فصلِ دوازدَهُم
پرهیز از ریاکاری
1 دَمزُو غَیت که هزارها نفر جم شُدُد و دَ اندازِه کَلو بُود که دَ بَلِه پای یگدِیگِه خُو بُر مُوشُد، عیسیٰ اوّل قد یارای خُو دَ گب زَدو شُد و گُفت: ”از خمِیرمایِه فرِیسیا یعنی از ریاکاری ازوا اِحتیاط کُنِید. 2 هیچ چِیزی پوشِیده نِیَسته که بَرمَلا نَشُنه و هیچ چِیزی تاشه نِییه که معلُومدار نَشُنه. 3 امزی خاطر چِیزی که دَ ترِیکی گُفتِید، دَ روشَنی شِنِیده مُوشه و چِیزی ره که دَ پُشتِ درگه_های بَند شُک زَده گُفتِید از بَلِه بام_ها اِعلان مُوشه.“
از اِنسان نَتَرس، بَلکِه از خُدا بِتَرس
4 ”دوستای مه، دَز شُمو مُوگُم، از کسای که جِسم ره مُوکُشه و بعد ازُو هیچ چِیز نَمِیتَنه ترس نَخورِید. 5 مگم ما دَز شُمو مُوگُم که از کِی بِتَرسِید: امزُو بِتَرسِید که بعد از کُشتو قُدرت دَره که دَ دوزَخ بِندَزه. اَرے، ما دَز شُمو مُوگُم که ازُو بِتَرسِید! 6 آیا پَنج مُرغَک دَ دُو پَیسه سَودا نَمُوشه؟ باوجُودِ ازی ام یکی ازوا از نظرِ خُدا پُرمُشت نَمُوشه. 7 حتیٰ مُوی_های سر شُمو پگ شی دَ پیش ازُو حِساب شُده. پس ترس نَخورِید، چُون اَرزِشِ ازشُمو باله‌تَر از هزاران مُرغَک اَسته.
اِقرارِ پَیمان قد مسیح
8 ما دَز شُمو مُوگُم: هر کسی که مَره دَ پیشِ مردُم اِقرار کُنه، «باچِه اِنسان» ام اُو ره پیشِ ملایکه_های خُدا اِقرار مُونه. 9 مگم هر کسی که مَره پیشِ مردُم اِنکار کُنه، ما ام اُو ره دَ پیشِ ملایکه_های خُدا اِنکار مُونُم.
10 هر کسی که دَ ضِدِ «باچِه اِنسان» توره بُگیه، بخشِیده مُوشه. لیکِن هر کسی که دَ ضِدِ روح اُلقُدس کُفرگویی کُنه، بخشِیده نَمُوشه.
11 وختِیکه شُمو ره دَ عِبادت خانه_ها و دَ پیشِ حُکمرانا و آدمای قُدرتمَند مُوبره، غُصّه نَکُنِید که چی رقم از خود دِفاع کُنِید و چی بُگِید. 12 چُون دَ امزُو غَیت روح اُلقُدس دَز شُمو یاد مِیدیه که شُمو باید چی بُگِید.“
مَثلِ آدمِ دَولتمَند
13 یگ آدم از مینکلِ مردُم دَ عیسیٰ گُفت: ”اُستاد، دَ بِرار مه بُگی که میراثِ آتِه مو ره قد ازمه تقسِیم کنه.“ 14 عیسیٰ دَ جوابِ ازُو گُفت: ”او آدم، کِی مَره دَ مینکل شُمو قاضی یا تقسِیمگَر مُقَرَر کده؟“
15 اوخته عیسیٰ دَ مردُم گُفت: ”خبردار بَشِید! از حِرص-و-طَمع دُوری کُنِید، چراکه زِندگی اِنسان دَ مال-و-دَولتِ پِرَیمو بَستَگی نَدره.“ 16 بعد ازُو عیسیٰ اینی مَثَل ره دَزوا گُفت: ”زمِینِ یگ آدمِ دَولتمَند بَلدِه شی حاصِلِ کَلو دَد. 17 اوخته اُو قد خود خُو فِکر کده گُفت: ’ما چِیز کار کنُم، چُون جای نَدَرُم که حاصِلات خُو ره دَ اُونجی ذخِیره کنُم.‘ 18 پس اُو گُفت: ’ما اینی کار ره مُونُم: دَی‌خانه_های خُو ره خراب کده دَی‌خانه_های کٹهتَر جور مُونُم و تمامِ حاصِلات و مال_های خُو ره دَ اُونجی ذخِیره مُونُم؛ 19 و دَ خود خُو مُوگُم: ”او آدم، مالِ پِرَیمو ذخِیره کدے که بَلدِه چندِین سال بَس اَسته. آلی آرام شِشته عَیش و نوش کُو و خوش بَش.“‘ 20 مگم خُدا دَزُو گُفت: ’اَی آدمِ بےعقل! اِمشاو جان تُو از تُو گِرِفته مُوشه و چِیزای ره که جم کدے از کِی مُوشه؟‘
