47
1 Kʉwa wa, Yɛzɛfʉ ɨnda ndɨ kabɨkya ngama mudhingi wa Misili bɛ : « Bhabha na bomika-mama bodhuku kotukyoku ka mugi ma Kanana na bakɔndɔlɔ, bamɛmɨ, bangɔmbɛ na makpʉmʉka kabʉ masɨ. Mbɨya wanʉ, ba kʉwa ka iwili ya Goseni. » 2 Kumbuso yi, Yɛzɛfʉ ʉva ndɨ bamamakɨ kubukumuti, ʉwanya ka ngama mudhingi. 3 Ɨyɨ ngama mudhingi umuuso ndɨ bamamakɨ Yɛzɛfʉ bɔ bɛ : « Magyaga ligubho tino ? » Basikisyo ndɨ bɛ : « Ngamaaa, ibusu bagya-ligubho kakʉ tikogo bobubulyo ka banyama mʉdɔngɔnɨ abhɛ batɨtosu ndɨ. » 4 Kʉwa wa, babɨkya gɔnɨ ngama mudhingi bɛ : « Ayʉndɨ obhedulini ka mugi ma Kanana na malɨlɨ kɛgʉ bata ko bhulyo bambaza ba banyama ka bagya-ligubho kakʉ. Todhuku ambɛ tiki abhɛ bobhiko ka mugi mi nɨma. Mbɨya wanʉ ngama, kikiliki, takaʉkʉnga ambɛ ʉsɨlya nɔ baka bagya-ligubho kakʉ biki ka iwili ya Goseni. » 5-6 Ngama mudhingi abɨkya kʉwa ndɨ Yɛzɛfʉ bɛ : « Ɨwɛ nɔ wandaga mugi masɨ ma Misili. Mbɨya wanʉ, bɛyɔ abhakʉ na bamamakʉ bodhuku mino kaʉtakanya bɛnɛ, ʉwanya iwili ya Goseni kyɛ a pa yanza kʉgbɛ kʉsɔ wa mugi. Na wakinisono na bambanzʉ nɨbɔ bakwanana kagya luki lanza lugo kabʉ, ubhiso biki kobuulyogo bambaza ba banyama kamɨ. » 7 Kumbuso yi, Yɛzɛfʉ odhoku ndɨ na abhakɨ bɛyɔ ka Yakɔbɔ kambwa ka ngama mudhingi. Ɨyɨ Yakɔbɔ amuuso ndɨ. 8 Ngama mudhingi amuuso ndɨ bɛ : « Wa na byanga bɨnga ka ɔbɨlɨ ? » 9 Yakɔbɔ asikisyo ndɨ bɛ : « Kʉsɔ wa byanga mɨya bemoti na batɛkɛbɛ basaa, nikogo ko giyo dhidhidhi abhɛ mubhiko. Masyɛ nɨmɔ a makɛdɛ, na ninisono ndɨ mino na bʉkpɛkɨ-kpɛkɨ budhingi. Ɨmɨ, nakasyɛsyɛgʉ ndɨ mʉdɔngɔnɨ abhɛ batɨtɛ, nɨbɔ bikogo ndɨ ko giyo abhɛ bobhiko gɔnɨ. 10 Yakɔbɔ amuuso bata ndɨ ngama mudhingi. Kʉwa wa, opupo ndɨ ka ndabʉ ka ngama.
11 Kumbuso ngama mudhingi kanzɨna na Yakɔbɔ na bomikakɨ kubukumuti, Yɛzɛfʉ agya ndɨ mʉdɔngɔnɨ bɛyɔ ngama mudhingi abɨkya ndɨ mino. wanya ndɨ iwili ka ngama mudhingi nɨnɔ bamakaga ndɨ bɛ Lamesesi. Iwili yi nɨyɔ a ndɨ yanza kʉgbɛ kʉsɔ wa mugi ma Misili. pá ndɨ bapa bɛ iki kʉwa ba yakabʉ aka. 12 Yɛzɛfʉ ikogo kʉwa ndɨ kapá abhakɨ malɨlɨ, anʉpá bamamakɨ na lɨvananza ka abhakɨ lasɨ, kabyɛnɛnɛ na bʉdhingi ka batʉ nɨbɔ okwononi kaulyoliso.
