Lukaw
Yesu cɔ̃ndudwalɩmmãã mãã Lukaẁ yállá-mã
Luka sɛbɛ yalɩm'n yuugu
1
Gùú cɔ̃mmãã nǝ̃n cíé nìɛ, mǝ̃̀ yal mã̀-i mǝ̃̀ hã-n.
Cocindɩ̀ yállá gɩ̀ cɔ̃mmã ǹ-ta ǹ-tã.
2 Bàá nǝ̃n díɛ́ Yesu mããcem mã́ã̀mã̀ dullɩ nã dìi nǝ̃ bà yinɲã, nǝ̃ Dũnnũẃ juo ce bá ba bà tu wù cãwandɩ nã bà ja cwaaba, bà-lǝ bà táalá-dǝ ǹ-ja-yáà gùú tammã, dɩ̀ yaltaa yo, bà yállá-dǝ gùú tammã-i.
3 Yigantii Tewofil, gùú cíé mã́ã yo, mǝ̃́ ce yugummã, ǹ-tuu-dǝ dɩ̀ yuugɩ nã.
Mǝ̃̀ gáa tiisǝ dɩ́ kuu gùú nã, mǝ̃́ ne wà gɩ sáalá, mǝ̃́ yal-dǝ, dɩ́ duu dɩ̀ ɲĩɛ̃ nã, ǹ-hã-n,
4 ń da ǹ-fǝ̃ǝ̃ dɩ́ kaalaa wà ba kállá-n nǝ̃ dìí mãã Yesu cɔ̃mmã nã, wà dɩ̀ min sulam-i.
Mɛlɛgɛẁ waa Yuhanã huum'n cɔ̃mmã
5 Cɔ̃m mã́ã̀mã̀ dul'n bǝ̃ǝ̃gu, Erodɩ yáá Suude yiɛntaa'n jãmãtigiw.
Yahudyaba puruɔntiidiɛẁ yáá dàa gɩ̀ sùɔ́gɩ nã, bà be-yǝ wà Jakarɩja.
Wù hlǝ́rá Isɩrayɛl puruɔntii Abiya nũɔ̃ nã-i.
Abiyaẃ hlǝ Isɩrayɛl puruɔntaa'n yuuntiigǝ̃ngã Arɩnã nũɔ̃gɩ nã.
Jakarɩja ciɛ Elisabɛtɩ yo, wù hlǝ́rá Arɩnã nũɔ̃ nã-i.
6 Jakarɩjaba nǝ̃ wù ciɛ Elisabɛtɩw, bà yáá bàa sũɔ̃l Yitii Dũnnũ hlũũgɩ nã, ǹ-ba bà nɔ̃ bà hã-yǝ, nã̀ã ba bà wáà wù hlũũgu tǝmm.
7 Bà yáá bàa vãnãã ǹ-tã, nǝ̃ Elisabɛtɩẁ mãã wù yáá wùu ĩɛ̃, bà sáa da tãnkuur.
8 Dũnnũ jãnũũgɩ́ juo finǝ̃ǝ̃ ǹ-hi Abiya nũɔ̃ntaaba.
9 Yahudyaba puruɔntaabá jãn Dũnnũ bũũsuɔgɩ nã ǹ-ce bà tammã nã, ǹ-dii trãgá blǝ Jakarɩjaw, wà wùú ji jãn ǹ-ga tii wusunããw duu'n kusuugɩ nã.
10 Wù mãã wù yáá wù saa wú tii wusunããw gùú bǝ̃ǝ̃guu mãã, gɩ̀ bǝ̃ǝ̃gɩ̀ jáa hi, wú jãn kusuugɩ nã, nǝ̃ cocindɩ́ ba gǝ̃ǝ̃w nã, bà cirǝ̃ǝ̃ Dũnnũw nã.
