Ngama mudhingi wa Misili olutogini bonziki
41
1 Kumbuso wa byanga bɨba, ngama mudhingi wa Misili alʉtaga ndɨ nziki : a ndɨ wakamaga ka kpɔlɔ wo libo lidhingi nɨlɔ balɨkyaga bɛ Nili. 2 mɨna ndɨ bangɔmbɛ madɨya na ɨka nɨbɔ banzanza na banvʉdʉ-nvʉdʉ nɨ banopupoku ko libo li nɨlɔ, banalya mapakʉ kubhi. 3 Kumbuso yi, bangɔmbɛ bagɔgɔ madɨya na ɨka nɨbɔ banyɛnyɛ na bakanya-kanya bopupoku ndɨ gɔnɨ kʉ. Bamagaga ndɨ wa kubhi ka kpɔlɔ-kpɔlɔ ka nɨbɔ ba mambwa. 4 Bangɔmbɛ madɨya na ɨka nɨbɔ banyɛnyɛ na bakanya-kanya bʉlya ndɨ bangɔmbɛ madɨya na ɨka nɨbɔ banzanza na banvʉdʉ-nvʉdʉ bɨsʉsʉsʉ. Kʉwa wa, ngama ozuzuko ndɨ.5 Nɨyɔ alala ndɨ bata, alʉtaga nziki yagɔgɔ. Ɨna ndɨ bɛkaza ba ya nganʉ madɨya na ɨka ba yanzanza na ba yakpʉkpʉ ba yipupo ka litino li limoti. 6 Kumbuso yi, bɛkaza ba yagɔgɔ madɨya na ɨka ba yanyɛnyɛ na ba yokpondo-kpondo umilogini na mɔnɨ wa ɨsa, abaka ndɨ kumbuso wa bɛkaza ba yanzanza. 7 Bɛkaza madɨya na ɨka nɨbayɔ ba yanyɛnyɛ na ba yokpondo-kpondo oumo ndɨ bɛkaza madɨya na ɨka nɨbayɔ ba yanzanza na ba yakpʉkpʉ. Ngama ozuzuko ndɨ na imibho bɛ a bi nziki.
8 Nɨyɔ lɨsyɛ asyɛ, ngama mudhingi a ndɨ kainisono no kumbu. maka kʉwa ndɨ batʉ ba banɛkɔ na bambɔkʉ ba Misili basɨ, ʉtʉmbʉlyaga bonziki kakɨ. Luki limoti, gʉtʉgʉ mʉtʉ bemoti kakwananagʉ ndɨ kabɨkya isi ya bonziki bi nɨbɔ. 9 Kʉwa wa, mbɔkʉ yi nɨnɔ obuulyogo ndɨ vinya ka ngama, abɨkya ndɨ bɛ : « Ngama, na lɨsyɛ li nɨlɨ, nakaʉbɨkya bʉnyɛ kamɨ basɨ. 10 Lɨsyɛ limoti, ngbingo yi nɨnɔ lɨmbɛngɨ ʉtʉla ndɨ mino na mbɔkʉ nɨnɔ usumbilyogo mukati na ɨmɨ, watigwisiso ndɨ ka ligbito kʉsɔ wa ndabʉ ka zamʉ mudhingi. 11 Ko bhiti yimoti aka, ibusu basɨ baba talʉtaga ndɨ bonziki. Luki limoti, isi yo bonziki kusu a ndɨ dhidhidhi. 12 Kʉ ka ligbito, ta ndɨ pa imoti na mʉwanza bemoti Mubhalania nɨnɔ a ndɨ musunzu ka zamʉ mudhingi. Tatʉmbʉlyaga ndɨ bonziki kusu. Atitongbomosyogo kʉwa ndɨ besi bi ka mʉmbanzʉ yɨkaka-yɨkaka. 13 Na igyonoso ndɨ mʉdongɔnɨ bɛyɔ aka yɔ atɨbɨkya ndɨ mino : wemigiso ndɨ bata ka ligubho na mʉtʉ wagɔgɔ babhongisiso ndɨ. »
Yɛzɛfʉ akatʉmbʉlaga isi yo bonziki ka ngama
14 Kʉwa wa, ngama mudhingi amaka ndɨ Yɛzɛfʉ, banyoku ndɨ bɨgala-gala ka ligbito. Bawa ndɨ tukatʉ bɨngɔ, kumbuso yi, igomosyono botu, na ɨnda ndɨ kambwa ka ngama mudhingi. 15 Ngama mudhingi abɨkya ndɨ bɛ : « Nolutogi bi nziki, gʉtʉgʉ mʉtʉ bemoti aka kokwononigʉ bi kɛtʉmbʉlyaga isi yi. Luki limoti, nukoni bi banʉtwatwa bɛ wakwananatʉ ɨwɛ kɛtʉmbʉlyaga. » 16 Yɛzɛfʉ asikisyo ndɨ ngama bɛ : « Kɛgʉ ɨmɨ ! Kunzi nɔ akwanana kaʉtʉmbʉlyaga ka bungbingbili. »
