Kirinŋ nafɛka ɲaan ki
(Matiyu 6:9-13; 7:7-11)
11
1 Jibi bɛɛ, Yesu wuru Kirinŋ nafɛ-a mani bɛɛ ru. Ntiŋ kɔ-i waarinŋ wɔ̀ ru, ntiŋ wɔ kalindaŋ ki bɛɛ i nʼbi ntiŋ tɛ: «Ŋuntiŋ, á yi kini Kirinŋ nafɛka ɲaan na miŋ tu Yuhana awɔ kalindaŋ kiri kini-i ɲaan wɔ̀ tɛ.» 2 Yesu tu kí tɛ: «Abɛ́ɛ́ ji Kirinŋ nafɛ-a waarinŋ wɔ̀ ru, á nʼbi kɔɔn:Yibɛ̀ɛ̀ Tiŋ, awɔ́ wɔlɔnbi tɔ ki gbɛ.
Awɔ́ Masabi ki i na.
3 A yɔ̀ɔ̀ jibi woo jibi nufinŋ ki wɔri yi tɛ.
4 A i yɔ̀ɔ̀ bijɛ kiri tu yi tɛ,
miŋ tu nwɔ̀ri pɔli-i yibɛ̀ɛ̀ gbɛ, yibɛ̀ɛ̀ yɔ niŋ ni wɔ pɔli kiri tu-a kí tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ.
A fa ncusun Shitaanni i yibɛ̀ɛ̀ sunnɛɛn, ŋì i yi bo bijɛ ma sun ki.»
5 Yesu tu kí tɛ sɛbɛ: «Nkɛnŋ abɛ́ɛ́ ru, a ntiŋ ta awɔ wɔshuru tɛ wɔkila ru, ntiŋ i nʼbi niŋ tɛ tu: ‹Nʼwɔshuru, jɔrɔkɔ, ŋi i bwuru ŋuŋ byaŋ myɛntan nʼsun, 6 sabu mɔ́ɔ́n wɔshuru bɛɛ jɛri-i nʼgbɛ cii ka ru, nufinŋ dumiŋ míŋ gbɛ ŋì i wɔri ntiŋ tɛ ki.› 7 Niŋ bimaan ki ra, a ntiŋ wɔshuru ki tu fu ki ru maŋ, niŋ i ntiŋ nupwulu: ‹Miŋ fa míŋ ɲaanfɛkwulu ki, míŋ nʼtɔnŋ naye-i kɔ, míŋ fa nʼdaŋ kiri yi bili-i kɔ. Míŋ a so jɔrɔkɔ-i, ŋí i bwuru wɔri miŋ tɛ ki.›» 8 Yesu tu: «Míŋ yɔ nʼbi-a abɛ́ɛ́ tɛ, nʼtu, a wɔshuru ki nakɔɔra na jɔrɔkɔ, ntiŋ i bwuru ki wɔri wɔshurubi ki bira ki, ntiŋ a na jɔrɔkɔ, ntiŋ i a wɔshuru ki maku shɔfinŋ kiri bataa wɔri, sabu ntiŋ nʼtɛ a tɔ ki i li ki. 9 Míŋ kɔniŋ yɔ nʼbi-a abɛ́ɛ́ tɛ, nʼtu abɛ́ɛ́ maku yɔ finŋ woo finŋ na, á niŋ nafɛ Kirinŋ gbɛ, ŋì a nwɔ̀ri abɛ́ɛ́ tɛ. Finŋ woo finŋ bi yɛ, á nʼceeli Kirinŋ gbɛ, abɛ́ɛ́ a nʼja. A fu ki tɔnna kɔkɔ, ŋì a nawwulu abɛ́ɛ́ tɛ. 10 Sabu, koŋ woo koŋ yɔ Kirinŋ nafɛ-a, Kirinŋ yɔ nintiŋ ka-a. Koŋ wɔ̀ yɔ a makufinŋ ki ceeli-la Kirinŋ gbɛ, nintiŋ yɔ nʼkila-a. Nwɔ̀tiŋ i fu ki tɔnna kɔkɔ-a, buŋ ki a nawwulu nintiŋ tɛ. 11 Daŋ tiŋ danwɔ abɛ́ɛ́ ru, a nwɔ̀ daŋ yɛrinŋ nafɛ ntiŋ gbɛ, tu ntiŋ a a tu, ntiŋ i myɛɛn wɔri a daŋ ki tɛ yɛrinŋ ki taru? 12 Nbɛɛrawɔ, a daŋ ki ɲaŋ ɲɔɔn nafɛ, ntiŋ i yɛri wɔri nʼtɛ? 13 Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri juu-u, a abɛ́ɛ́ ji finŋ shɔɔrinŋ wɔrika ɲaan tɔ-a a daŋ ni tɛ, abɛ́ɛ́ Tiŋ wɔ̀ yɔ kirinpɔli ki ra, niŋ a Ɲiniwɔlinŋ ki wɔri a rafɛtɔnŋ kiri tɛ, ŋì i fwuu abɔ́ɔ́ koŋ kaka ɲaan ki sun ki wa?»