11 Gùú nã-i, Yitii'n mɛlɛgɛẃ juo caalaa Jakarɩja nã, ǹ-juo hiraa kuuguu mãã bà tii wusunããw gɩ̀ drɔ, gɩ̀ nãdĩĩyiɛgu.
12 Jakarɩjaẁ gáa da gɩ̀ mɛlɛgɛw, wù hiɛgá gaala nã, gbǝrsǝrɩ́ blǝ-yǝ.
13 Mɛlɛgɛẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa nǝ̃-yǝ wà: «Jakarɩja, báa ya gbǝrsǝrɩ́ blǝ-n, Dũnnũẁ hṹɔ̃lã́ ǹ cirǝ̃mmã.
Ǹ ciɛ Elisabɛtɩẁ ji huu pũmpɩrblɩ ǹ-hã-n, ń suu wù yiiri wà Yuhanã.
14-15 Wù honãã'n cɔ̃mmã̀ ji ce dudwalɩmmã́ ba ǹ hiɛga nã, ń ba ǹ ce kweyi-kweyiw, nã̀ã ce mã́ ba cocin'n hiɛ yo gà nã.
Wù ji ba cogǝ̃ngã-i Yitii saa.
Wù síì piɛ ɛrsɛ̃ kwãmmã wù nũɔ̃gɩ nã.
Nǝ̃ wù síì hi ǹ-huu, nǝ̃ Dũnnũẃ fɩr wù kusuugu, nã̀ã hã-yǝ nǝ̃ wù Yuflǝw.
16 Wù ji ce Isɩrayɛl taacindɩ́ ver ǹ-ba dɩ̀ nɔ̃ dɩ̀ hã Yitiiw, bà Dũnnũw.
17 Gɩ̀ bǝ̃ǝ̃'n Dũnnũ tanhiil Eliẁ yáá wù ce mããcemmã nǝ̃ gùú Yuflǝw mãã, Dũnnũẁ ga tĩɛ̃ wú jo nǝ̃ gùú yuflǝ fãngããgɩ-i, wà wú juo yɔ tiibaba nǝ̃ bà tãnkuuraaba.
Wù ji ce hlataabá ba bà kãn cosũɔ̃lba'n tammã, nã̀ã ce cwaabá tɩgɩnǝ̃ǝ̃ ǹ-ba bà cii Yitiiw.»
18 Nǝ̃ Jakarɩjaẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa nǝ̃ mɛlɛgɛw wà: «Bii ji ce mǝ̃́ fǝ̃ǝ̃ wà dɩ ji gbǝ̃ǝ̃ ǹ-ce?
Mã́ã, nǝ̃ mǝ̃̀ ciɛw, yi vã́nã́ã ǹ-tã.»
19 Mɛlɛgɛẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-siɛ-yǝ hlo wà: «Mã́ã-i Jibirw, mǝ̃̀ hiraa Dũnnũw tuɔra, mǝ̃̀ ce wù tĩɛ̃yaga.
Wùú tĩ́ɛ̃lã́-m wà mǝ̃́ juo waa cɔ̃mmã nǝ̃-n, nã̀ã pɩgaa-n nǝ̃ cɔ̃ndudwalɩm mã́ã̀.
20 Nǝ̃ ǹ sáa hũɔ̃ mǝ̃̀ cãwandi.
Gùú ji ce ǹ nũɔ̃gɩ ji blǝ, ǹ síì ba ǹ-gbǝ̃ǝ̃ ǹ-waa cɔ̃mmã hlo, fuwɔ gùú yuuguu mãã cɔ̃m mã́ã̀, mã̀ ji ce.
Sulammã nã, mǝ̃̀ wáalá gùú cãwandi ǹ-ja-n, dɩ̀ yuugɩ-ń hi, dɩ̀ ji ce.»
21 Gɩ̀-lǝ gɩ̀ bǝ̃ǝ̃gu, cwaabà yáá dàa bà cii Jakarɩjaw gǝ̃ǝ̃w nã.
Wù gáa hǝ̃ǝ̃sǝ kusuugɩ nã, bà hiɛgá ba gà hlǝ, wà bincɔ̃m gáa ce wú hǝ̃ǝ̃sǝ nĩĩgu?