17 Ngama mudhingi wa Misili abɨkya kʉwa ndɨ Yɛzɛfʉ bɛ : « Kʉsɔ wo nziki kamɨ, na ndɨ wakamaga ka kpɔlɔ wo libo lidhingi nɨlɔ balɨkyaga bɛ Nili. 18 Nʉmɨna ndɨ bangɔmbɛ madɨya na ɨka nɨbɔ banzanza na banvʉdʉ-nvʉdʉ nɨ banopupoku ko libo li nɨlɔ, banalya mapakʉ kubhi. 19 Kumbuso yi, bangɔmbɛ bagɔgɔ madɨya na ɨka nɨbɔ banyɛnyɛ na bakanya-kanya bopupoku ndɨ kumbuso ka nɨbɔ banzanza bɔ. Kʉnʉ ka mugi ma Misili masɨ, nakanuminigʉ ndɨ inguo bi nɨbɔ. 20 Bangɔmbɛ nɨbɔ banyɛnyɛ na bakanya-kanya bɔ, bʉlya ndɨ nɨbɔ madɨya na ɨka banzanza bɨsʉsʉsʉ. 21 Ngbingo yi nɨnɔ ba ndɨ mino kaʉlya bɛyɔ, kɛgʉ gʉtʉgʉ ndɨ kaibhisikono. Ka lɨngʉnʉ, ba ndɨ kainisono banyɛnyɛ aka kakɨtaga wa ba ndɨ mino kambwa. Wa aka wa, nozuzuko ndɨ. 22 Kumbuso yi, nalʉtaga nziki yagɔgɔ nɨ bɛkaza ba ya nganʉ madɨya na ɨka ba yanzanza na ba yakpʉkpʉ a ndɨ ba yipupo ka litino limoti. 23 Bɛkaza ba yagɔgɔ madɨya na ɨka ba yakʉmɨlaga bikokolo-kokolo, ba yanyɛnyɛ na ba yokpondo-kpondo na mɔnɨ wa ɨsa, abaka ndɨ kumbuso wa bɛkaza ba yanzanza. 24 Na bɛkaza madɨya na ɨka nɨbayɔ ba yokpondo-kpondo oumo ndɨ bɛkaza madɨya na ɨka nɨbayɔ ba yanzanza. Nʉbɨkyaga ndɨ batʉ ba banɛkɔ luki limoti, gʉtʉgʉ mʉtʉ bemoti aka kɛtʉmbʉlyagagʉ ndɨ. » #########
25 Yɛzɛfʉ abɨkya kʉwa ngama bɛ : « Ngama, bonziki kakʉ bayasɨ ba yɨba, isi yi a yimoti aka. Kunzi uwonisi bi nɨlɔ igyonoso banʉ. 26 Bangɔmbɛ madɨya na ɨka banzanza, a mʉdɔngɔnɨ abhɛ byanga madɨya na ɨka. Na bɛkaza ba ya nganʉ madɨya na ɨka, a mʉdɔngɔnɨ abhɛ byanga madɨya na ɨka. Isi yo bonziki nɨbɔ a yimoti aka. 27 Bangɔmbɛ madɨya na ɨka bagɔgɔ nɨbɔ banyɛnyɛ na bakanya-kanya, na bɛkaza madɨya na ɨka ba yanyɛnyɛ na ba yokpondo-kpondo ko bhulyo ya mɔnɨ wa ɨsa, isi yi bɛ ayʉndɨ wapʉ akogulyo banʉ kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka. 28 Ngama, bɛyɔ aka yɔ nubikyi bi mino, Kunzi uwonisini nɨlɔ igyonoso banʉ. 29 Ka mugi ma Misili masɨ, botiko apá ndɛkɛ malɨlɨ bɨkyɔkyɔkyɔ kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka. 30 Kumbuso yi, ayʉndɨ ogulyo ndɛkɛ kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka bagɔgɔ, na bambanzʉ basɨ babʉsala ndɛkɛ budhingi ba malɨlɨ bi nɨmɔ. Ayʉndɨ akpa ndɛkɛ mugi mi nɨmɔ bɨngɔ. 31 Bakatamanɨgʉ ndɛkɛ bata budhingi ba malɨlɨ mi nɨmɔ, kyɛ ayʉndɨ yi nɨnɔ akodhoku iko ndɛkɛ wapʉ kʉgbɛ. 32 (Ngama, kikiliki) wolutogi bi bonziki bayɨ ba nɨbɔ akatʉmbʉlaga lɨkpʉmʉka limoti aka. Nɨyɔ akowoniso bɛ otukyiku bi ko Kunzi na akabhaɨlya bɛ igyonosi bɨkwa.
