ƗNongwa ɨNyinza ɨzya Yeesu ʉKilisiti
nanshi sha zyahasimbwilwe nʉ
Luuka
Amazwi aga hwande
1
Huliiwe wɨ nshɨnshɨ Tiyofiilo.
Abhantu abhinji bhasimbile ɨnongwa ɨzya Yeesu ʉKilisiti,
a nanshi sha zyahabhombɨɨshe huliitɨ.
2 Bhasimbile ɨnongwa ɨzi,
nanshi sha bhatibhʉzɨɨzye bhaala bha bhahalolile na maaso gaabho na huzilʉmbɨɨlɨle afume hu wandilo waakwe.
3 Ɨshi,
nanɨ nahabhʉzɨlɨzɨɨzye na‑asimishizye shinza afume hu wandilo huje,
ɨnongwa ɨzya Yeesu ɨzi,
zyɨ lyoli.
Hu nongwa ɨyo,
naalola huje shinza ɨʼsimbile zyonti ɨzi mu bhambo.
4 Ɨʼsimbiiye ɨzi huje,
ʉmanye ɨlyoli ɨzyɨ nongwa ɨzyo zyʉ‑ʉmanyiziiwe.
Ʉkuwi ʉwa‑apaapwe hwa Yoohani ʉMwozi
5 Hu habhaazyo ɨho ʉHeloode ʉNʼgoosib lwa‑ali mwɨnɨ hu Yudeeya,
ahalɨɨho ʉnʼsayi ʉmo wa Ngʉlʉbhɨ ya bhahagaga Zakaliya,
afume mu mpʉga ɨya bhasayi ɨya Abiya.
Ʉnʼshɨ waakwe bhahagaga Elizabeeti,
ahafumile mu shikholo ɨsha bhasayi ɨsha Aaloni.c
6 ɄZakaliya nʉ Elizabeeti bhahali bhagolosu pa maaso ga Ngʉlʉbhɨ,
bhahalondolezyaga tee ɨndajizyo zya Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ zyonti sinta mbuno.
7 Saga bhahali na bhaana hu nongwa ya‑aje,
ʉElizabeeti ahali nʼgʉmba,
nantele bhahali bhagogolo.
8-9 Hwahali na miiho aga‑atʉʉshe abhombe ɨmbombo aPafinjile mu nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ.
d Ɨshi,
mu miiho ɨgo,
hahafiha ahabhaazyo ahɨ mpʉga ɨya Abiya aha‑abhombe ɨmbombo mu nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ.
Isiku limo abhasayi,
nanshi sha gahali amiiho gaabho,
bhahaduunya ɨnduunya.
e Ɨnduunya yahanʼgwɨla ʉZakaliya atʉʉshe mu nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ,
nka‑asushizye pa shipuuto ɨvintu vya vinunshila ʉnunsi ʉwinza.
10 Hu habhaazyo ɨho ahali muuhati asushizye,
abhantu abhinji bhahali mu lubhaga lwɨ nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ,
bhahapuutaga.
11 Ɨpo ʉnʼtumi wa Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ ahanʼnoleshela ʉZakaliya.
Ʉnʼtumi ʉyo ahɨmɨɨlɨla hunshɨnjɨ ɨya hu lɨɨlo pa shipuuto ɨsha‑asushizye.
12 ɄZakaliya lwa wanʼnola ʉnʼtumi,
f ʉwooga wahanʼkhata tee.
13 Leelo ʉnʼtumi ʉla ahamʼmʉʉzya ahaga,
“Zakaliya,
ʉgandi ahwogope!
ɄNgʉlʉbhɨ ayʉmvwɨzye ɨmpuuto zyaho.
Ʉnʼshɨ waaho ʉElizabeeti ahayihupaapila ʉmwana.
Ʉmwana ʉyo wahayihumʼpeela itaawa ɨlya Yoohani.
14 Ɨpo wahayibha nʉ luseshelo ʉlugoosi tee,
nantele abhantu abhinji bhahayisha lwa wapaapwa ʉmwana,
15 pɨpo ahayibha muntu nʼgoosi pa maaso ga Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ.
