Roma
Horok Lirna La'an
Nonolu kota Roma namwali kota lalapa ma na'onno lolo hair Italia. Lere onne hair Italia nin rai lalap wekel Kaisar la ai nodi molollo hair-hair namehin nammori nano kota Roma onne haenihi. Paulus nin panaeku hi'i horok eniyeni wakuku agame Kristen nin panaeku ma na'onno laa ri Kristen man minle Roma. An hi'i horok eni ono ai kan lernala leken laa Roma makun.
Ik lese panaeku ma na'onno wake'e lolo horok eni lolo lisir eniyeni: Lir Wawa'an onne kukunohi maika hi'ihehewi Makromod Lalap hi'i ri na'akeme ma akin naili'il Ai ramwali ri molololo Ai leken kalarna. Onne naise Horok Lape Lirna ma na'aheni, “Ri ma akin naili'il Makromod Lalap, ai onne namwali ri molololo Ai kalarna, de lernala morimori ma namlolo.” Onne namwali ono hi akin naili'il Makromod Lalap mehe, kalla namehin kaale (1:17)!
Lolo horok eniyeni Paulus wakuku heheni: Kade ik ken hi'i wewhe Musa nin keneri hono'ok mamani, maa ik ka kamwali ri molololo Makromod Lalap kalarna, ono ri kaale man paekunala hi'i wewhe Musa nin keneri hono'ok na'akeme leke namwali ri molololo (3:27-28; 4:15). Makromod Lalap Nala Nin rere'e haharu maika, de hi'i ika koro Ai kahuwa'an wali'ur lolo Yesus Kristus man huri we'er ik nano dohohale nin hunukum eni, la ka napanak wanalhan ida (3:24-25; 5:8). Ende lo'o ik akin naili'il Yesus, Makromod Lalap huri we'er ika nano iknik dohohala nin hunukum, la An nou nahenia ik kamwali ri molololo Ai leken kalarna (3:22, 26; 4:24-25).
Paulus horok Makromod Lalap Nin panaeku ma na'onno ri Yahudi haenihi (pnk. 9-11). Nonolu ri nadedem wekel hi ri Yahudi, ri Israel, noro idewe Israel upun ananhe. Ri Yahudi enihe ramwali Abraham upun ananhe, la Abraham eni Makromod Lalap nili leke namre'e namharue, la hi'i ai namwali hair man lap, la nala ai upun ananhe nammori. Yesus eni namwali Abraham upun anan, maa ri Yahudi nammori ra'okuledi Ai. Ler onne ri aile ma nauroin nahenia lo'o Makromod Lalap hamlinuwedi Nin ri Yahudi onne. Paulus na'aheni ri Yahudi nammori ra'okuledi Yesus ono ramhene derne rakani Ai (10:1-4). Ai na'aheni, ‘Namlolo hir hi'i sala, ono akinhe ka naili'il Yesus, maa rir sala onne nakoko ri ma ka namwali Yahudi lernala leken ramwali Makromod Lalap Nin ri’ (11:11-15, 30-31). Panaeku eniyeni na'akeme horokedi lolo Horok Lap raram nano nonolu (9:25-29; 10:19-21). Makromod Lalap Nin panaeku lere li'ur huri we'er ri Israel na'akeme nano rir dohohala nin hunukum (11:26).
Lere Paulus hi'i horok eni ai kan laa Roma makun. Kade an ken laa enne rew'ira, maa panaeku aile man kawala, de an hi'i lir napanak leke anna onne an lernala leken laa ka'arala hi (1:10-13; 15:22-29).
Horok Ihin
5. Paulus na'aheni ik koro Yesus kamwali mahaku, de ik kahinuriyedi nano dohohala nin molollo (pnk. 6), ik kahinuriyedi nano keneri hono'ok nin molollo (pnk. 7), la Roh Kudus nala morimori worworu maika (pnk. 8).
6. Paulus konohi hi'ihepe ri Yahudi heruwali ka ramwali Makromod Lalap Nin ri (pnk. 9-11).
7. Paulus konohi hini'i wenewhe man wa'an ri Kristen hi'ie (12:1-15:13).
8. Paulus wakunu nin honowok nodi Lira Wawa'an loikaru ri ma ka namwali Yahudi noro nin panaeku ki ka'ar manin Roma (15:14-33).
9. Paulus nala wanakunu tape masi noro nounaku man horu (pnk. 16).