Yesu nwɔ̀ bi-i Nufaan Jibi ki sun
(Matiyu 12:1-8; Maraka 2:23-28)
6
1 Nufaan Jibi bɛɛ sun, Yesu fa awɔ kalindaŋ kiri wuru fwuude-a koŋ bɛɛ wɔ alikaanma ji ru. Ntiŋ wɔ kalindaŋ kiri i jɔrɔkɔ, kí i alikaanma kaarinŋ kiri bɛɛ ri yali, kí i yìrì ciriki arì gbɛ fɛ, kí i nʼdaŋ ki taa-ri. 2 Farinsiyɛnŋ bɛɛ ri wuru maŋ, niŋ ni tu: «Bi wɔ̀ ma-a Nufaan Jibi ki sun ki, nfɛnŋ na abɛ́ɛ́ niŋ ma-ni?» 3 Yesu i kí rupwulu: «Waaci wɔ̀ ru, bɛɛ ki bo-i Dawuda fa a cɛfantɔnŋ kiri sun, kí nwɔ̀ ma-i abɛ́ɛ́ niŋ kali ki wa? 4 Dawuda de-i Kirinŋ wɔ fu ki ru, bwuru wɔ̀ri wɔri wuru saraka Kirinŋ tɛ, ntiŋ i ta niŋ ni bɛɛ shi nu, ntiŋ i nʼbɛɛ wɔri a cɛfantɔnŋ kiri tɛ sɛbɛ. Koŋ tɔri dumiŋ wuru niŋ bwuru ki nu-a Kirinŋ tɛ sarakawɔrɔtɔnŋ kiri kɔɔtɛ ki.» 5 Yesu tu kí tɛ sɛbɛ: «Koŋ Danshuru ki yɔ Nufaan Jibi ki ŋununtiŋ i.»Shuru gbɛ tenŋ furumaan ki kene bi ki
(Matiyu 12.9-14; Maraka 3.1-6)
6 Nufaan Jibi tɔri sun sɛbɛ, Yesu i de Yawutu kiri wɔ kalinfu bɛɛ ru, ntiŋ i konaŋ ki kali-li. Shuru bɛɛ wuru maŋ, niŋ panŋ gbɛ ki furumaan wuru i. 7 Sariya kalimɔɔ kiri fa Farinsiyɛnŋ kiri wuru Yesu pɛrɛkɛ-a, tu ntiŋ koŋ kene Nufaan Jibi ki sun, arì i pa ŋuŋ kila ntiŋ na. 8 Nka Yesu wuru kí ciiru ki tɔ-a. Ntiŋ i nʼbi shuru gbɛ tenŋ furumaantiŋ ki tɛ: «Jɔrɔkɔ, ŋi i tu koŋ bataa ɲaanfɛ kwumaŋ.» Shuru ki i jɔrɔkɔ, ntiŋ i tu. 9 Yesu i nʼbi kí tɛ: «Míŋ yɔ abɛ́ɛ́ ranɔri-ra, ŋì i kɛɲɛ sariya ki wu, bishɔɔrinŋ ma ki shɔ Nufaan Jibi ki sun daa, bijɛ? Ŋi i koŋ mwu, walima ŋi i koŋ kilɛn?» 10 Yesu i kí bataa ɲaanfɛ shɛɛli tiri, ntiŋ i kila, ntiŋ i nʼbi shuru ki tɛ: «Nʼgbɛ ki rusɛni.» Wú a gbɛ ki rusɛni-i, gbɛ ki i kene. 11 Sariya kalimɔɔ kiri fa Farinsiyɛnŋ kiri niŋ ja-i waarinŋ wɔ̀ ru, kí tɔnŋ i kwulu kusɛbɛ. Kí i tu arìmaŋ nanɔri-ra, tu arì kakan arì i nfɛnŋ ma Yesu wu.
Yesu i awɔ kalindaŋ bwununfuuli ki ɲaannashi-a
(Matiyu 10.1-4; Maraka 3.13-19)
12 Jibi bɛɛ, Yesu i ta Kirinŋ nafɛ tɔnŋ bɛɛ sun. Ntiŋ i san a ɲaanna niŋ mani nu Kirinŋ nafɛ ki ra. 13 Si ki sari-i, ntiŋ i awɔ kalindaŋ kiri dɔri, ntiŋ i koŋ bwununfuuli ɲaannashi kí ru, ntiŋ i niŋ ni dɔri tu awɔ cindaŋ ni. 14 Yesu wɔ cindaŋ kiri tɔ kiri wuru kari: Simɔŋ, Yesu nwɔ̀ tɔ ye-i tu Pyɛɛri, niŋ fa a pwaŋ Andire, Yakuba fa Yuhana, Filipu fa Baritelemi, 15 ŋì i bo Matiyu fa Toma sun, Alife danshuru Yakuba, niŋ fa Simɔŋ nwɔ̀ wuru dɔri-ra tu *Nselɔti, 16 Yakuba danshuru Yuda, niŋ fa Yuda Isikariyɔti, nwɔ̀ na-i ji Yesu janfatɔnŋ ki i.