Yesu tu afɔɔn so ki po-a Shitaanni gbɛ ki
(Matiyu 12:22-30; Maraka 3:20-27)
14 Yesu ɲinijɛ bɛɛ kalikali po san-i koŋ bɛɛ ru. Niŋ ɲinijɛ ki weŋ ki ji wuru bubu. Ɲinijɛ ki po-i waarinŋ wɔ̀ ru, weŋ ki i so wulu bi-i. Koŋ finŋ woo finŋ wuru niŋ mani nu, niŋ i bo niŋ ni bataa tɔnŋ sun. 15 Nka nʼbɛɛ ri i kila konaŋ kanfɛ, kí i nʼbi: «Wú yɔ ɲinijɛ kiri kalikali po san-a konaŋ ki ru Bɛlinsebulua wɔ so ki wu, ninwɔ̀ yɔ ɲinijɛ kiri bataa ŋununtiŋ ki i.» 16 Koŋ tɔri ri wuru nʼtɛ arì i Yesu kɔrɔbɔ, niŋ ki ra, niŋ ni i nʼbi tu, ntiŋ taanmashɛ ki bɛɛ ji, nwɔ̀ yɔ nʼji-a tu ntiŋ wɔ so ki po-a Kirinŋ gbɛ.
17 Nka Yesu kí ciiru wɔ̀ ki tɔ wuru i, ntiŋ i nʼbi: «Kɛniŋ woo kɛniŋ nu konaŋ kiri jɔrɔkɔ, kí i arìmaŋ kari-ri, niŋ kɛniŋ ki kurinŋ na bo. Nʼfu kiri ra fɛɛn arìmaŋ sun. 18 Abɛ́ɛ́ ji nʼbi-a tu míŋ ɲinijɛ kiri kalikali-la Bɛlinsebulu wɔ so wu, a niŋ ji sɛli, a Shitaanni yɛri ki jɔrɔkɔmaan ji-i a yɛri ki cɛfan, nwɔ̀ masabi ki a tu kanŋ sun dɔɔkunŋ? 19 A míŋ ji ɲinijɛ kiri kalikali-la Bɛlinsebulu wɔ so wu, abɔ́ɔ́ donpatiŋ kiri i arɔ̀ɔ̀ kiri kalikali-li nkɛnŋ wɔ so wu gbɛ? Niŋ ni a jii wɔri abɛ́ɛ́ tɛ ki dɛ! 20 Nka a míŋ dumiŋ ji ɲinijɛ kiri kalikali-la Kirinŋ wɔ so ki baraka ra, niŋ yɔ nʼji-a tu Kirinŋ wɔ Masabi ki so abɛ́ɛ́ tɛ.
21 A shuru barakatiŋ ji awɔ mani ki ɲaannasuu-ra kari tanfinŋ ni wu a gbɛɛra, ntiŋ wɔ finŋ kiri bataa ɲaannasuuka shɔmaan yɛ. 22 Nka a koŋ barakatiŋ tɔri na so wúfinŋ gbɛ, wú gbɛbili wuru awɔ shurubifinŋ wɔ̀ri sun, niŋ yɔ niŋ ni bataa mwu san-a wú wu, ntiŋ i kila, ntiŋ i wú gbɛfɛfinŋ kiri bataa shi lu koŋ tɔri ri tɛ.
