki sari-i waarinŋ wɔ̀ ru, kili ki ra cɛɛnni kiri fa sariya kalimɔɔ kiri niŋ fa Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri ŋununtiŋ kiri i arɔ̀ɔ̀ kitikwurutoŋ ki bo arìmaŋ sun. Kí i ta Yesu wu niŋ ni ɲaanfɛ. 67 Niŋ ni tu Yesu tɛ: «A miŋ ki ji Kirinŋ Ɲaannakonshimaan ki i, nʼbi yi tɛ.» Yesu tu kí tɛ: «A míŋ nʼbi abɛ́ɛ́ tɛ, abɛ́ɛ́ ra bili míŋ na ki. 68 A míŋ abɛ́ɛ́ ranɔri sɛbɛ, abɛ́ɛ́ ra míŋ nupwulu ki. 69 Nka ŋì i san jiŋ na, Koŋ Danshuru ki a ta sɔɔ Sobataatiŋ Kirinŋ pantɛ.» 70 Kí bataa i nʼbi fu: «Niŋ na, miŋ ki yɔ̀ɔ̀ Kirinŋ Danshuru ki i wa!» Ntiŋ i kí rupwulu: «Abɛ́ɛ́ nʼbi-i ɲaan wɔ̀ tɛ, mìŋ ki yɛ.» 71 Niŋ na, kí tu arìmaŋ tɛ: «Yibɛ̀ɛ̀ maku faa-a shɛɛri danwɔ wɔ wulu la kili, yibɛ̀ɛ̀ wulu ki ramamaan juu a tiŋ ki yɛri ki tɔnŋ na?»