21 امی اَسته عاقُبَتِ کسی که بَلدِه خُو مال-و-دَولت ذخِیره مُونه، مگم دَ پیشِ خُدا دَولتمَند نِیَسته.“
تَوَکُل و اِعتِماد دَ خُدا
22 بعد ازُو عیسیٰ دَ یارای خُو گُفت: ”امزی خاطر دَز شُمو مُوگُم: دَ بارِه زِندگی خُو تَشوِیش نَکُنِید که چی بُخورِید یا دَ بارِه جِسم خُو که چی بُپوشِید، 23 چُون زِندگی از خوراک و جِسم از پوشاک کده مُهِمتَر اَسته. 24 زاغ_ها ره بِنگرِید: اُونا نَه کِشت مُونه و نَه دِرَو و نَه دَی‌خانه دَره و نَه کَندُو، ولے باز ام خُدا روزی ازوا ره مِیدیه. پس اَرزِشِ ازشُمو از مُرغَکو کده چندِین برابر کَلوتر اَسته. 25 کُدَمِ ازشُمو مِیتنِید که قد غَم-و-غُصّه خوردو یگ ساعت عُمر خُو ره دِراز کُنِید؟ 26 پس اگه شُمو امی کارِ ریزه ره انجام دَده نَمِیتَنِید، چرا دَ بارِه چِیزای دِیگه غَم-و-غُصّه مُوخورِید؟ 27 گُل_های سوسَن ره بِنگرِید که چی رقم کٹه مُوشه: اُونا نَه زَحمت مِیکشه و نَه مِیریشه، ولے ما دَز شُمو مُوگیُم که حتیٰ سُلَیمان ام قد تمامِ شان-و-شَوکت خُو رقمِ یکی امزوا کالا نَپوشِید. 28 پس اگه خُدا علفِ دَشت ره که اِمروز اَسته و صَباح دَ تندُور اَندخته مُوشه اِی رقم مُوپوشَنه، آیا شُمو ره غَدر کَلو خُوبتَر نَمُوپوشَنه، اَی کم ایمانا؟ 29 پس دَ طلبِ ازی نَبشِید که چی بُخورِید و چی وُچی کُنِید، و غَم-و-غُصّه ام نَخورِید، 30 چراکه تمامِ مِلَّت_های دُنیا دَ طلبِ پگِ امزی چِیزا اَسته، مگم آتِه آسمانی شُمو مِیدَنه که شُمو دَ امزی چِیزا ضرُورَت دَرِید؛ 31 بَلکِه دَ طلبِ پادشاهی خُدا بَشِید و امی چِیزا ام دَز شُمو دَده مُوشه.
دَولتِ آسمانی
32 اَی ڈَلِ ریزه، ترس نَخورِید، چُون اِی رِضایَتِ آتِه آسمانی شُمو اَسته که پادشاهی ره دَز شُمو عطا کُنه. 33 هر چِیزی که دَرِید سَودا کده خَیرات بِدِید. بَلدِه خُو خلطه_های جور کُنِید که کُهنه نَمُوشه و بَلدِه شُمو خزانه_های خلاص ناشُدَنی دَ عالمِ باله اَسته، دَ جایی که دُز دَز شی نزدِیک نَمُوشه و کویه اُو ره از بَین نَمُوبره. 34 چُون دَ هر جای که خزانِه شُمو اَسته، دِل شُمو ام دَ امُونجی یَه.
تَیاری بَلدِه پس اَمَدونِ مسیح
35 کمر خُو ره بسته کُنِید و چِراغ_های خُو ره داغ کده تَیار بَشِید. 36 مِثلِ کسای بَشِید که مُنتَظِرِ بادار خُو اَسته تا اُو از توی بییه و هر غَیتِیکه اُو اَمَده درگه ره ٹَخٹَخ کنه اُونا دِستی بَلدِه شی واز کنه. 37 نیک دَ بَختِ غُلامای که بادارِ ازوا اَمَده اُونا ره چِیم دَ راه بِنگره. ما حقِیقت ره دَز شُمو مُوگُم، اُو کمر خُو ره بسته کده اُونا ره سرِ دِسترخو مِیشَنّه و دَزوا خِدمت مُونه. 38 حتیٰ اگه اُو نِیمِ شاو یا پسِ شاو مییه و اُونا ره چِیم دَ راه مِینگره، نیک دَ بَختِ امزُو غُلاما.