33 « Yɛkɨ a bɛyɔ ngama, mʉkɨsa mʉmbanzʉ bemoti wa yimibho na wongbingbili, wabhiso bɛ iki kaanda mugi ma Misili. 34 Ubhisotʉ gɔnɨ bambanzʉ ka mugi, nɨbɔ biko banʉ kapʉnaga lidu limoti la kubukumuti kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka ba budhingi ba malɨlɨ. 35 Bamʉmʉlaga banʉ malɨlɨ masɨ (nɨmɔ kakwananɨgʉ kapɔ) kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka nɨbana kambwa kusu ba. Ngama, wapimbisogo banʉ nganʉ, babhiso kʉsɔ wa bagʉdʉ na biko kabuulyogo. 36 Malɨlɨ mi nɨmɔ, uukusogo ndɛkɛ bambanzʉ ka byanga madɨya na ɨka ba ayʉndɨ nɨnɔ akodhoku ka mugi ma Misili. Kʉwa wa, mugi kolumwogigʉ ndɛkɛ. »
Yɛzɛfʉ olyini bʉngama
37 Mʉnzɨna ka Yɛzɛfʉ aboso ndɨ ngama na bagya-ligubho kakɨ basɨ. 38 bɨkya kʉwa ndɨ bɛ : « Alʉkʉ mʉna a mutumo na Lɨmbɛngɨ ko Kunzi ! Takwananatʉ kainisono na wagɔgɔ abhɛ ɨyɨ ? » 39 Kumbuso yi, ngama abɨkya Yɛzɛfʉ bɛ : « Yɛkɨ Kunzi uwonisi bi masɨ nɨmɔ, kɛgʉ na mʉtʉ wa yimibho na wongbingbili abhɛ ɨwɛ. 40 Ɨwɛ nɔ wakaamalya ndabʉ kamɨ, ʉmamalya batʉ kamɨ bɛyɔ wobikyi mino. Wiko banʉ kusili kamɨ aka kyɛ na ngama. » 41 Omotiloku bata kabɨkya Yɛzɛfʉ bɛ : « Numomosini ngama kaanda mugi ma Misili. » 42 Ngama ɨnyɔ kʉwa ndɨ pɛtɛ kakɨ ya bʉngama amokisyo yɛzɛfʉ, amokisyo botu ba yanzanza na abhongiso mukufu (sɛnɛtɛ) nɨmɔ (nɨyɔ) bagya ndɨ na ɔlɔ. 43 Ngama adokisiso ndɨ ka masuwa nɨnɔ banyama balutogo ndɨ. Masuwa yi nɨnɔ a ndɨ bhanda mʉdɔngɔnɨ abhɛ nɨnɔ aka nɔ kakɨ. Bobubulyo bakpakyanaga kʉwa ndɨ kambwa kakɨ, banapamɨkana na lɨyʉ lapʉ bɛ : « Wosoni pisi bɨkpo ! » Igyonoso ndɨ bɛyɔ, ngama kadokiso Yɛzɛfʉ ka bʉngama ka mugi ma Misili masɨ.