Ligubho ka Yɛzɛfʉ ko ngbingo wa ayʉndɨ
13 Kumbuso yi, ayʉndɨ a kʉwa ndɨ nɨ ovikimonogini kʉgbɛ. Luki lɨlya kɛgʉ bata ndɨ kainisono ka mugi masɨ. Ka mugi ma Misili na nɨmɔ ma Kanana, nzʉyɨ ʉnyʉka ndɨ bambanzʉ ko bhulyo ya ayʉndɨ yi nɨnɔ. 14 Boluwogo kʉwa ndɨ nganʉ kʉ ka Yɛzɛfʉ. Ɨyɨ Yɛzɛfʉ anamʉmʉla buyi bi nɨbɔ basɨ bo giyo ya Misili na Kanana, anobhisoku ka ndabʉ ka ngama mudhingi. 15 Ngbingo yi nɨnɔ buyi osyo ndɨ mino ka mugi ma Misili na nimɔ ma Kanana, Bamisili basɨ badhulyoku ndɨ Yɛzɛfʉ, babɨkya bɛ : « Tipoku malɨlɨ. Wakapa bɛ tolumwogɨ kambwa kakʉ wanʉ kyɛ takɛgʉ bata no buyi ? » 16 Yɛzɛfʉ usikisyo ndɨ bɛ : « Ikanɨ makɛgʉ bata no buyi, ipóniku banyama kunu, ɨmɨ namʉpátʉ nganʉ. »
17 Badhulyoku kʉwa ndɨ Yɛzɛfʉ na bambaza ka banyama kabʉ. Ɨyɨ Yɛzɛfʉ ʉpá ndɨ malɨlɨ anogomosyono na bapunda kabʉ, bangɔmbɛ, bakɔndɔlɔ, bafalasi na bamɛmɨ. Syangasʉ si nɨsɔ, Yɛzɛfʉ ikogo kʉwa ndɨ kaʉpá malɨlɨ aka anogomosyono na banyama kabʉ. 18 Syangasʉ sagɔ, badhulyoku bata ndɨ Yɛzɛfʉ babɨkya bɛ : « Ngama, ka lɨngʉnʉ, buyi kusu basɨ osyoni ndɨ na banyama kusu ba kʉwa bakakʉ aka. Mbɨya wanʉ, takɛgʉ bata no luki lagɔgɔ nɨlɔ takwanana kaʉpá kiki asɨ nzʉyɨ kusu aka na matɔmbʉ kusu. 19 Ko bhulyo ɨkɨ yɔ wo mino katɨsa bɛ tolumwogi ko miso kakʉ, na bɛ matɔmbʉ kusu apʉtɨkanɨ ? Tiluwo nɛkɨ, ibusu na matɔmbʉ kusu, tiko kʉwa bosunzu ka ngama mudhingi ko bhulyo ya malɨlɨ. Tipokunɔ masɔlɔ kobuulyogo ɔbɨlɨ kusu, kyɛ takolumwogonitɔgʉ na kyɛ matɔmbʉ kusu kiitoni ɨsa. »
20 Ayʉndɨ a kʉwa ndɨ wapʉ kʉgbɛ, Mumisili yɨkaka-yɨkaka agabha ndɨ lɨtɔmbʉ kakɨ. Yɛzɛfʉ oluwo ndɨ masɨ ko bhulyo ka ngama mudhingi wa Misili. Mugi masɨ a kʉwa ndɨ makakɨ aka, 21 katʉkya ka nakpangbala bemoti na kadhwɛ ka nagɔgɔ, Yɛzɛfʉ uitiso ndɨ Bamisili basɨ bosunzua. 22 Lɨtɔmbʉ nɨlɔ Yɛzɛfʉ koluwogʉ ndɨ a ndɨ nɨlɔ ka bokumu aka. Ka lɨngʉnʉ, ngama mudhingi apá ndɨ mʉtʉʉ bɛ bokumu bakwanana kainisono bongbingo basɨ na nɨmɔ okwononi ko bhulyo ɔbɨlɨ kabʉ. Kinili bakagabhɨlyagʉ ndɨ Yɛzɛfʉ lɨtɔmbʉ kabʉ ko bhulyo ya malɨlɨ.