39 مگم اِی ره بِدَنِید که اگه صاحِبِ خانه مِیدَنِست که دُز دَ کُدَم ساعت مییه، اُو نَمی‌ایشت که دُز دَ خانِه شی داخِل شُنه. 40 پس شُمو ام آماده بَشِید، چُون «باچِه اِنسان» دَ ساعتی مییه که شُمو اِنتِظار شی ره نَدرِید.“
مَثلِ نوکرِ وفادار و بےوَفا
41 پِترُس دَ عیسیٰ گُفت: ”یا مَولا، اِی مَثَل ره تنها بَلدِه ازمو گُفتی یا بَلدِه پگ؟“ 42 مَولا عیسیٰ گُفت: ”کِی اَسته امُو ناظِرِ صادِق و دانا که بادار شی اُو ره دَ بَلِه دِیگه خِدمتگارا مُقَرَر کنه تا اُو حقِ خوراکِ ازوا ره دَ سرِ وخت دَزوا بِدیه؟ 43 نیک دَ بَختِ امزُو غُلام که وختی بادار شی مییه، اُو ره سرِ کار مِینگره. 44 ما حقِیقت ره دَز شُمو مُوگیُم، بادار شی اُو ره سرپرَستِ تمامِ دارایی خُو مُقرَر مُونه. 45 لیکِن اگه امُو غُلام قد خود خُو بُگیه، ’اَمَدونِ بادار مه طال خورده،‘ و شُروع دَ لَت-و-کوبِ غُلاما و کنِیزا کُنه و خورده و وُچی کده نِشه کنه، 46 اوخته بادارِ امزُو غُلام مییه، ولے دَ روزی که اُو هیچ اِنتِظار شی ره نَدره و دَ ساعتی که اُو هیچ خبر نَدره، و اُو ره تِکه تِکه کده قد خیانَتکارا دَ یگ جای پورته مُونه.
47 امُو غُلام که خاست-و-اِرادِه بادار خُو ره مِیدَنه، ولے خود ره آماده نَمُونه و مُطابِقِ خاست-و-اِرادِه ازُو رفتار نَمُونه، اُو غَدر قَمچی زَده مُوشه. 48 مگم کسی که نَمِیدَنه و نافامِیده کاری مُونه که لایقِ قَمچی خوردو اَسته، اُو کم قَمچی مُوخوره. دَ کسی که کَلو دَده شُنه، ازُو کَلو بازخاست مُوشه؛ و دَ عُهدِه کسی که کَلو وظِیفه ایشته شُنه، ازُو کَلوتر پُرسان مُوشه.
اِختِلافات
49 ما اَمدیم که دَ رُوی زمی آتِش بِریزَنُم و چِیقس میخایُم که گاه ریختَنده مُوشُد! 50 یگ غُسلِ تعمِیدa اَسته که ما باید بِگِیرُم و چِیقس زیرِ فِشار اَستُم تا وختِیکه اُو تَکمِیل شُنه. 51 آیا گُمان مُونِید که ما اَمَدیم تا صُلح-و-آشتی ره دَ زمی بیرُم؟ نَه، بَلکِه ما دَز شُمو مُوگیُم که ما بَلدِه تفرِقه اَندختو اَمَدیم! 52 ازی بعد پَنج نفر که دَ یگ خانه بَشه جدا مُوشه؛ سِه دَ خِلافِ دُو و دُو دَ خِلافِ سِه قرار مِیگِیره. 53 آته جدا شُده دَ خِلافِ باچه قرار مِیگِیره و باچه دَ خِلافِ آته؛ آبه دَ خِلافِ دُختر و دُختر دَ خِلافِ آبه؛ خُسُرمادر دَ خِلافِ بیری و بیری دَ خِلافِ خُسُرمادر.“
مَثلِ فصل_های سال و قضاوَت از طرفِ خُدا
54 اوخته عیسیٰ دَ جمعیَتِ مردُم گُفت: ”شُمو وختی مِینگرِید که آوُر دَ طرفِ غَرب پَیدا مُوشه فَوری مُوگِید، ’بارِش مُوباره‘ و امُوطور مُوشه. 55 وختی مِینگرِید که باد از طرفِ جنُوب مییه شُمو مُوگِید، ’گرمی کَلو مُوشه‘ و امُو رقم مُوشه. 56 او ریاکارا! شُمو مِیدَنِید که رُخِ زمی و آسمو ره چی رقم تَشخِیص بِدِید، پس چِطور زمانِ حاضِر ره تَشخِیص دَده نَمِیتَنِید؟
مَثَل دَ بارِه توبه کدو و قضاوَت از طرفِ خُدا
57 و چرا شُمو بَلدِه خودون خُو قضاوَت نَمُونِید که چی دُرُست اَسته؟ 58 دَ حالِیکه قد مُدَعی خُو سُون مَحکمه موری، کوشِش کُو که دَ راه قد ازُو صُلح کنی؛ اگه نَه، اُو تُو ره دَ پیشِ قاضی کش مُونه و قاضی تُو ره دَ دِستِ عسکر تسلِیم مُونه و عسکر تُو ره دَ بَندی‌خانه مِیندَزه. 59 ما دَز تُو مُوگُم، تاکه آخرِین پَیسه ره نَدی، ازُونجی بُر شُده نَمِیتَنی.“