Mongoni Manza ka Yeso bɛyɔ Luka okpikogo ndɨ mino
Lɨkpʉmʉka la mambwa
1
1 Ambɔkʉ Tiofilo, mʉtʉ wa ɨbhɨbha kʉgbɛ, bambanzʉ budhingi bokingiloni kokpiko mongoni ma lɨkpʉmʉka nɨlɔ igyonoso ndɨ lugo kusu. 2 Mʉdɔngɔnɨ bɛyɔ batʉ nɨbɔ bɨna ndɨ no miso ka mambwa batɨtʉmbʉlyaga ndɨ mino, na bɨɨta kʉwa ndɨ babɨbɨkya ba lɨkpʉmʉka ko Kunzi. 3 Kinili, kumbuso mʉkpɨma, ɨmɨ, nini ɨmɨ bɨnza gɔnɨ kaukpikilyo ka bungbingbili, ɨwɛ Tiofilo, lɨkpʉmʉka lasɨ nɨlɔ igyonoso ndɨ katʉkya ka mambwa, 4 ibha wibhotʉ bungbingbili ba mʉtɨwɨ nɨmɔ bʉpá ndɨ.
Malaika bemoti opini mongoni bɛ Yuani Mubhatizai ɨbʉkʉtatʉ banʉ
5 Ko ngbingo yi nɨnɔ Ɛlɔdhɨ Mbɔkʉ a ndɨ mino ngama wa iwili ka Bayudha, kumu bemoti ina ndɨ bɛ Zakalia. Ɨyɨ, a ndɨ ko pigo ya bukumu ka Abhia. Mukakɨ bɛyɔ ka Ɛlɨsabhɛtɨ a ndɨ ka lɨvananza ka Aluni nɨnɔ a ndɨ kumu mudhingi. 6 Ɨbʉ basɨ baba ba ndɨ bongbingbili ko miso ko Kunzi. Bagyaga ndɨ mʉtɨwɨ ka Mombukwono-dhosu nɨ bakɛgʉ na dhakɨ yi. 7 Luki limoti, bakɛgʉ ndɨ no miki kyɛ Ɛlɨsabhɛtɨ a ndɨ ndʉya. Ɨbʉ basɨ baba ba kʉwa ndɨ bambɔkʉ-mbɔkʉ kʉgbɛ.
8 Lɨsyɛ limoti, Zakalia a kʉwa ndɨ kagya ligubho kakɨ la bukumu kambwa ko Kunzi kyɛ mʉ ma ligubho a kʉwa ndɨ ko pigo kakɨ. 9 Kabyɛnɛnɛ na mʉtɨwɨ ma ligubho li nɨlɔ, lɨbɛsɛ awanya kʉwa ndɨ ɨyɨ kogulyo ka ndabʉ ka Mombukwono-dhosu Kunzi kasumbo adhʉdhʉ.a 10 Ko ngbingo yi nɨnɔ Zakalia a ndɨ mino kasumbo adhʉdhʉ nɔ, ambaza ka bambanzʉ nɨbɔ ba ndɨ kunzi, ba ndɨ kalʉmba.