23 Kʉwa wa, Yɛzɛfʉ ʉbɨkya ndɨ bambanzʉ bɛ : « Mbɨya wanʉ, namuluwoni ndɨ ibunu na matɔmbʉ kunu ko bhulyo ka ngama mudhingi. Nakamʉpá masɔlɔ, makʉna ka botiko kunu. 24 Luki limoti, ngbingo mubhuulyo, lidu limoti la kubukumuti mapá ngama mudhingi. Modu makwanganya nɨmɔ otigolo iko mokunu, ko bhulyo lɨkʉna, ko bhulyo lyalya kunu, bomikunu na bɛvananza kunu. » 25 Basikisyo ndɨ bɛ : « Ngama, watiukusogini. Yɛkɨ watiwonisi bʉnza kakʉ, tobhoilyini kaiko bosunzu ka ngama mudhingi. » 26 Yɛzɛfʉ obhiso kʉwa ndɨ mʉtʉʉ nɨmɔ bakabyɛ kadhwɛ na lɨsyɛ nɨlɨ ka mugi ma Misili masɨ. Mʉtʉʉ mi akabɨkya bɛ : « Mʉmbanzʉ wasɨ apága ndɛkɛ ngama mudhingi, lidu limoti la kubukumuti la masɔlɔ kakɨ. Na lɨtɔmbʉ ka bokumu aka lɔ ngama mudhingi koluwigʉ ndɛkɛ. »
Yakɔbɔ kɛgʉ kabhaɨlya bɛ balumbi ka Misili
27 Kʉwa wa, Bavaɨzɛlɛlɨ biko ndɨ ka iwili ya Goseni ka mugi ma Misili. Ngbingo yi nɨnɔ, boluwo ndɨ bapa, bʉbʉkʉtaga bomiki, bɨtʉndaga bakpʉ kʉgbɛ. 28 Yakɔbɔ asyɛsyɛ ndɨ ka Misili byanga tɛkɛbɛ na madɨya na ɨka. Masyɛ kakɨ masɨ ka ɔbɨlɨ, a ndɨ mɨya bemoti batɛkɛbɛ bakwanganya na madɨya na ɨka.
29 Ngbingo yi nɨnɔ ɨna ndɨ mino bɛ iko banʉ kokwo, amaka mikakɨ bɛyɔ ka Yɛzɛfʉ, abɨkya bɛ : « Ikanɨ wɛpagatʉ, bhiso kʉbɔkʉkɔ kusili wa sɨbhɛsʉ kamɨ, wewoniso sɨpananɨsɔ na bʉnza kakʉ : wakelumbonitɔgʉ kʉnʉ ka Misili. 30 Wa nokwo banʉ mino, bhɨnɨka nzʉyɨ kamɨ katʉkya ka Misili, wɨnda kelumbo ka mbʉkʉ ka batɨtɛ. » Yɛzɛfʉ asikisyo ndɨ bɛ : « Nagyatʉ banʉ bɛyɔ wobikyi mino. » 31 Yakɔbɔ otiolyo ndɨ bɛ : « Ɨkʉlyanɔ silika ! » Yɛzɛfʉ akʉlya ndɨ silika. Kumbuso yi, Yakɔbɔ obuno ndɨ moli miso ya mʉ ma kanga kakɨ.