Maleaki
Laluita to mopakanótó óntóꞌna sura
Sura deꞌe naukiꞌ hadua nabiꞌ to rahangaꞌ Maleaki. I lalu básá Iberani, lempóna Maleaki “huoꞌángkuꞌ” (Maleaki 3:1). Óntóꞌna sura deꞌe, kahandaꞌna laluitana Pueꞌ Ala.
Hungkuꞌ ini átuna parena hangko tiꞌara mani Iesu rapoánáka, toBábeli mosuakiheꞌ tampoꞌ Sáráeliꞌ hai mampombealaꞌá kadatuá Iudá. Menangiheꞌ hai mogeroheꞌ kótá Ierusale, tepasuaꞌ Támbina Pueꞌ Ala. ToIudá raꞌántiheꞌ lao i tampoꞌ Bábeli hai ratawaniheꞌ ionoꞌ pitu puloꞌna parena kamaruena (Ieremia 25:11-12; Danieli 9:2). Maleaki moukiꞌ sura deꞌe rekeꞌ-rekeꞌna hibali hai tempóna Nehemia moukiꞌ surana, ia miꞌi karooraꞌ hantángáꞌ toIudá mesuleꞌ lao i tampoꞌraꞌ hai Támbina Pueꞌ Ala raꞌaró huleꞌ (básá surana Esra). Mewaliꞌ sura Maleaki deꞌe teukiꞌ rekeꞌ-rekeꞌna iba átuna tálu puloꞌna parena hangko tiꞌara mani Iesu rapoánáka (430sM).
I tempóna tadulako menómbá mesuleꞌheꞌ lao i tampoꞌ Iudá, rungu-runguna tetidaꞌheꞌ i Pueꞌ, agáiáná marue-rue tiꞌarapoheꞌ tetidaꞌ. Mantepuꞌuheꞌ mampopenómbá binataꞌ to tiꞌara hintotoꞌ. Bábehiá iti rapelaraꞌi mouláꞌ Áturána Musa.
ToSáráeliꞌ woꞌo tiꞌaraheꞌ tetidaꞌ i párentána Pueꞌ Ala láwiꞌ mohambokoheꞌ hai tauna to tiꞌara toSáráeliꞌ to menómbá i ánitu, hai handaꞌ woꞌo toSáráeliꞌ to tiꞌara tetidaꞌ i toináraꞌ. Mohuhuꞌheꞌ woꞌo popenómbá to tiꞌara hintotoꞌ rapopenómbá i Pueꞌ Ala.
Maleaki membiáꞌ i taunána Pueꞌ Ala bona mengkarooheꞌ mobábehi dósá, hai napahaweꞌ woꞌo kaꞌina árána huoꞌána Pueꞌ Ala haweꞌ mai mopatimama ráráNa. Ane iti mewaliꞌ miꞌi, Pueꞌ Ala haduduáNa ina haweꞌ. HuoꞌáNa to rungu-runguna iti rauliꞌ Eliá (Maleakhi 3:1; 4:5), hai rekeꞌ-rekeꞌna iba átuna tálu puloꞌna parena hangko ionoꞌ, Iohane Toperiu mopabukeꞌi laluitana Pueꞌ iti (Matiu 11:10; Marakusi 1:1-4). Mewaliꞌ surana Maleaki deꞌe motangaꞌ-tangaꞌi Pototowiá to Sae hai Pototowiá to Woꞌu.
I lalu iba átuna parena karoona Maleaki moukiꞌ sura deꞌe, tiꞌara piꞌi ara laluita hangko i Pueꞌ Ala.
Óntóꞌna
1. Pueꞌ Ala mampokaꞌahiꞌ toSáráeliꞌ (1:1-5)
2. Pueꞌ Ala mokámbáróá toSáráeliꞌ (1:6–2:16)
a. Tadulako menómbá tiꞌaraheꞌ tetidaꞌ i Pueꞌ Ala (1:6–2:9)
b. ToSáráeliꞌ tiꞌaraheꞌ tetidaꞌ i Pueꞌ Ala (2:10-16)
3. Pueꞌ Ala ina haweꞌ (2:17–4:6)
a. Pueꞌ Ala ina mopamagasaꞌheꞌ tadulako menómbá (2:17–3:5)
b. Tauna hangaa-ngaa menosoꞌ hangko i dósáraꞌ (3:6-18)
c. Alona Pueꞌ (4:1-6)