11 Kʉwa wa, malaika bemoti ka Mombukwono-dhosu apupilyoku, amaga bɨgba ka kʉmbanzɨkanɨkɔ kwa gbɔgbɔ nɨyɔ a ndɨ mino kasumbo adhʉdhʉ yɔ. 12 Ngbingo yi nɨnɔ Zakalia amɨna mino bɛyɔ, ombomboyo, ogwo kʉbangakʉ kʉgbɛ. 13 Luki limoti, malaika abɨkya ndɨ bɛ : « Zakalia, wakobongonitɔgʉ, kyɛ Kunzi ukonini malʉmba kakʉ. Mukakʉ bɛyɔ ka Ɛlɨsabhɛtɨ ʉbʉkʉtɨlya banʉ miki mʉlʉkʉ yi, walʉka banʉ bɛ Yuani. 14 Ɨwɛ wogwo banʉ ɨgyagya kʉgbɛ na bambanzʉ budhingi bogwo banʉ ɨgyagya ko bhulyo libukuti kakɨ. 15 A bɛyɔ, iko ndɛkɛ mʉtʉ mudhingi kambwa ka Mombukwono-dhosu. Ɨyɨ kamwigʉ ndɛkɛ vinya gʉtʉgʉ makana magɔgɔ nɨmɔ mapʉ aka. Iko ndɛkɛ mutumo na Lɨmbɛngɨ-Lotu katʉkya ka mʉma ka amakɨ. 16 Uikoso ndɛkɛ bomikya Bɛzalɛlɨ budhingi kamɨgɨlya Mombukwono- dhabʉ Kunzi. 17 Odhoku ndɛkɛ kambwa ko Kunzi abhɛ atʉtʉmbwa pa imoti na lɨmbɛngɨ no ngu mʉdɔngɔnɨ abhɛ mugyalandʉ Ɨlɨya, kaigiso mambɛngɨ ka babha-bomiki ka bomikabʉ. Uikoso ndɛkɛ batʉ banyɛ kodhoku batʉ ba lɨngʉnʉ kaiko bakɨtʉlya kagya mʉtʉʉ ka Mombukwono-dhosu Kunzi na kagugubhyo. »
18 Luki limoti, Zakalia abɨkya malaika bɛ : « Luki tino lɔ emibhiso bɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ a lɨngʉnʉ ? Kyɛ ɨmɨ na kʉwa mbɔkʉ-mbɔkʉ, na muko kamɨ a kʉwa mbɔkʉ-mbɔkʉ gɔnɨ. »
19 Malaika amigisyo bɛ « Ɨmɨ nɨ Gabhilieli, nikogo buwobhi no Kunzi bongbingo basɨ kagugubhyo. Ɨyɨ nɔ etikiku kaʉbɨkya na kaʉpá mongoni manza mi nɨma. 20 Yɛkɨ ɨwɛ wakobinikyonigʉ mʉnzɨna kamɨ nɨmɔ igyonoso banʉ ko ngbingo yi, ɛɛɛ wɨna sɛ, ɨwɛ wɨɨta kʉwa bobo; wakakwananɨgʉ bata kanzɨna kadhwɛ ndɛkɛ ka lɨsyɛ li nɨlɔ lɨkpʉmʉka li nɨlɔ igyonoso mino. »
21 Ko ngbingo yi nɨnɔ, batʉ basɨ ba ndɨ kunzi kabʉnda Zakalia. Nɨyɔ olipyo kʉwa bɨndɨ ka Ndabʉ ko Kunzi kʉ, lɨkpʉmʉka ʉmbanga ndɨ. 22 Wa opupoku mino kakwananagʉ ndɨ bata kanzɨna na ɨbʉ. Kinili bambanzʉ bibho kʉwa ndɨ bɛ a abhɛ inini lɨkpʉmʉka lɨmbanga kʉ ka ndabʉ kʉ. A kʉwa ndɨ kaʉwanyaga bapa na mabɔkʉ kyɛ a kʉwa ndɨ bobo.
23 Nɨyɔ Zakalia ama ngbingo wa ligubho kakɨ bɛyɔ, ɨga kʉ kakɨ. 24 Kʉwa kumbuso wa masyɛ mi nɨmɔ, mukakɨ bɛyɔ ka Ɛlɨsabhɛtɨ ava mʉma. Katʉkyagʉ ndɨ kʉ kakɨ kʉsɔ wa batɨmba kubukumuti. A ndɨ kabɨkya bɛ : 25 « Wɨna lɨkpʉmʉka lanza nɨlɔ Mombukwono dhosu Kunzi ogyi bi ko bhulyo kamɨ, kɛtʉmba suni ya bʉndʉya ko miso ka bambanzʉ. »
Malaika bemoti opini mongoni bɛ Yeso ɨbʉkʉtatʉ banʉ
26 Nɨyɔ mʉma ka Ɛlɨsabhɛtɨ ɨtʉlyana batɨmba madɨya, Kunzi atikoku malaika Gabhilieli ka gʉdʉ bemoti wa Galilaya nɨnɔ ina bɛ Nazalɛtɨ. 27 Atikoku ndɨ ka mʉsɨka bemoti nɨnɔ a ndɨ kavanana na mʉlʉkʉ bemoti nɨnɔ ina ndɨ bɛ Yɛzɛfʉ ka lɨvananza ka ngama Dhaudhi. Mʉsɨka yi nɨnɔ ina ndɨ bɛ Malia. 28 Malaika apuponilyo Malia kʉ a ndɨ mino, abɨkya bɛ : « Gwanɔ magyagya Malia, Mombukwono dhosu udukyili bi bʉbʉnga. Ɨyɨ a pa imoti na ɨwɛ. »