22 Wù gáa hlǝ gùú nã, wù nũɔ̃gɩ́ blǝ.
Bá paa ǹ-fǝ̃ǝ̃, wà Dũnnũw pɩ́gará-yǝ nǝ̃ kuu wù bũũm'n duuguu kusunã, wú fǝ̃ǝ̃ ǹ-ba wù hǝ̃gãã-ba nǝ̃ wù nãkrɔnɲã, ǹ-ba wù síì gbǝ̃ǝ̃ ǹ-waa cɔ̃m nǝ̃-ba hlo.
23 Jakarɩja mããcem'n yunɲã̀ jáa suu, wú ver ǹ-maar ǹ-kũũ.
24 Dɩ̀ furũũgɩ nã, wù ciɛ Elisabɛtɩẃ juo tuu kusuugu, nã̀ã ba wù jiraa nǝ̃-gǝ suɔgɩ nã, fuwɔ ǹ-ji da hyarsǝrɩ ndii.
Nã̀ã ba wù waa wà:
25 «Yitiiẁ cíé díɛ̀-i ǹ-hã-m: wù jáa ne mǝ̃̀ yiɛgu ǹ-hiil ciiri mǝ̃̀ yigagɩ nã.»
Mɛlɛgɛẁ waa Yesu huum'n cɔ̃mmã
26 Elisabɛtɩ kúsúu'n hyarsǝ nãndiennãw nã, Dũnnũẃ tĩɛ̃ mɛlɛgɛ Jibirẃ kã busuldiɛ nãã, Galile yiɛ'n lǝdarǝ, bà be-dǝ wà Nasarɛtɩ lǝri.
27 Busul wáà, bà yáá bà be-yǝ wà Mariyam.
Yisefu gǝciɛ yáá, nǝ̃ wù sáa hi ǹ-fǝ̃ǝ̃ bibiɛ.
Isɩrayɛl yiɛ'n yuuntiiw mãã bà yáá bà be-yǝ wà Dawuda, wù-lǝ wù nũɔ̃ntii yáá nǝ̃ Yisefuw.
28 Mɛlɛgɛẁ gáa hi Mariyam kuugɩ nã, wú fyãn-yǝ nã̀ã waa nǝ̃-yǝ wà: «Mariyam, ba ń ɲã!
Yitiiẃ nǝ̃ ǹ saa.
Wù píɛlá wù nãkrɔfɩnfaagu ǹ drɔ.»
29 Mariyam hiɛgá gaala nã ǹ-car, wú ba wù kãn wù kusuugɩ nã wà bii fyãnuu'n plǝ-i nǝ̃ díɛ̀-lǝ?
30 Mɛlɛgɛẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa nǝ̃-yǝ wà: «Mariyam, báa ya gbǝrsǝrɩ́ blǝ-n, Dũnnũ nãkruɔgɩ́ nǝ̃ ǹ drɔ.
31 Ǹ ji tuu kusuugu, ǹ-huu pũmpɩrblɩ, ń suu wù yiiri wà Yesu.
32 Wù ji ba cogǝ̃ngã-i, bà ji ba bà be-yǝ wà Drɔ-Dũnnũ Bíɛ́.
Yitii Dũnnũẁ ji ce wú ba yuuntiiw, wù tǝvũnvũɔ̃ Dawuda tammã.
33 Wù ji ba Yakuba taa'n yuugɩ nã fɩraa, wù yuuntasǝrɩ̀ síì tã ǹ-da.»
34 Mariyamẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa nǝ̃ mɛlɛgɛw wà: «Dɩ̀-lǝ dɩ̀ ji gbǝ̃ǝ̃ ǹ-ce danii?
Mǝ̃n sáa hi ǹ-fǝ̃ǝ̃ bibiɛ ǹ-da.»