23 Konwɔ́tiŋ míŋ wu ki, nintiŋ yɔ míŋ ɲa. Konwɔ́tiŋ ye-a míŋ tɛ namɔni tan ki, nintiŋ yɔ li tan-a.»
Ɲinijɛ ki pwulu de bi ki koŋ nu
(Matiyu 12:43-45)
24 Yesu tu kí tɛ sɛbɛ: «A ɲinijɛ ki kalikali po san koŋ nu, nʼyɔ ta-a a maanni maanni jaŋ ki fan, ŋì i rufaanmaŋ ceeli-li. A ŋì nufaanmaŋ kila ki, nʼyɔ nʼbi-a a ciiru tu: ‹Míŋ po-i n’wɔ́ mani wɔ̀ ru, míŋ a nʼpwulu ta de niŋ mani nu.› 25 A nʼpwulu na waarinŋ ki fa niŋ koŋ ki namɔnimaan wu, miŋ tu kí fu ciiru su-i ɲaan wɔ̀ tɛ, kí i nʼnu finŋ kiri bataa ramɔnika shɔ. 26 Niŋ na, ŋì i ta-a ɲinijɛ jɔnpɔni tɔri ri dɔri bo a sun, nwɔ̀ri juu nʼyɛri ki wu. Yìrì i na-a de nintiŋ nu, yìrì i sɔɔ nʼmaŋ. Niŋ ɲaan ki tɛ, nintiŋ wɔ bi ɲaan kiri i kɛɛ-ra, ŋì i fwuu arì jɔnɔ ki sun.»
Fɛri sɛlɛsɛli ki
27 Yesu kɔ-i niŋ wulu kiri ra waarinŋ wɔ̀ ru, mari bɛɛ i tu konaŋ ki kanfɛ, nmari i nʼbi Yesu tɛ: «Mari wɔ̀ miŋ ciishi-i, nmari i nʼji, nmari i ɲɛŋ wɔri nʼtɛ, niŋ yɔ koŋ fɛrɛmaan a dɛ!» 28 Yesu tu nmari tɛ: «Sɛli yɔ niŋ i, nka, koŋ fɛrɛmaan jasaŋ kiri yɔ kpeeri, nwɔ̀ri yɔ Kirinŋ wɔ wulu ki rama-a, kí i nʼpo-ri a saa tɛ.»
Konaŋ kiri yɔ kabakobi ri ceeli-la
(Matiyu 12:38-42)
29 Yesu kankantɛ konaŋ ki wuru mwɔ na-a ɲaan wɔ̀ tɛ, kí wuru mwɔ na-a ninkunŋ. Ntiŋ tu kí tɛ: «Jiintɔnŋ ki yɔ finŋ jɛ. Kí yɔ kabakobi jamaŋ ceeli-la, nka kabakobi tɔri ra ji kí wu Kirinŋ wɔ cintɔnŋ Yonasib wɔ ki bishi kɔɔtɛ ki. 30 Miŋ tu Yonasi ji-i taanmashɛ Nininfɛtɔnŋ kiri tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ, mìŋ ɲaan ki tɛ, Koŋ Danshuru ki a ji taanmashɛ jiintɔnŋ ki tɛ. 31 Kiti ki kwuru shikaŋ ki ru, Saba mari ki ru masamari ki a na jɔrɔkɔ, nmari i jiintɔnŋ ki jalaki, sabu nmari po-i fɔ pwɔkulinŋ ki daŋ na, nwɔma a i na masa Solomani wɔ ɲakilitinbi wulu kiri rama. Nka koŋ dumiŋ i ji kwumaŋ jiŋ, nwɔ̀ gbɛ-i masa Solomani wu, abɛ́ɛ́ dumiŋ a tɔɔnye-a niŋ tɛ ki. 32 Kiti ki kwuru shikaŋ ki ru, Nininfɛtɔnŋ kiri ra na jɔrɔkɔ tu, kí i jiintɔnŋ ki jalaki, sabu Yonasi wɔ nacinwulu ki bira, Nininfɛtɔnŋ kiri ntɔribi -i arɔ̀ɔ̀ bijɛ kiri ra, kí i arì pwulu Kirinŋ tɛ. A nʼtɔ tu, koŋ i kwumaŋ jiŋ, nwɔ̀ gbɛ-i Yonasi wu, abɛ́ɛ́ a a kaan-ni ntɔribi awɔ bijɛ kiri ra.»
