Bbaruha Ginyakuhandiikwa
Yakobbo
Kwanjuura
Bbaruha gigi gya Yakobbo gyahandi̱i̱ki̱i̱rwe mukwenda wa Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to akwetwa Yakobbo, munyakubba waab̯u Yesu̱. Yakobbo yogo yooyo munyakubba mu̱handu̱ wa kitebe kya beikiriza ba Yesu̱ mu Yeru̱salemu̱, kandi yaalingi omwei̱ ha bahandu̱ ba kitebe kya beikiriza kya Yeru̱salemu̱ (Bikorwa bya Bakwenda 15:13). Pau̱lo yaabazi̱ri̱ hali Yakobbo naamweta “mpagi̱” gya kitebe kyabeikiriza (Bagarati̱ya 2:9). Yakobbo ateekerezeb̯wa kubba yaahandi̱i̱ki̱ri̱ bbaruha gigi naali Yeru̱salemu̱ harabi̱ri̱ho myaka nka 50 Yesu̱ amaari̱ kubyalwa.
Bbaruha gigi, Yakobbo yaagi̱handi̱i̱ki̱i̱ri̱ Bayudaaya banyakwikiririzanga mu Yesu̱ Ku̱ri̱si̱to, banyakubba basaaseeni̱ mu nsi gyensei̱ (1:1). Asobora kubba yaagi̱handi̱i̱ki̱i̱ri̱ bab̯wo banyakubba basaaseeni̱ mu b̯ukama b̯wa B̯u̱ru̱u̱mi̱, hei̱nyu̱ma gya ku̱ru̱mbwa kunyakubbahoona, bamaari̱ kwi̱ta Sitefaano.
Mu bbaruha gigi, Yakobbo yaahandi̱i̱ki̱ri̱ biteekerezu byamwe mu mitendekeru mya Bayudaaya. Mu suura gyakubanza, yaabazi̱ri̱ ha mi̱twe mi̱handu̱ mya b̯ukwenda b̯wamwe, naakoresya bigambu bi̱dooli̱. Mu suura zinyakuhonderaho, yaabazi̱ri̱ bintu binene ha b̯uli mu̱twe gweisomo lyamwe. Bbaruha gigi giha muntu ki̱si̱sani̱ kya b̯ukwenda b̯wa Yesu̱ b̯u̱yeegeseerye ha lusahu (Matayo 5-7). Yakobbo yaabazi̱ri̱ mu b̯wi̱hi̱ ha bizib̯u nka bya: myehembu, kusoroora, b̯unaku, mururu, rwanju, byohyo, kwesisaniza kintu kyotali, mikoore mya bantu ba nsi, myepanku, kuzongoba, kubaza muntu na bigyendererwa bibiibi hamwei̱ na bindi. Yakobbo yoolokeerye b̯u̱handu̱ b̯wa kwikiriza, kubba basyanu̱ mitima, kweb̯undaaza, kusaba, kugumisiriza, na kubbanga na magezi̱ nka mwikiriza wa Ku̱ri̱si̱to. Yakobbo yoolokeerye na maani hoi̱ nka kwikiriza kwa muntu kwali nakwo kukusemeera kubbanga na bikorwa.
Bicweka Bi̱handu̱ bya mu Bbaruha gigi nka Ku̱bi̱honderegeeni̱
(i) Bi̱ramu̱kyo (1:1)
(ii) Yakobbo ni̱yeekambi̱sya beikiriza ba Ku̱ri̱si̱to kugumisirizanga mu ku̱ru̱mbwa 1:2-27
(iii) Kwikiriza kubbenge na bikorwa 2:1-26
(iv) Yakobbo ni̱yoolokya maani gabba mu bigambu 3:1-12
(v) Magezi̱ ga Ruhanga na magezi̱ ga bantu ba nsi 3:13—4:10
(vi) Kuhab̯ura bantu baleke kwepanka 4:11—5:6
(vii) Kwegesya kwa kumaliira 5:7-20