Ʉmwana ʉyo saga ahwanziwa amwele ɨdivaayig awe hohonti ha hagamʼmɨɨha huje akholwe.
Nantele ahayilongozewaaga nʉ Mʼpepo ʉMʼfinjileh afume hu habhaazyo lwa‑ali mu vyanda mwa nyina waakwe.
16 Ahayihubhagalusya aBhaizilaeeli abhinji hwa Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ,
ʉNgʉlʉbhɨ waabho.
17 Nantele ahayihunʼtagaalila ʉMwɨnɨ,
i ahayibha ni‑ikhone nʉ mwoyo nanshi sha‑ahali ʉnʼkuwi wa Ngʉlʉbhɨ ʉwɨ mandɨ ʉEliya.
j Ʉmwene ʉYoohani ahayileeta ʉlwʉmvwano hwa bhapaafi na bhaana bhaabho,
nantele ahayihubhaweezezya abhabhomba mbiibhi ʉgolosu ʉwɨ mooyo.
Ahayibhomba ɨgo gonti huje,
abhalɨngaanye abhantu humʼmwambɨɨlɨle ʉMwɨnɨ.”
18 Ɨpo ʉZakaliya ahamʼmʉʉzya ʉnʼtumi huje,
“Ɨshi,
anɨ nʉ nʼshɨ waanɨ tili bhagogolo.
Wɨlɨ,
hantu heenu ha haganaavwa amanye huje,
amazwi ɨga gɨ lyoli?”
19 Ʉnʼtumi ahamʼmwamula ahaga,
“Anɨ nɨ Gabiliyeeli wɨ‑ɨhwɨmɨɨlɨla pa maaso ga Ngʉlʉbhɨ.
Yʉʉyo wa‑ahansonteleziizye anɨ ahubhʉʉzye aawe ɨnongwa ɨnyinza ɨzi.
20 Ɨshi,
tejeelezya!
Ʉnza‑abhe mʼbwibwi hu nongwa ya‑aje,
saga wɨɨtɨha ɨnongwa zyɨ‑ɨʼbhʉzɨɨzye.
Saga ʉnza‑ayanje afishe isiku lwa‑ahayipaapwa ʉmwana.
Ɨzyo zyonti zyahayibhombeha,
ahabhaazyo haakwe lwa haafiha!”
21 Ahabhaazyo hahaala,
abhantu bhaala bha bhahali mu lubhaga lwɨ nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ,
bhahanʼgʉlɨlaga ʉZakaliya.
Ɨpo bhahaswiga hu nongwa ya‑aje,
ʉZakaliya wakhaabha tee mu nyumba ɨmfinjile ɨya Ngʉlʉbhɨ.
22 Lwa‑afuma mu nyumba ɨyo,
ahapootwa ayanje nabho.
Ʉmwene ahalolesyaga nɨ nyoobhe zya‑ahwanza ayanje.
Ɨpo abheene bhahamanya lwene huje,
ʉNgʉlʉbhɨ anʼnolesiizye ɨndoleshelok lwa‑ali mu nyumba ɨmfinjile.
Ahajendeelela shɨɨsho abhe mʼbwibwi.
23 Ɨnsiku zyakwe ɨzya‑abhombe ɨmbombo ɨzyɨ shisayi lwa zyamaliha,
ahaweela hu khaaya.
24 Pamandɨ ʉnʼshɨ waakwe ʉElizabeeti ahabha nʉ lwanda,
ahabha ahwʉbha mu nyumba hu habhaazyo ahɨ meezi gasaanu.
Ahahwiyangaga yʉʉyo aje,
25 “Ɨli lya‑ambombɨɨye anɨ ʉMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ,
lyɨ nkʉmbʉ.
Andolile na hunefwezye ɨnsoni pa maaso ga bhantu.”