35 Mɛlɛgɛẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa nǝ̃-yǝ wà: «Dũnnũ Yuflǝẁ ga jo nǝ̃ wù fãngããgu, ǹ-juo suu ǹ nã nǝ̃ wù husumũũgu.
Gùú cíé tãnkuurw mãã wù ji huu, bà ji ba bà be-yǝ wà Dũnnũ Bíɛ́.
36-37 Ǹ cwanĩĩ Elisabɛtɩ yo, nǝ̃ wù vũnvãnsǝrɩ min, wú nàa nǝ̃ kúsúu, wù ga huu pũmpɩrblɩ.
Cɔ̃mdamã mãã mã̀ sǝ̃n ywar Dũnnũẁ sǝ, bà yáá bà ne wà wùú mãã wù ĩ́ɛ̃lã́, wù kúsúu'n hyarsǝ nãndiennã wɩ̀-i nnĩĩ.»
38 Gùú nã-i, Mariyamẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-waa wà: «Mǝ̃n-lǝ, mǝ̃́ nǝ̃ Yitii'n tasǝ nã-i.
Ǹ wáalá-dǝ gùú tuugu, Dũnnũẃ ya dɩ́ ce nĩĩgu.»
Mɛlɛgɛẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-ta.
Mariyamẁ kã wù ga dǝ̃ǝ̃ Elisabɛtɩw
39 Gɩ̀-lǝ gɩ̀ bãnɲã nã, Mariyamẃ gǝǝraa ǹ-maar Sude lǝdarǝ nã, tãnũnɲã sǝ̃ǝ̃nã.
40 Wù gáa hi, wú kãã jãn Jakarɩja suɔgu, nã̀ã fyãn Elisabɛtɩw.
41 Elisabɛtɩẁ gáa nɔ̃ Mariyam fyãnuugɩ nã, wù tãnkuurẃ jor ǹ-ɲãnãã wù kusuugɩ nã.
Dũnnũ Yuflǝẃ ce Elisabɛtɩẃ
42 dii ǹ-hiil wù yalli wà: «Dũnnũẁ píɛlá wù nãkrɔfɩnfaagu ǹ drɔ, ǹ-ɲǝ̃ǝ̃ canããba min, nã̀ã piɛ-gǝ ǹ tãnkuurw mãã ǹ kúsúu yo, gɩ̀ nã!
43 Mã́ã tuuguu mãã nnĩĩ, Yitii'n ɲũẃ ba wù jo mã́ã nãã?
44 Ǹ sáa da?
Mǝ̃̀ nṹɔ̃́ ǹ fyãnuugɩ nã, dudwalɩmmã́ ce tãnkuurẃ jor ǹ-ɲãnãã mǝ̃̀ kusuugɩ nã.
45 Yíi mãã ǹ hṹɔ̃lã́ wà Yitiiw wáalá dìí nǝ̃-n, wà dɩ ji ce, ǹ yuugɩ̀ dwállá!»
Mariyamẁ hyar hlǝ̃ǝ̃gu wù bũũ Dũnnũw
46-49 Mariyamẃ fǝ̃ǝ̃ ǹ-ba wù waa wà: «Mǝ̃̀ bũũ fãngããgɩmintiiw nǝ̃ mǝ̃̀ hiɛga min, mǝ̃̀ sǝ cwaa'n tam, mǝ̃́ nǝ̃ wùú tasǝ nã-i, nǝ̃ wú hla nã̀ã ne mǝ̃̀ yiɛgu.
Gùú cíé mǝ̃̀ Kortii Dũnnũ cɔ̃ndudwalɩmmã́ yu mǝ̃̀ hiɛga.
Wù cíé cɔ̃ngǝ̃ngãm, ǹ-hã-m, mǝ̃́ ba mǝ̃̀ bũũ Yitiiw nǝ̃ mǝ̃̀ hiɛga min nã.
Díɛ̀ dɩ̀ furũũgɩ nã, gùú brǝnnɔ̃nɲã mãã ɲã ga, ɲã ji ba ɲã waa wà mǝ̃̀ yuugɩ̀ dwállá.