Yesu konaŋ kiri kali-i, ntiŋ i kiratɔnŋ kiri kene
(Matiyu 4.23-25)
17 Yesu fa awɔ cindaŋ kiri jɛri san-i tɔnŋ ki sun, kí i na tu mani bɛnbɛrinŋ bɛɛ ru. Ntiŋ wɔ kalindaŋ mwɔɔnna fa jama sinaŋ wuru maŋ. Niŋ koŋ kiri po wuru Yude kɛniŋ ki bataa ru, niŋ fa Yerusalɛmu kili ki ru, ŋì i ta bo wɛɛlufinju tɔnna kili sinaŋ kiri sun, Tiiri fa Sidɔnŋ. 18 Kí na wuru arì tɔɔnye ntiŋ tɛ, niŋ fa arì i kene. Ɲinijɛ ri wuru nwɔ̀ri cɔɔri-ra, niŋ ni fɔn i kene. 19 Koŋ bataa wuru nʼtɛ a i myɛ Yesu ra, sabu so bɛɛ wuru po-a ntiŋ nu, a koŋ finŋ woo finŋ myɛ-ni ntiŋ na, nintiŋ wuru kene-a.
Ciirudibi niŋ fa ɲaanfɛŋunubi ki
(Matiyu 5.1-12)
20 Niŋ ɲaan ki tɛ, Yesu i a ŋuniŋ fɛshi, ntiŋ i awɔ kalindaŋ kiri shɛɛli, ntiŋ nʼbi:
«Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri yɔ gbɛwɔ ri, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ fɛrɛmaan ni,
sabu Kirinŋ wɔ masabi ki yɔ abɔ́ɔ́.
21 Bɛɛ yɔ abɛ́ɛ́ wɔ̀ri wu dɔɔ, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ fɛrɛmaan ni,
sabu abɛ́ɛ́ ra na pyii.
Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri yɔ ŋuntan-a dɔɔ, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ fɛrɛmaan ni,
sabu abɛ́ɛ́ ra na yɛtan.
22 A konaŋ kiri ji abɛ́ɛ́ bi furu-ra arì sun, kí i arì kaan-ni abɛ́ɛ́ tɛ, kí i a ki-ri, niŋ fa kí i a tɔ jɛ bi-ri Koŋ Danshuru ki bira, niŋ waari ru, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ fɛrɛmaan ni.
23 A kí ji niŋ ma-a abɛ́ɛ́ wu waarinŋ wɔ̀ ru, á a ciirudi niŋ shikaŋ, á i a yoori kusɛbɛ, sabu abɛ́ɛ́ a na tɔnɔ sinaŋ kila Kirinŋ wɔ ki ru. Kí tiŋ cɛɛnni kiri fani Kirinŋ wɔ cintɔnŋ kiri cɔɔri wuru mìŋ ɲaan ka tɛ.
24 Nka abɛ́ɛ́ nafulutiŋ kiri, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ yɛlimaan ni,
sabu abɛ́ɛ́ awɔ ɲaanfɛfili ki kila-i kɔ.
25 Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri pyiimaan yɛ dɔɔ, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ yɛlimaan ni,
sabu bɛɛ ra na abɛ́ɛ́ pa.
Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri yɔ yɛtan-a dɔɔ, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ yɛlimaan ni,
sabu abɛ́ɛ́ ɲaanfɛ a na ŋunu, á i ŋuntan.
26 A konaŋ kiri bataa ji abɛ́ɛ́ tɔ shɔɔrinŋ bi-a puru sun, abɛ́ɛ́ yɔ koŋ yɛlimaan ni, sabu kí tiŋ cɛɛnni kiri wuru cintɔnŋ purubitɔnŋ kiri tɔ shɔɔrinŋ bi-a mìŋ ɲaan ki tɛ.»
Yesu tu yi yi ɲa kiri bidi yi tɛ.