Ʉkuwi ʉwa‑apaapwe ʉKilisiti
26 Lwa gwafiha ʉmwezi ʉgwa nʼtanda ʉElizabeeti lwa‑ali nʉ lwanda,
ʉNgʉlʉbhɨ ahanʼsonteelezya ʉnʼtumi ʉGabiliyeeli hwi‑ibooma ɨlyɨ Nazaleeti,
hu mukowa ʉgwɨ Galilaaya.l
27 Ahabhala hwa nʼnɨndu ʉnʼduvya ya bhahagaga Maliya.
Ʉnʼnɨndu ʉyo ahazinjiliilwe nʉ nʼsahaala ʉmo wa bhahagaga Yoosefu,
ʉwa mu shikholo ɨsha mwɨnɨ ʉDaudi.m
28 Ʉnʼtumi lwa waafiha hwa Maliya,
ahaga,
“Mwagona,
aawe wʉ‑ʉsayiiwe tee!
ɄMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ ali naawe.”
29 ɄMaliya lwa wʉmvwa amazwi ɨgo aga nʼtumi,
ahaswiga tee mu mwoyo.
Ahahwibhʉzɨlɨzyaga huje,
“Ɨndamushizyo ɨzi hwa huje wɨlɨ?”
30 Ɨpo ʉnʼtumi ahaga,
“Maliya,
ʉgandi ahwogope,
pɨpo ʉNgʉlʉbhɨ apiiye ɨmpyana.
31 Enya,
ʉbhala‑abhe nʉ lwanda,
wahayipaapa ʉmwana ʉwɨ shilume.
Wahayihumʼpeela itaawa lyakwe,
abhe yʉ Yeesu.
32 Ʉmwana ʉyo ahayibha nʼgoosi.
Nantele,
itaawa lyakwe bhahayihunʼkwizyaga huje,
Mwana wa Ngʉlʉbhɨ wa‑ali Nʼgoosi hu vintu vyonti.
ɄMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ ahayihumʼmɨɨha abhe Mwɨnɨ,
nanshi sha‑ahali ʉmwɨnɨ ʉDaudi ʉmaama waakwe.
33 Nantele,
ahayihubhalongozyaga aBhaizilaeelin ɨnsiku zyonti.
Ʉwumwɨnɨ waakwe saga wahayibha nʉ malishilo.”o
34 ɄMaliya ahamʼmʉzɨɨlɨzya ʉnʼtumi ahaga,
“Anɨ ɨndi nʼduvya.
Ɨshi,
ɨzi zinza‑abhe wɨlɨ?”
35 Ʉnʼtumi ahamʼmwamula ahaga,
“ɄMʼpepo ʉMʼfinjile ahayihuhwishila hwi‑ikhone lya Ngʉlʉbhɨ wa‑ali Nʼgoosi hu vintu vyonti na hukwinshile nanshi izyʉngʉʉzi.
Ɨshi,
ʉmwana ʉyo ya wahayipaapa,
ahayibha mʼfinjile,
ʉyo bhahayihunʼkwizyaga Mwana wa Ngʉlʉbhɨ.p
36 Nantele,
enya!
Ʉholo waaho ʉElizabeeti wa bhahagaga nʼgʉmba,
wope ali nʉ lwanda ʉlwɨ meezi nʼtanda mu gogolo waakwe,
37 pɨpo nahamo ahantu hohonti ha hagamʼmena ʉNgʉlʉbhɨ.”
38 Ɨpo ʉMaliya ahaga,
“Enya,
anɨ ɨndi mʼmomvi wa Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ.
Ɨshi zibhe shɨɨsho huliinɨ nanshi sha wayanga.”
Ɨpo ʉnʼtumi ahasogola.
ɄMaliya abhala hunʼnamushe ʉElizabeeti
39 Lwa zyashila ɨnsiku nyishe,
ʉMaliya ahasogola,
ahakhalaganya abhale hwi‑ibooma limo lya lyahali mu nsi ɨya hu magamba aga hu Yudeeya.
40 Lwa waafiha ʉhwo,
ahatʉʉha mu nyumba ya Zakaliya,
ahanʼnamuha ʉElizabeeti.
41 ɄElizabeeti lwa‑ahwʉmvwa ɨndamuho ya Maliya,
ʉmwana ahashima mu vyanda vyakwe.
