فصلِ نوزدَهُم
پولُس دَ شارِ اِفِسُس
1 وختِیکه اَپولُس دَ قُرِنتُس بُود، پولُس از منطقِه بالنه سَفر کده دَ اِفِسُس اَمَد و دَ اُونجی قد بعضی از پَیرَوا رُوی دَ رُوی شُد 2 و ازوا پُرسان کد: ”وختِیکه ایمان اَوُردِید، روح اُلقُدس ره حاصِل کدِید؟“ اُونا دَ جواب شی گُفت: ”نَه، مو حتیٰ نَشِنِیدے که روح اُلقُدس وجُود دَره.“ 3 پولُس ازوا پُرسِید: ”پس چی رقم تعمِید گِرِفتِید؟“ اُونا گُفت: ”تعمِیدِ یحییٰ.“ 4 پولُس گُفت: ”تعمِیدِ یحییٰ امی بُود که مردُم از گُناه_های خُو توبه کُنه و یحییٰ دَ مردُم مُوگُفت که دَ کسی ایمان بیره که بعد ازُو مییه، یعنی دَ مَولا عیسیٰ.“ 5 وختی اُونا امی چِیزا ره شِنِید، دَ نامِ مَولا عیسیٰ تعمِید گِرِفت. 6 غَیتِیکه پولُس دِستای خُو ره دَ سرِ ازوا ایشت، روح اُلقُدس دَزوا نازِل شُد و اُونا دَ زِبونای مُختلِف توره گُفت و نَبُوَت کد. 7 اُونا پگ شی تَقرِیباً دوازده نفر بُود.
8 پس پولُس دَ عِبادت خانِه یهُودیا رفت و مُدَتِ سِه ماه دَ اُونجی بِدُونِ ترس توره گُفت؛ اُو دَ بارِه پادشاهی خُدا بَحث کده مردُم ره قِناعت مِیدَد. 9 مگم بعضی از شِنَوِندا سنگدِل بُود و از ایمان اَوُردو سرپیچی کده دَ پیشِ رُوی مردُم دَ بارِه راهِ عیسیٰ بَدگویی مُوکد. امزی خاطر پولُس ازوا گوشه گِیری کد و پَیرَوا ره قد خُو گِرِفته بُرد و هر روز دَ تالارِ سُخنرانی که مربُوط دَ تیرانوس بُود، مجلِسِ بَحث تَرتِیب مِیدَد. 10 اِی کار تا مُدَتِ دُو سال دَوام کد تا اِی که تمامِ باشِنده_های ولایتِ آسیا،a ام از یهُودیا و ام از یونانیا، پَیغامِ مَولا عیسیٰ ره شِنِید. 11 خُدا از دِستِ پولُس مُعجزه_های کٹه نِشو مِیدَد، 12 دَ اندازِه که مردُم دِستمالا و پیشبَندای ره که دَ جانِ پولُس ملِیده شُده بُود، مُوبُرد و دَ جانِ مرِیضای خُو مُوملِید و اُونا از مرِیضی که دَشت شَفا پَیدا مُوکد و جِنیات از جانِ ازوا بُر مُوشُد.
13 مگم یگ تِعداد از جِنگِیرای گشتگرِ یهُودی ام کوشِش کد که نامِ مَولا عیسیٰ ره دَ بَلِه جِندیا بِگِیره. اوخته یگ یگ پیش اَمَده گُفت: ”دَ نامِ عیسای که پولُس وَعظ مُوکُنه، دَز شُمو اَمر مِیدیُم که بُر شُنِید!“ 14 هفت نفر از بچکِیچای اِسکیوا که یکی از پیشوایونِ عالی مقامِ یهُود بُود، اِی کار ره مُوکد. 15 مگم جِن دَ جوابِ ازوا گُفت: ”ما عیسیٰ ره مِینَخشُم و دَ بارِه پولُس ام خبر دَرُم، مگم شُمو کِی اَستِید؟“ 16 امُو آدمِ جِندی قد چُنان قُدرت دَ بَلِه ازوا حَمله کد که دَ سرِ پگ شی زور شُد و اُونا مَیده و دَلده ازُو خانه لُچ دُوتا کد. 17 تمامِ باشِنده_های اِفِسُس از یهُودی گِرِفته تا یونانی ازی توره خبر شُد و پگِ ازوا دَ ترس-و-وَهم اُفتَد و نامِ مَولا عیسیٰ دَ بَینِ ازوا کَلو مُحترم شُد. 18 غَدرِ امزُو کسای که ایمان اَوُردُد اَمَده کارای خُو ره اِقرار و اِفشا کد. 19 و تِعدادِ کَلونِ امزُو کسای که جادُوگری مُوکد، کِتابای خُو ره جَم کده دَ پیشِ رُوی پگِ مردُم دَر دَد. قِیمَتِ ازوا ره که حِساب کد، بَرابرِ پِنجاه هزار سِکِه نُقره بُود. 20 دَ امزی رقم کلامِ مَولا عیسیٰ تِیت مُوشُد و قُدرتِ کَلوتر پَیدا مُوکد.
شورِش دَ شارِ اِفِسُس
21 بعد ازی واقِعه_ها پولُس دَ رهنُمایی روح اُلقُدس تصمِیم گِرِفت که از مَقدونیه و اَخَیا تیر شُده دَ اورُشَلیم بوره. اُو گُفت: ”بعد از رفتو دَ اُونجی، شارِ رُوم ره ام باید بِنگرُم.“ 22 پس دُو نفر از همکارای خُو، یعنی تِیموتائوس و اِراسطُس ره دَ مَقدونیه رَیی کد و خود شی بَلدِه یگ مُدَتِ کَلوتر دَ آسیا مَند.