29 Nɨyɔ Malia ʉkana lɨkpʉmʉka li nɨlɔ bɛyɔ, ombomboyo kʉgbɛ, imuuso bɛ : « Inguwo ya yuuso tino sɛ yɨna ? » 30 Malaika abɨkya bɛ : « Wakobongonitɔgʉ, Malia, kyɛ winisonisini na bʉbʉnga ko Kunzi. 31 Wɨna sɛ, ɨwɛ wava banʉ mʉma, wabʉkʉta miki mʉlʉkʉ yi na walʉka banʉ bɛ Yeso.b 32 Ɨyɨ iko ndɛkɛ mʉtʉ wa ɨbhɨbha, na balʉka ndɛkɛ bɛ Mika Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ. Mombukwono dhosu Kunzi apá ndɛkɛ bʉngama ka tɨtakɨ bɛyɔ ka Dhaudhi; 33 iko ndɛkɛ ngama kʉgʉ ka baƗzalɛlɨ ka bɛnzɛ na bɛnzɛ, bʉngama kakɨ kikigʉ ndɛkɛ na mulibo. »
34 Kumbuso yi, Malia amuuso malaika bɛ : « Lɨkpʉmʉka li nɨlɔ igyonoso kʉwa banʉ lɨkɨ kyɛ ɨmɨ sanibhigʉ lɨkpʉmʉka ka balʉkʉ ? »
35 Malaika amigisyoku bɛ : « Lɨmbɛngɨ Lotu lɔ usilyoku banʉ no ngu ko Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ utikyo banʉ abhɛ kululuko. Kinili miki yi nɨnɔ wabʉkʉta banʉ iko ndɛkɛ mʉtʉ Wotu na balʉka ndɛkɛ bɛ Miko Kunzi. 36 Wɨkwɛ sɛ, Ɛlɨsabhɛtɨ nɨnɔ a ndɨ ndʉya ka lɨvananza kakʉ a kʉwa ɨyɨ na mʉma ma batɨmba madɨya. Abʉkʉta banʉ miki mʉlʉkʉ yi, gʉtʉgʉ bɛyɔ a kʉwa mino mbɔkʉ-mbɔkʉ yɔ. 37 Kyɛ kɛgʉ na lɨkpʉmʉka nɨlɔ a lapʉpʉ kʉgbɛ ko Kunzi. »
38 Malia asikisyo kʉwa bɛ : « Ɨmɨ nɨ musunzu ka Mombukwono dhosu. Yasɨ igyonosi kʉgʉ kamɨ mʉdɔngɔnɨ bɛyɔ webikyi mino. » Kumbuso yi, malaika aga ndɨ.
Malia ogoni kanda Ɛlɨsabhɛtɨ
39 Kumbuso wa masyɛ makɛdɛ, Malia ava ndɨ lɨgʉndʉ kaaga bɨgala-gala kʉ ka mugi mimoti kʉsɔ wa iwili ya bangʉpa ba ya Yudhɛya. 40 Nɨyɔ adhwɛ kʉ bɛyɔ, ogulyo ndɨ ka ndabʉ ka Zakalia na amuuso mukakɨ bɛyɔ ka Ɛlɨsabhɛtɨ. 41 Ko ngbingo yi nɨnɔ Ɛlɨsabhɛtɨ ʉkana mino yuuso ka Malia, miki adwo biduku-duku ka mʉma. Ɨyɨ Ɛlɨsabhɛtɨ otumo na Lɨmbɛngɨ Lotu. 42 Kʉwa wa apamɨkana bɛ : « Kunzi udukilyini bʉbʉnga kaʉkɨtaga boko basɨ na gɔnɨ miki yi nɨnɔ wabʉkʉta banʉ, bʉbʉnga kakɨ a kʉwa kʉgʉ kakɨ gɔnɨ ! 43 Ngasa yɨmbanga tino sɛ ɨna amakɨ Mombukwana dhamɨ kodhoku kʉnʉ kʉ kamɨ ? 44 Kyɛ ko ngbingo yi nɨnɔ nukoni mino yuuso kakʉ, miki odwo na magyagya biduku-duku kʉsɔ kamɨ. 45 Ɨgyagya yidhingi kʉ kakʉ kyɛ wobinikyonini bɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ Mombukwono dhosu Kunzi ʉbɨkya ndʉkʉ igyonosatʉ. »
Malia akatʉmbʉlaga bʉnza ko Kunzi
46 Kʉwa wa Malia abɨkya ndɨ bɛ :
« Lɨmbɛngɨ kamɨ akobhibhiso budhingi ka Mombukwono dhosu Kunzi,
47 na ɨmɨ na mutumo na ɨgyagya
ko bhulyo ko Kunzi, Muukuso kamɨ,
48 kyɛ umokini bazwa kakɨ bo kumbu kʉgʉ ka musunzu kakɨ, ɨmɨ mʉtʉ wa payaya.