Ɨpo ʉElizabeeti sha‑alongozewa nʉ Mʼpepo ʉMʼfinjile,
42 ahayanga hwi‑izwi igoosi ahaga,
“Ʉsayiiwe aawe ashile abhashɨ bhonti,
nantele asayiiwe nʉ mwana ʉyo wa wahayihumʼpaapa.
43 Anɨ nɨ naanu huje,
ʉnɨnzɨle aawe wʉnyina wa Mwɨnɨ waanɨ?q
44 Lwʉnʉʉlwo lwa nʉmvwa ɨndamuho yaaho,
ʉmwana ahashima mu vyanda vyanɨ hu nseho.
45 Ʉsayiiwe aawe wʉ‑ʉzyɨtɨɨshe ɨzyo ʉMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ zya‑aʼbhʉzɨɨzye huje,
zibhala‑abhombeshe.”
Ʉluteelo lwa Maliya ʉlwɨ nsalifyo hwa Ngʉlʉbhɨ
46 Ɨpo ʉMaliya ahaga,
“Ʉmwoyo gwanɨ gwonti guhumʼmwamiha ʉMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ.
47 Nantele ʉmwoyo gwanɨ gusha hu nongwa ya Ngʉlʉbhɨ ʉMʼfyʉli waanɨ,r
48 pɨpo anenyiizye anɨ hu nkʉmbʉ nɨmʼmomvi waakwe ʉwa pa nsi tee.
Enya,
afume sanyʉʉnʉ abhantu bhonti abhɨ mpaapo zyonti bhahayihunkwizyaga nʼsayiwa.
49 ɄNgʉlʉbhɨ ʉwi‑ikhone lyonti ambombɨɨye ɨngoosi ɨzya‑aswijizye,
ʉmwene mʼfinjile.
50 Ɨnkʉmbʉ yaakwe yɨ wiila na wiila
hwa bhantu bhonti bha bhahunʼtiniha.
51 Ʉnʼkhono gwakwe ʉgwi‑ikhone gubhombile ɨmbombo ɨngoosi,
bha bhali na mashento mu mooyo gaabho,
abhanyampɨɨnye.
52 Abhefwizye abhagoosi mu longozi waabho ʉwɨ shimwɨnɨ,
na hubhazʉvye bha bhahwiyiisya.
53 Abhapiiye bha bhali nɨ nzala ɨvintu ɨvinza ɨvya‑alye,
leelo abhatabhazi abhashɨmbɨzɨɨzye makhoono.
54 Abhavwizye abhabhomvi bhaakwe aBhaizilaeeli,
lwa‑ahwizuha ɨnkʉmbʉ yaakwe.
55 Abhombile ɨsho,
nanshi sha‑ahabhalapiiye abhamaama bheetu,
hwa huje ʉAbulahaamus nɨ shikholo shaakwe shonti wiila.”t
56 ɄMaliya ahakhala nʉ Elizabeeti ameezi gataatu ɨshi,
pamandɨ ahaweela humwabho.
Apaapwe hwa Yoohani ʉMwozi
57 Ahabhaazyo aha‑apaape lwa haafiha,
ʉElizabeeti ahapaapa ʉmwana ʉwɨ shilume.
58 Abhapalamani na bhaholo bhaakwe lwa bhʉmvwa huje,
ʉMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ wanʼnolela ɨnkʉmbʉ tee,
bhahasha peeka nawo.
59 Isiku ɨlya naana afume ʉmwana lwa wapaapwa,
bhahɨnza hunʼtende ʉmwana ɨngoola ɨya hwitagaalila ɨyɨ lume.
u Bhahanzaga humʼpeele ʉmwana itaawa lya Zakaliya ʉyise waakwe,
60 leelo ʉnyina wa mwana ahabhabhʉʉzya ahaga,
“Ndaadi!
Itaawa lyakwe abhe yʉ Yoohani.”
61 Abheene bhahamʼmʉʉzya bhahaga,
“Mu shikholo sheenyu saga alɨɨho ʉmuntu wa‑ali ni‑itaawa nanshi ɨlyo.”
62 Ɨpo bhahamʼmʉzɨɨlɨzya ʉZakaliya ʉyise waakwe huje,
“Ʉhwanza humʼpeele ʉmwana itaawa abhe yʉ naanu?”