23 تقرِیباً دَمزُو غَیت سر-و-صَدای کَلو دَ بارِه راهِ مَولا عیسیٰ دَ اِفِسُس باله شُد. 24 دَ اُونجی یگ زَرگر دَ نامِ دِیمیتریوس بُود که عکسای نُقره‌یی بُتخانِه آرتِمِیس ره جور مُوکد و اِی کار بَلدِه صَنعتگرا فایدِه کَلو مِیرَسَند.b 25 اُو تمام صَنعتگرای همشُغل و پگِ کارگرای ازوا ره جَم کده گُفت: ”آلَیگو، شُمو مِیدَنِید که رَونَقِ زِندگی مو دَمزی شُغل بَستَگی دَره. 26 و امُو رقم که مِینگرِید و مِیشنَوِید امی پولُس قد تبلِیغای خُو نَه فقط دَ اِفِسُسِ از مو، بَلکِه تقرِیباً دَ سراسرِ آسیا کَلو مردُم ره گُمراه کده و مُوگه: ’چِیزای که قد دِست اِنسان جور شُده، خُدایو نِیَسته.‘ 27 پس نَه تنها که شُغلِ مو دَ خطر اَسته، بَلکِه خطر ازی ام اَسته که عِبادتگاهِ خُدای بُزُرگ مو آرتِمِیس از اِعتبار بوفته و شِکوه-و-بُزُرگی آرتِمِیس که تمامِ آسیا و سراسرِ دُنیا اُو ره پرَستِش مُونه، از بَین بوره.“ 28 وختِیکه اُونا اِی چِیزا ره شِنِید، کَلو قار شُد و چِیغ زَده گُفت: ”بُزُرگ اَسته آرتِمِیسِ مردُمِ اِفِسُس!“ 29 پس شار دَ شورِش اُفتَد و مردُم یگجای دَ مَیدانِ مسابِقات هُجُوم بُرده غایوس و آرِستَرخُس ره که از مردُمِ مَقدونیه و از همسَفرای پولُس بُود، دِستگِیر کد و کَشَل کده قد خُو بُرد. 30 پولُس میخاست که دَ بَینِ مردُم بوره، مگم پَیرَوای مَولا عیسیٰ اُو ره نَه‌ایشت. 31 حتیٰ یگ تِعداد از کٹه سرای ولایتِ آسیا که قد پولُس دوست بُود، دَ پیشِ پولُس نفر رَیی کده اِصرار کد که دَ مَیدانِ مسابِقات نَرَوه. 32 بعضی کسا چِیغ زَده یگ چِیز مُوگُفت و بعضی دِیگِه شی یگ چِیزِ دِیگه، چُون جمعیَت دَ سردَرگُمی بُود و زورِه مردُم مقصدِ جَم شُدون خُو ره هیچ نَمُوفامِید. 33 یگ تِعدادِ مردُم فِکر کد که سِکَندر مسئُول اَسته، چراکه یهُودیا اُو ره پیش اَندختُد. پس اُو قد دِست خُو اِشاره کد که مردُم آرام شُنه و خاست تا دَ پیشِ مردُم از یهُودیا دِفاع کُنه. 34 مگم وختی مردُم فامِید که سِکَندر یهُودی اَسته، پگ شی دَ یگ آواز دَ مُدَتِ دُو ساعت یکسَره چِیغ مِیزَد: ”بُزُرگ اَسته آرتِمِیسِ مردُمِ اِفِسُس!“ 35 آخِرِکار مسئُولِ شار مردُم ره آرام کده گُفت: ”اَی مردُمِ اِفِسُس، کِی دَ اِی دُنیا نَمِیدَنه که شارِ اِفِسُس مو، حافِظِ عِبادتگاهِ آرتِمِیسِ بُزُرگ و حافِظِ سنگِ مُقَدَّسی اَسته که از آسمو دَ زمی پَرِیده؟ 36 پس، ازی که هیچ کس امی حقِیقت ره اِنکار کده نَمِیتنه، شُمو باید آرام بِشِینِید و از عَجَله کار نَگِیرِید. 37 امی آدمای ره که شُمو دَ اِینجی اَوُردِید، نَه از عِبادتگاهِ مو چِیزی ره دُزی کده و نَه ام دَ ضِدِ خُدای مو تورِه کُفرآمیز گُفته. 38 پس اگه دِیمیتریوس و همکارای شی دَ ضِدِ کسی کُدَم اِدعا دَره، درگِه محکمه واز اَسته و قاضیا ام حاضِر. اُونا مِیتنه دَ اُونجی دعوا_های خُو ره دَ خِلافِ یگدِیگِه خُو پیش کُنه. 39 اگه شُمو کُدَم مسائلِ دِیگه دَرِید، باید دَ جلسِه رَسمی حَل-و-فصل شُنه. 40 چُون خطرِ ازی اَسته که حُکُومتِ رُوم مو ره مسئُولِ شورِشِ اِمروز بِدَنه، دَ حالِیکه کُدَم دَلِیل بَلدِه شی نَدَری و هیچ جواب ام دَده نَمِیتَنی.“ 41 وختِیکه امی چِیزا ره گُفت، اُو جمعیَتِ مردُم ره رُخصَت کد.