Katʉkya mbɨya wanʉ, bɛvananza na bɛvananza basɨ biko kʉwa kɛmaka bɛ mʉtʉ wa bʉbʉnga,
49 kyɛ Kunzi Mombukwono Ngu egyilini lɨkpʉmʉka lɨmbanga.
Lino kakɨ nɨ Kunzi Wotu.
50 Owonisilogo kumbu kakɨ ka bɛvananza na bɛvananza bayasɨ
nɨbayɔ babangaga.
51 Ogyini makpʉmʉka makpʉkpʉ no ngu ya kʉbɔkʉkɔ kakɨ :
ukpumyo batʉ ba yɨbhɨbha,
52 usiso bangama ka moliki ma bʉngama
luki limoti udokiso kʉgʉ batʉ ba payaya.
53 pá batʉ banza makpʉmʉka manzanza,
luki limoti umigiso batʉ ba mukumbo mabɔkʉ papuyi.
54 Usingyoku bosunzu kakɨ bɛyɔ ka lɨvananza la Ɨzɛlɛlɨ :
Ɨyɨ kabʉsalagʉ kowonisilo bʉnza kakɨ
55 kʉgʉ ka Abhalama na bɛvananza kakɨ ka bɛnzɛ na bɛnzɛ,
mʉdɔngɔnɨ bɛyɔ ʉpá ndɨ mino batitosu agɔmɛ. »
56 Malia iko ndɨ pa imoti na Ɛlɨsabhɛtɨ buwobhi kadhwɛ batɨmba basaa. Kumbuso yi ɨga ndɨ kʉ kakɨ.
Yɨbʉkʉta ka Yuani Mubhatizai
57 Nɨyɔ ngbingo wa libukuti ka Ɛlɨsabhɛtɨ ɨtʉlyana, abʉkʉta miki mʉlʉkʉ yi. 58 Bapɨmbanɨ kakɨ na bɛvananza bʉkana ndɨ bɛ Kunzi Mombukwono dhosu owonisilini bʉnza kʉgʉ kakɨ. Ɨbʉ basɨ bogwo ndɨ ɨgyagya pa imoti na ɨyɨ.
59 Nɨyɔ miki otulyoso masyɛ bʉgɨna kumbuso wa kɨbʉkʉta, bodhoku kʉwa ndɨ kakɔ; ba ndɨ kapa kalʉka na ɨyɨ abhakɨ bɛyɔ ka Zakalia. 60 Luki limoti amakɨ osikisyo bɛ : « Kalɨ, kɛgʉ bɛyɔ, iko lino bɛ Yuani. »
61 Ɨbʉ aka na ɨyɨ bɛ : « Kɛgʉ na mʉtʉ bemoti kʉsɔ wa lɨvananza kakʉ nɨnɔ ina bɛyɔ ! » 62 Kʉwa wa bamuuso ndɨ abhakɨ nɨ bananzɨna libobo bɛ bibhi, bɛyɔ a ndɨ mino kapa kalʉka mikakɨ.