63 ɄZakaliya ahalolesya aje,
ahwanza ahabampa aha‑asimbile,
ahasimba huje,
“Itaawa lyakwe abhe yʉ Yoohani.”
Abhantu bhonti bhahaswiga.
64 Pɨnɨɨpo ʉZakaliya ahanda ayanje nantele,
na humʼmwamishe ʉNgʉlʉbhɨ.
65 Ɨpo ʉwooga wahabhakhata abhapalamani bhonti abha Zakaliya.
Ɨnongwa ɨzyo zyahanyampaana mu nsi yonti ɨya mu magamba aga hu Yudeeya.
66 Abhantu bhonti bha bhahʉmvwɨzye ɨnongwa ɨzyo,
bhahasɨɨbhaga mu mooyo gaabho huje,
“Ʉmwana ʉyo ahayibha nanshi bhʉlɨ bhʉlɨ?”
Bhahasɨɨbhaga shɨɨsho hu nongwa ya‑aje,
bhahamɨɨnye huje,
ikhone lya Mwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ lyahali peeka nawo.
Ʉluteelo lwa Zakaliya
67 Ɨpo ʉZakaliya,
ʉyise wa mwana sha‑alongozewa nʉ Mʼpepo ʉMʼfinjile,
ahanda akuwe ahaga,
68 “Asayiwaaje ʉMwɨnɨ ʉNgʉlʉbhɨ,
ʉNgʉlʉbhɨ weetu tiBhaizilaeeli,
hu nongwa ya‑aje,
ayɨnzɨle hubhafyʉle abhantu bhaakwe.
69 Atipiiye ʉMʼfyʉli ʉwi‑ikhonev
afume mu shikholo ɨsha mʼmomvi waakwe ʉDaudi.
70 Abhombile nanshi sha‑ahayanjile afume halɨ
ashilile hwa bhakuwi bhaakwe abhafinjile.
71 Ahayanjile huje,
ahayihutifyʉla hwa bhalʉgʉ bheetu,
na huteefwe mu makhono ga bhantu bhonti bha bhahutiviitilwa.
72 Ahayanjile huje,
wɨnzaga hubhalolele ɨnkʉmbʉ abhamaama bheetu,
na hwizushe ilaganow lyakwe ifinjile.x
73 Ahanʼnapiiye ʉAbulahaamu ʉmaama weetu huje,
ahayihutaavwa atɨ.
74 Ahayihutifyʉla afume mu makhono ga bhalʉgʉ bheetu huje,
timʼmombelaje ʉmwene sinta wooga,
75 tibhanje bhasangalusu nantele bhagolosu
mu nsiku zyonti ɨzyɨ wʉʉmi weetu.
76 Ɨshi aawe wʉmwana waanɨ,
bhahayihukwizyaga nʼkuwi wa Ngʉlʉbhɨ wa‑ali Nʼgoosi hu vintu vyonti.
Wahayihunʼtagaalila ʉMwɨnɨ,
hunʼnɨnganyizizye idala.
77 Wahayihubhabhʉʉzya abhantu bhaakwe huje,
bhahayifyʉlwa hwi‑idala ɨlya‑akhobhoshelwe ɨmbiibhi zyabho.
78 ɄNgʉlʉbhɨ weetu wa‑ali nɨ nkʉmbʉ tee huliitɨ,
ʉlukhozyo lwakwe afume hu mwanya lwahayihutilawushila.
79 Lwahayihutilawushila tenti ta tili mu hiisi ɨngoosi ɨya‑afwe.
y
Nantele lwahayihutilongozya mwi‑idala ɨlyɨ tengaanu.”
80 Ɨpo ʉYoohani ahonjeelela akule,
na‑abhe ni‑ikhone igoosi mu mwoyo gwakwe.
Ɨshi lwa waakula,
ahabhala akhale mu lʉʉgwa afishe lwa haafiha ahabhaazyo aha hwilolesye pa pazelu na hwande hubhalʉmbɨɨlɨle aBhaizilaeeli.