44 Kumbuso yi, ngama abɨkyoku bata Yɛzɛfʉ bɛ : « Gʉtʉgʉ bɛyɔ na mino ngama yɔ, mʉmbanzʉ kakwananɨgʉ kagya luki gʉtʉgʉ limoti aka ka mugi masɨ ma Misili nɨ wakakpomyigʉ nɨ ɨwɛ. » 45 Kʉwa wa, ngama alʉka ndɨ Yɛzɛfʉ lino ka Bamisili bɛ Safenati-Panea. Amomosyo ndɨ Asenati, mika Potifela nɨnɔ a ndɨ kumu wa mugi ma Oni, bɨgbʉ bɛ iki mukakɨ.
46 Yɛzɛfʉ a kʉwa ndɨ na byanga batɛkɛbɛ basaa ngbingo yi nɨnɔ apʉnga ndɨ mino kagugubhyo ngama. Opupo ndɨ ka ndabʉ ka ngama, anolingyo mugi masɨ ma Misili. 47 Kʉsɔ wa byanga madɨya na ɨka nɨbɔ ba budhingi ba malɨlɨ, bitiko a ndɨ kapá masɔlɔ makpʉ kʉgbɛ. 48 Yɛzɛfʉ amʉmʉla ndɨ malɨlɨ masyɛ mi nɨmɔ, anapɨmbya ka bagʉdʉ. Ka bagʉdʉ yɨkaka-yɨkaka, anapɨmbya malɨlɨ nɨmɔ akopupoku ka botiko nɨbayɔ buwobhi-buwobhi na mugi mi nɨmɔ. 49 Yɛzɛfʉ apɨmbya ndɨ nganʉ wakpʉ kʉgbɛ. Kɛgʉ bata ndɨ na tanga. A kʉwa ndɨ wakpʉ abhɛ mbumi ka mutili mo libo lidhingi.
50 Kambwa byanga ba ayʉndɨ kodhoku, Asenati, mika Potifela nɨnɔ a ndɨ kumu wa mugi ma Oni, abʉkʉtɨlya ndɨ Yɛzɛfʉ bomiki balʉkʉ bi baba. 51 Alʉka ndɨ pʉta bɛ Manase, a abɨkya bɛ : « Kunzi ebusolisini bi yigyogyiso kamɨ yasɨ, ebusoliso gɔnɨ lɨvananza ka bhabha. » 52 Syononogo kakɨ, alʉka bɛ Efulaimu, b abɨkya bɛ : « Kunzi epini bi libukuti ka mugi ma yigyogyiso kamɨ. »
53 Kʉwa wa, byanga madɨya na ɨka nɨbɔ ba budhingi ba malɨlɨ ka mugi ma Misili, osyo ndɨ. 54 Byanga madɨya na ɨka ba ayʉndɨ bɨpʉnganaga ndɨ, mʉdɔngɔnɨ bɛyɔ Yɛzɛfʉ abɨkya ndɨ mino. Ayʉndɨ a ndɨ ko giyo yagɔgɔ yasɨ, luki limoti ka mugi ma Misili masɨ, malɨlɨ a ndɨ makpʉ. 55 Ngbingo yi nɨnɔ bomikya Bamisili bapʉnga ndɨ mino kaɨmʉkana nza, bakʉnga ndɨ ngama malɨlɨ na lɨyʉ lapʉ. Luki limoti ngama usikisyo ndɨ bɛ : « Windoni ka Yɛzɛfʉ na magya nɨlɔ aka lɔ amʉbɨkya. » 56 Ayʉndɨ oumo ndɨ mugi masɨ. Kʉwa wa, Yɛzɛfʉ oukwo ndɨ babhasa bayasɨ nɨbayɔ bobhiso ndɨ mino nganʉ, ugobhisyo bomikya Bamisili. Ayʉndɨ avɨkɨmanaga bata ndɨ kʉgbɛ ka mugi ma Misili. 57 Kotukyoku ko giyo yagɔgɔ, bambanzʉ bodhogoku ndɨ ka Misili kaluwo nganʉ ka Yɛzɛfʉ kyɛ ayʉndɨ a ndɨ nɨ obhedulini ka ɔbɨlɨ wasɨ.