63 Zakalia akʉnga ndɨ bɛ bapɨ lɨbaʉ nɨlɔ bokpikogo mino, kumbuso yi okpiko ndɨ bɛ : « Lino kakɨ inga-inga nɨ Yuani. » Bombomboyo ndɨ ɨbʉ basɨ. 64 Na ko ngbingo yi nɨnɔ gɔnɨ nɔ, mʉnɔkʉ aukwikono ndɨ, apʉnga kʉwa ndɨ bata kanzɨna; apʉnga ndɨ kabhibhiso Kunzi na lɨyʉ lapʉ. 65 Kʉwa wa, basɨ nɨbɔ bikogo ndɨ pa imoti na ɨbʉ kʉsɔ wa mugi bogulyo ndɨ kʉsɔ wa kʉbangakʉ, na kʉ ka iwili ya bangʉpa ba ya Yudhɛya, batʉ basɨ banatʉmbʉla kʉwa ndɨ lɨkpʉmʉka nɨlɔ aka lɔ. 66 Batʉ basɨ nɨbɔ bʉkanaga ndɨ lɨkpʉmʉka nɨlɔ, bapʉngaga ndɨ katamana kʉgʉ yi na banimuuso bɛ miki yi nɨmʉna iko sɛ pɨyɛ ndɛkɛ bʉnɨ ? Kʉbɔkʉkɔ kwo ngu ka Mombukwono dhosu a ndɨ pa imoti na ɨyɨ.
Zakalia akatʉmbʉlaga makpʉmʉka mʉmbanga-mbanga ko Kunzi
67 Abhakɨ bɛyɔ ka Zakalia otumo ndɨ na Lɨmbɛngɨ Lotu, apʉnga ndɨ kanzɨna abhɛ mugyalandʉ, anabɨkya bɛ :
68 « Mombukwono dhosu Kunzi ka baƗzalɛlɨ avɨ ɨbhɨbha,
kyɛ oukusogini lɨvananza kakɨ na ʉkʉlaga ka busunzu.
69 Atitikilyiniku Muukuso nɨnɔ wongu,
kʉsɔ wa lɨvananza ka musunzu kakɨ bɛyɔ ka Dhaudhi.
70 A bɛgɛyɔ atʉmbʉlaga ndɨ mino ndɛlɨ kʉgbɛ ka mʉnɔkʉ ka bogyalandʉ kakɨ bɨkpɛ :
71 Apá ndɨ agɔmɛ bɛ atɨkʉlaga ndɛkɛ ka mabɔkʉ ka bomuyoniso kusu
na basɨ nɨbɔ bakɨsaga katɨgya bʉnyɛ.
72 Bɛgɛyɔ, ʉmɨnɨlya ndɨ batitosu kumbu
na atamana ndɨ agɔmɛ kakɨ wotu ko Kunzi.
73 Kyɛ Kunzi apá ndɨ titosu bɛyɔ ka Abhalama agɔmɛ wotu kakɨ,
74 katɨkʉlaga ka mabɔkʉ ka bomuyoniso kusu
na katɨsa kagugubhyo kʉwa nɨ takɛgʉ na kʉbangakʉ.
75 Agya ndɨ bɛyɔ kyɛ tiki botu na bongbingbili ko miso kakɨ
masyɛ masɨ ma ɔbɨlɨ kusu.
76 Na ɨwɛ mikamɨ, bʉlʉka ndɛkɛ bɛ mugyalandʉ ko Kunzi nɨnɔ Kʉgʉ-Kʉgbɛ,
kyɛ wɨndɨnda ndɛkɛ kambwa ka Mombukwono dhosu kobungusyo pisi kakɨ,
77 na kowonisilo lɨvananza kakɨ bɛ uukusogo ndɛkɛ pisi
kaʉpɨlya bʉnyɛ kabʉ.
78 Kunzi nɨnɔ kusu a na lɨmbɛngɨ lanza kʉgbɛ no kumbu :
atitikilyoku ndɛkɛ lɨmɔmɔ kotukyoku kʉgʉ abhɛ mangbamʉ ma mɔnɨ,
79 kauzigo nɨbɔ ba kʉsɔ wo bhiti na kʉbangakʉ kwa kukwakʉ,
katiwonisilo kabyɛ pisi ya mazɨyɔ. »
80 Miki a kʉwa ndɨ kopingo nɨ lɨmbɛngɨ anilikiso. Ikogo ndɨ ɨyɨ ka ɨsa aka, kadhwɛ ko ngbingo yi nɨnɔ imibhisikoso ndɨ mino bɨngbanganya ka bomikya baƗzɛlɛlɨ.