Firi ki wɔ sarinŋ ki
(Matiyu 5:15; 6:22-23)
33 Yesu tu: «Koŋ lanpaŋ cu-a, ŋi i nʼnadu, walima ŋi i finŋ bɛɛ cibi nʼsun ki. Nka nʼyɔ sɔɔ-ra finŋ bɛɛ sun, nwɔma nwɔ̀ri yɔ de-a fu ki ru, niŋ ni i nʼsarinŋ ki ja. 34 Konanmini ɲaninaŋ kiri yɔ firi ki wɔ lanpaŋ ki i. A miŋ ɲaninaŋ kiri kenemaan ji-i, miŋ firi ki yɔ manisarinŋ nu, nka a miŋ ɲaninaŋ kiri shɔ ki, miŋ firi ki i mancinŋ nu. 35 Nʼyɛri shɛɛli, sarinŋ wɔ̀ yɔ miŋ nu, a niŋ ji ji mancinŋ i ki. 36 A firi ki bataa ji manisarinŋ nu, mancinŋ nʼmani ki tɔri tenŋ nu ki, nʼbataa ra ji sarinŋ i, miŋ tu lanpaŋ ki i a sarinŋ ki po-a koŋ tɛ ɲaan wɔ̀ tɛ.»
Yesu jɛbi-i sariya kalimɔɔ kiri fa Farinsiyɛnŋ kiri gbɛ
(Matiyu 23:1-36; Maraka 12:38-40)
37 Ŋì i Yesu tu niŋ wulu kiri bi-a, Farinsiyɛnŋ ki bɛɛ i ntiŋ dɔri tu ntiŋ ta nufinŋ nu afɔɔn mani nu. Kí ta-i so niŋ wɔ mani ki ru, Yesu i sɔɔ nufinŋ ki nunama ki tɛ. 38 Niŋ Farinsiyɛnŋ ki nʼja-i tu Yesu a gbɛ kiri rawu ŋì i kɛɲɛ Yawutu kiri wɔ ladaŋ kiri ɲaan ki wu ki, ntiŋ i kila ntiŋ i nufinŋ ki nu ki, niŋ i bo niŋ Farinsiyɛnŋ ki tɔnŋ sun.c 39 Nka Ŋuntiŋ ki tu ntiŋ tɛ: «Abɛ́ɛ́ Farinsiyɛnŋ kiri kɔniŋ, abɛ́ɛ́ yɔ jaakilaŋ ki fa tasa ki kɔɔsun ki wuka shɔ-a, á i yìrì ciiru ki nɔɔmaan ki tu-ri maŋ. Abɛ́ɛ́ yɔ a firi kiri fɔɔ-ra, nka a ciiru kiri faamaan i ji daalinŋ fa bijɛ kwuru ki bataa ra. 40 Ɲakilibali kiri shɛɛli sa! Niŋ na, Kirinŋ wɔ̀ ki finŋ kiri kɔɔsun ki ramɔni-i, mìŋ Kirinŋ tenŋ ki yìrì ciiru kiri ramɔni ki wa? 41 Á juubi ki po san a ciiru, á i awɔ jaakilaŋ kiri fa awɔ tasa kiri ciiru finŋ kiri wɔri saraka gbɛwɔ kiri tɛ, niŋ na abɔ́ɔ́ bi ki bataa ra fɔɔ.»