Wù-lǝ wɩ̀-i Dũnnũw.
50 Bàá nǝ̃n mãã bà sɔ̃ Dũnnũw nã, wù diifɩnfaarɩ̀ síì tã bà nã ǹ-da.
51 Wù cíé cɔ̃ngǝ̃ngãm ǹ-pɩgaa cwaaba.
Bàá nǝ̃n mãã bà ne bá buɔ bà hla nã, wú ce bá ba bà sáa hi cɔ̃m nã.
52 Wù sórrá yuntaaba bà wanjirammã nã, nã̀ã kra bàá mãã bà sǝ̃n buɔ bà hla nã, nũɔ̃sǝn sɔnɲã nã.
53 Wù hlã nũmnããba nǝ̃ nũɔ̃sǝn ɲinɲã, nã̀ã ya gbaalaabá ver nãkwasǝri.
54-55 Dũnnũẁ plã wù nũɔ̃gu nǝ̃ yì vũnvãnããbaa mãã Ibramãw nǝ̃ wù furũntaaba, wù kusufɩnfaa'n cɔ̃mmã nã fɩraa, wù sáa sĩĩnǝ̃ǝ̃ dɩ̀ nã.
Gùú cíé wú jo ǹ-ji pɛ wù mããcieraa Isɩrayɛl bluuba nã.»
56 Mariyamẃ ba dàa Elisabɛtɩ kuugɩ nã, nã́ã́ hyarsǝrɩ siɛl-i, nã̀ã ga fǝ̃ǝ̃ ǹ-ver ǹ-kũũ.
Yuhanã huum'n cɔ̃mmã
57 Elisabɛtɩ huumã̀ jáa hi, wú huu pũmpɩrblɩ.
58 Wù jirataaba nǝ̃ wù cwanããbà gáa nɔ̃ wà Yitiiw cíé-yǝ nǝ̃ wù diifɩnfaari piyɛ̃, bá kã, bá kãã ba bà ce kweyi-kweyiw.
59 Wù honãã'n bãn nɩrsiɛlnã yuugu, bá kãã síì tãnkuurw, nã̀ã wa bá suu-yǝ nǝ̃ wù tǝ Jakarɩja yiiri.
60 Wù ɲũẃ hla, nã̀ã waa wà: «Yi ji ba yì be-yǝ wà Yuhanã.»
61 Cwaabá waa nǝ̃-yǝ wà: «Curo'n sǝ nǝ̃ yir díɛ̀dii ɲimãã nũɔ̃gɩ nã.»
62 Nã̀ã ba bà hǝ̃gãã tiiyǝw nǝ̃ bà nãkrɔnɲã, wà wù-lǝ wu caa bá suu tãnkuurw danii?
63 Jakarɩjaẃ ce bá hã-yǝ nǝ̃ guuyalkuudagǝ, wú fǝ̃ǝ̃ ǹ-yal gɩ̀ drɔ wà: «Wù yir-i, Yuhanã.»
Dɩ́ tugulǝǝ bà min nã.
64 Gùú bǝ̃ǝ̃gɩ dɩngu dàa Jakarɩja nũɔ̃gɩ́ fɩr, wú ba wù waa cɔ̃mmã, nã̀ã ba wù bũũ Dũnnũw.
65 Gbǝrsǝrɩ́ blǝ bà jirataaba min, nǝ̃ Suude yiɛ'n tãnũn'n liɛntaa yo, bà min bá ba bà taa-dǝ bá ja bà ɲĩɛ̃.
66 Bàá nǝ̃n nṹɔ̃́ cãwan díɛ̀, bà min bá ɲãl dɩ̀ nã bà hiɛga nã, nã̀ã ba bà waa wà: «Tãnkuur wáà, wù ji ba bii codũl-i?»
Sulammã nã, Yitii'n nãkruɔgɩ̀ yáá wù drɔ.