(Matiyu 5:38-48; 7:12)
27 Yesu tu: «Abɛ́ɛ́ wɔ̀ri yɔ a tɔɔnye-a míŋ tɛ, míŋ a nʼbi abɛ́ɛ́ tɛ nʼtu á a ɲa kiri bidi a tɛ, á i bishɔɔrinŋ ma-ni a bikwɔnsuntɔnŋ kiri tɛ. 28 A jubasan a dankatɔnŋ kiri tɛ, á i Kirinŋ nafɛ-ri a cɔɔritɔnŋ kiri tɛ. 29 A koŋ gbɛta bo miŋ cufɛ kɛlinŋ tenŋ tɛ, kɛlinŋ ka ki rapwulu ntiŋ tɛ. A koŋ n’wɔ jɛrɛbi sinaŋ ki shi, fa nʼkaan jɛrɛbi fɛ wɔ ki shi sun ntiŋ gbɛ ki. 30 A koŋ woo koŋ nʼnafɛ, ntiŋ ka. A koŋ nʼgbɛfɛfinŋ shi, fa nʼbi tu ntiŋ nʼpwulu wɔri nʼtɛ ki. 31 Abɛ́ɛ́ i nʼtɛ konaŋ kiri i abɛ́ɛ́ pa ɲaan wɔ̀ tɛ, abɛ́ɛ́ kí pa niŋ ɲaan ki tɛ.
32 Koŋ wɔ̀ri i abɛ́ɛ́ bidi-a arì tɛ, a abɛ́ɛ́ ji niŋ ni bantenŋ bidi-a a tɛ, abɛ́ɛ́ ra nfɛnŋ tɔnɔ kila niŋ nu? Sabu hali bijɛmatɔnŋ kiri i niŋ bishi ma-a. Kí bidi-i nwɔ̀ri tɛ, kí i niŋ ni bidi arì tɛ sɛbɛ. 33 Niŋ fa, nwɔ̀ri yɔ bishɔɔrinŋ ma-a abɛ́ɛ́ tɛ, a abɛ́ɛ́ ji bishɔɔrinŋ ma-a niŋ ni bantenŋ tɛ, abɛ́ɛ́ ra nfɛnŋ tɔnɔ kila niŋ nu? Sabu bijɛmatɔnŋ kiri fɔn i niŋ bishi ma-a, nwɔ̀ri i bishɔɔrinŋ ma-a kí tɛ, kí i bishɔɔrinŋ ma-ni niŋ tɛ. 34 A abɛ́ɛ́ ji kɔni ki ye-a kpeeri ru, nwɔ̀ri bantenŋ a so nʼsali wɔri-i abɛ́ɛ́ tɛ, abɛ́ɛ́ a nfɛnŋ tɔnɔ kila niŋ nu? Sabu bijɛmatɔnŋ kiri fani i kɔni ye-a kpeeri ru nwɔ̀ri a so nʼsali wɔri-i kí tɛ. 35 Nka á a ɲa kiri bidi a tɛ, á i shɔɔrinŋ ma-ni kí tɛ. A kɔni ki ye, a ɲakili fa ji nʼsalibi ra ki. Niŋ na, abɔ́ɔ́ baraji ki a mwɔ, niŋ fa abɛ́ɛ́ ra ji Sobataatiŋ Kirinŋ daŋ ni, sabu niŋ yɔ shɔɔrinŋ ma-a shɔɔrinŋ tɔbali kiri fa koŋ jɛ kiri tɛ. 36 A ji shɔɔrinŋ matiiri, miŋ tu abɛ́ɛ́ Tiŋ ki i shɔɔrinŋ matɔnŋ i ɲaan wɔ̀ tɛ.»
Á fa wulu fɛɛn amaŋ sun ki
(Matiyu 7.1-7)
37 Yesu tu sɛbɛ: «Á fa baa koŋ sun ki, Kirinŋ fani na baa abɛ́ɛ́ sun ki. A fa wulu fɛɛn koŋ sun ki, Kirinŋ fani na wulu fɛɛn abɛ́ɛ́ sun ki, á yafa koŋ pyɛ kiri tɛ, Kirinŋ na yafa abɛ́ɛ́ tɛ. 38 A koŋ pyɛ kiri ka, Kirinŋ na abɛ́ɛ́ ka. Kirinŋ na abɛ́ɛ́ kafinŋ ki ki kifinŋ shɔɔrinŋ sun, ŋì i nʼfaaka shɔ, ŋì i nʼtɛɛtɛɛ, ŋì i nʼcincin, ŋì i nʼbɛɛ bo nʼsun, fɔ ŋì i kɔnkɔli-li, ŋì i niŋ pwulu bo abɛ́ɛ́ gbɛ. Abɛ́ɛ́ yɔ kifinŋ wɔ̀ sɔɔ-ra awɔ koŋ kafinŋ ki sun, Kirinŋ a na abɔ́ɔ́ ki ki mìŋ kifinŋ tenŋ ki sun.»