42 «Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ tɛ dɛ Farinsiyɛnŋ ni! Abɛ́ɛ́ cɛrukɔli-i yaa san ki ra, fɔ á i awɔ nankɔ ru finŋ kiri bataa fa arì bishi finŋ kiri bataa yaa ki san-ni, nka abɛ́ɛ́ a ɲakililafɔni-i Kirinŋ wɔ telibi ki fa nwɔ̀ bidintɛbi ki tɛ. Abɛ́ɛ́ kakan wuru á i niŋ bi sinaŋ kiri ma sun, á i kila, á i bi pyɛ kiri ma bo niŋ ni sun. 43 Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ tɛ dɛ Farinsiyɛnŋ ni! Sabu, a abɛ́ɛ́ de kalinfu ki ru, koŋ sinaŋ sɔɔfinŋ kiri bidi-i abɛ́ɛ́ tɛ. A i ji nʼtɛ tu konaŋ kiri i a co-ri furubamaŋ kiri ru. 44 Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ tɛ sabu, abɛ́ɛ́ yɔ miŋ tu saali bwuumaan wɔ̀ri tɔ-a kili ki, konaŋ yɔ tiri de-a wɔ̀ri sun arì nutɔbali.»d
45 Ŋì i Yesu tu niŋ wulu kiri bi-a, sariya kalimɔɔ bɛɛ tu ntiŋ tɛ: «Kalimɔɔ, a abɛ́ɛ́ nʼbi ninkunŋ, abɛ́ɛ́ yɔ yibɛ̀ɛ̀ yɛri kiri ki-a dɛ!»
46 Yesu tu niŋ tɛ: «Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ yɛri kiri tɛ, abɛ́ɛ́ sariya kalimɔɔ kiri kɔniŋ i! Sabu, shii wɔ̀ shimaŋ di ki, abɛ́ɛ́ yɔ niŋ sɔɔ-ra konaŋ ki ŋununnu, nka á jɛɛn-na á i hali a gbɛnaŋ tenŋ pa nʼna, á i ye kí tɛ nʼshi ki. 47 Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ tɛ, sabu abɛ́ɛ́ tiŋ cɛɛnni kiri Kirinŋ wɔ cintɔnŋ wɔ̀ri kilɛn-i, abɛ́ɛ́ yɔ niŋ ni saali kiri tanka shɔ-a dɔɔ. 48 Niŋ yɔ nʼji-a tu abɛ́ɛ́ jii wɔri a tiŋ cɛɛnni kiri tɛ, sabu niŋ ni cintɔnŋ kiri kilɛn-i, abɛ́ɛ́ kí saali kiri ramɔni. 49 Niŋ ki ra, Kirinŋ tu wuru awɔ ɲakilitinbi ki ra, ŋì i nʼbi: ‹Míŋ a na n’wɔ́ cintɔnŋ ni fa cindaŋ ni bo ta kí tɛ. Kí a na nʼbɛɛ ri kilɛn, kí i nʼtɔri ri makwulujuu.› 50 Niŋ bataa ra na ma, nwɔma cintɔnŋ finŋ woo finŋ kilɛn-i pwɔkulinŋ ki sun, kabi juniɲa tɔnpa waari ki ru, niŋ ni bataa tenŋ tenŋ cunŋ ki i nanɔri jiintɔnŋ ki na. 51 Ŋì i shi Abɛlie cunŋ ki sun, ŋì i ta bo Jakaliya cunŋ ki sun, ninwɔ̀ kilɛn-i Maniwɔlinŋ ki fa Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔmaŋ ki faninmwuŋ. Sɛli ki ra, míŋ yɔ nʼbi-a abɛ́ɛ́ tɛ, nʼtu jiintɔnŋ ki a ta ranɔri ka bataa sun.»
52 «Bɔni yɔ abɛ́ɛ́ tɛ dɛ, sariya kalimɔɔ ri! Sabu abɛ́ɛ́ bitɔbi lakilidaŋ ki shi-i, á i fu ki tɔnŋ naye: Abɛ́ɛ́ ra de nʼnu ki, niŋ fa koŋ wɔ̀ri yɔ nʼtɛ arì i de nʼnu, á i niŋ ni suu de ki sun.»