Jakarɩjaẁ ba wù hiil Dũnnũ tammã nã
67 Dũnnũ Yuflǝẃ juo dii cãwanĩɛ̃ gáà, tãnkuur'n tǝ Jakarɩja nũɔ̃gɩ nã wà:
68 «Jówà yí bũũ Yitiiw, Isɩrayɛl Dũnnũw, wù mãã wù júó wù ji pɛ wù bluuba nã, nã̀ã hũɔ̃-ba ǹ-nǝ̃nǝ̃ǝ̃.
69 Wù tĩ́ɛ̃lã́ Kortiigǝ̃ngãdiɛ, wú hlǝ wù mããcier Dawuda nũɔ̃gɩ nã, wú ba wù ji hillaa yì nã.
70 Dũnnũẁ yáá wùu ta wù tanhiilaaba nã fufodii, bàá mãã wùu hiil-ba bà dǝ, ǹ-juo tu dɩ̀-lǝ dɩ̀-i,
71 wà wu ji hũɔ̃ yì min yì ɲããtaaba saa, nǝ̃ yì cɔ̃mmã̀ mãã mã̀ã bla bàá nã, wú hiil-yáà bà nãkrɔnɲã nã.
72-73 Nǝ̃ Dũnnũ ɲinɲã mãã wù yáá wùu ɲũɔ̃ twammã nǝ̃ yì vũnvũɔ̃ Ibramãẁ ɲã̀ cɔ̃mmã nã, wù sáa sĩĩnǝ̃ǝ̃ ɲã̀ nã, wù júó ǹ-ji ba wù ce ɲã̀-i, ǹ-ba wù pɩgaa yì vũnvãnããba nǝ̃ wù kusufɩnfaagu.
Wù yáá wùu waa dɩ̀-i wà:
74 “Wù ji hiil yì min yì ɲããtaa'n nãkrɔnɲã nã, yí da ǹ-ba yì ce mããcemmã yì hã-yǝ yì hiɛ nã,
75 ǹ-ba wùú saa yì dǝ, nã̀ã ba yì wáà sũɔ̃lɩmmã nã Dũnnũ hlũũgɩ nã, fuwɔ ǹ-ji ta ǹ-ga ku.”»
76 Jakarɩjaẃ ba wù waa hlo wà: «Tãnkuurblɩ yíi mãã ǹ húulá nnĩĩ, ǹ ji ta Yitii yiga nã, ǹ-ga ba ǹ-tɩgɩnǝ̃ǝ̃ wù hlũũgɩ nã.
Gùú cíé, bá ba bà ji ba bà be-n wà Drɔ-Dũnnũ tanhiil.
77 Nǝ̃ ǹ ji pɩgaa ǹ-ja wù bluuba wà wú naa wù jo wù ji ce bà gaacĩɛ̃ya'n dũndɔw, ǹ-da ǹ-kor-ba.
78 Yì Dũnnũ hujãn'n sɔ̃lli, nǝ̃ wù kusufɩnfaaguu cíé wú ba wù ji tĩɛ̃ gbɩgbaamã́ hlǝ drɔguu ǹ-juo suu yì nã, nã́ã́ bǝ̃ǝ̃'n pal-i,
79 ǹ-juo hiil gbɩgbaamã ǹ-hã bàá nǝ̃n mãã bàa jiraa dudũũmã nã, nã̀ã ba kúú'n gbǝrsǝrɩ nã.
Nã̀ã fǝ̃ǝ̃ ǹ-dii yì min hyasɩrãgǝ'n hlũũgɩ nã.»
80 Tãnkuur-lǝ, wú ba wù vǝ̃ǝ̃, wù yigagɩ́ ba gɩ̀ kaalaa.
Wú juo maar ǹ-kãã ba jerkwaarɩ nã, fuwɔ ǹ-ji hi gùú yuuguu mãã wù jáa pɩgaa wù hla, ǹ-ja Isɩrayɛl bluuba.