39 Niŋ kɔɔtɛ, Yesu i wulusuntalinŋ bɛɛ bi kí tɛ: «Ɲaanfwuu ra so a kaashi ɲaanfwuu tɔri bali pa-i wa? A niŋ ma, kí koŋ fuuli ki fɔn a fɛɛn kukuta ru ki wa? 40 Kalindaŋ gbɛ-a awɔ kalimɔɔ wu ki, nka kalindaŋ kalika shɔmaan ki bataa i ji-a awɔ kalimɔɔ sali.
41 Nfɛnŋ na jɛ pyaanŋ wɔ̀ i miŋ tindaŋ ki ɲaniŋ sun, miŋ i niŋ ja-ri, suubulinŋ wɔ̀ i mɔɔn ki sun, miŋ ɲaniŋ dumiŋ niŋ ja-a ki? 42 Miŋ konwɔ́tiŋ so-a suubulinŋ ja-i nʼyɛri ki ɲaniŋ sun ki, miŋ a so nʼbi-i nʼtindaŋ tɛ dɔɔkunŋ: ‹Nʼtindaŋ, ncusun, ŋí jɛ san nʼɲaniŋ sun.› Wulufuulibitɔnŋ i dɛ! Suubulinŋ ki san nʼɲaniŋ sun fɔlɔ. A niŋ ma, miŋ a kila, ŋi i so maannajaka shɔ-i, ŋi i nʼtindaŋ ki ɲaniŋ sun jɛ ki san.»
Jirinŋ fa a daŋ
(Matiyu 7.16-20; 12.33-35)
43 «Jirinŋ shɔɔrinŋ daŋ jɛ pa-a ki, mìŋ ɲaan tenŋ ki tɛ, jirinŋ jɛ daŋ shɔɔrinŋ pa-a ki. 44 Jirinŋ bataa yɔ tɔ-a a daŋ na. Fili daŋ pamaan so-a kila-i cii jirinŋ na ki, ɛrɛnsɛnŋ daŋ dumiŋ kila-a nɔfɛkɔli la ki. 45 Koŋ ciiru shɔɔrinŋ ki yɔ bishɔɔrinŋ ma-a, koŋ ciiru jɛtiŋ ki i bijɛ ma -ni, sabu bi wɔ̀ ki faa koŋ ciiru, nʼtɔnŋ ki yɔ niŋ ki bi-a.»
Fu cɛ sɔɔka ɲaan fuuli ki bi ki
(Matiyu 7.24-27)
46 Yesu tu sɛbɛ: «Nfɛnŋ na abɛ́ɛ́ míŋ dɔri-ri tu: ‹Ŋuntiŋ, Ŋuntiŋ›, nka míŋ yɔ nwɔ̀ bi-a abɛ́ɛ́ tɛ, abɛ́ɛ́ dumiŋ niŋ ma-a ki? 47 Koŋ finŋ woo finŋ yɔ na-a míŋ tɛ, ntiŋ i na mɔ́ɔ́n wulu ki rama, ntiŋ i nʼma, nintiŋ fa koŋ wɔ̀ po-i, míŋ a niŋ bi abɛ́ɛ́ tɛ. 48 Ntiŋ fa fu tantɔnŋ bɛɛ po-i, nwɔ̀ awɔ fu cɛ sɔɔmaŋ ki shɛn-i, fɔ ntiŋ i nʼso faa sun. Ntiŋ i fu ki cɛ ki sɔɔ niŋ faa ki sun. Fu ki tanmaan ki kɔɔtɛ, ju sinaŋ kiri i na, ju saa kiri arì yali de fu ki fɛ. Yìrì i fu ki curu, yìrì so nʼfɛɛn i ki, sabu nʼtuka shɔ wuru i. 49 Nka nwɔ̀tiŋ i mɔ́ɔ́n wulu ki rama-a, ntiŋ dumiŋ nʼma ki, nintiŋ fa koŋ po-i, nwɔ̀tiŋ fu tan-i, ntiŋ nʼcɛ ki sɔɔ ta fwuniŋ wɔ ki sun shuu, ntiŋ ta san nʼfɛ ki. Ju sinaŋ kiri arì yali bo-i niŋ fu ki sun, ŋì i fɛɛn shuu, nʼbataa i gwu.»