Bɛ́nɖɛɛnáa Pɔ́ɔlɩ Róóma tɛ́ɛ́dɩ-daá
27
1 Baazɩ́ŋ sɩsɩ bɛ́nɖɛɛnáa ɖáa Italíi laadɔ́ɔ-daá nɛ́,
ngɛ bɔɔgbɔ́ɔ Pɔ́ɔlɩ na sáráka-dɩnáa nɛbɛ́rɛ baɖʊ Róóma sɔ́ɔ́ja kʊ́bɔnɩ́ bánÿaá yɩ sɩsɩ Yuliwúusi nɛ́ ɩnʊ́ʊ́zɩ-daá.
Yuliwúusi ɩmʊ́ ɩgɛ́ɛ Róóma wúro kʊ́bɔnɩ́-dɛ́ɛ sɔ́ɔ́jawá-dɛ́ɛ bɔwʊ́ɖɛ-dɛ́ɛ kʊ́bɔnɩ́ naárʊ gɛ.
2 Ngɛ ɖána wɛ ɖáázʊ́ʊ Adɩramíiti tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ mɛ́ɛ́lɛ kɩ́nɖɛɛ́ Azíi laadɔ́ɔ-dɛ́ɛ mɛ́ɛ́lɛwá ɖaazɩnɖɛ́ nɛ́,
ngɛ ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ nɩ́bááwʊ.
Masedʊwáanɩ laadɔ́ɔ-dɛ́ɛ tɛ́ɛ́dɩ bánÿaá tɩ sɩsɩ Tesaloníiki nɛ́-dɛ́ɛ ɩrʊ́ naárʊ wɛ ɖádáá,
bánÿaá yɩ sɩsɩ Arisitáarɩkɩ.
3 Kiivé nɛ́,
ɖáádála Sidɔ́ɔnɩ tɛ́ɛ́dɩ-daá.
Ngɛ ńŋɩnáa Yuliwúusi ɩbá wángalám Pɔ́ɔlɩ kífeńbi nɛ́,
waava yɩ nɩ́bááwʊ sɩsɩ íbo ɩkáná ɩɖɔndɩnáa bɩka bɛlɛ́ basɩná yɩ.
4 Ɖáálɩ́ɩ ńna nɛ́,
ngɛ ɖóóvúná Kɩpɩrɔ́ɔsɩ laadɔ́ɔ lɩ́m waalára bɩmɩlɩná kɛ nɛ́,
ɖóvóo kidiruú-kidiruú ɖɛ́nɖɛɛ́,
káma,
fefelimá wɛ́nvɛtɩ́ ánÿoó ɖáa.
5 Ngɛ ɖɛ́ɛ́dɛ́sɩ Silisíi na Panfilíi laadásɩ-dɛ́ɛ tenkú ɖɩtála Lisíi laadɔ́ɔ-daá tɛ́ɛ́dɩ bánÿaá tɩ sɩsɩ Miráa nɛ́ tɩdaá.
6 Ńna gɛ sɔ́ɔ́ja kʊ́bɔnɩ́ waana mɛ́ɛ́lɛ kɩɩgálɩ́ɩ́ná Alɛkɩsandiríi tɛ́ɛ́dɩ-daá kɩ́nɖɛɛ́ Italíi nɛ́,
ngɛ ɖáázʊ́ʊ kɩ.
7 Ɖááɖʊ́ wɛ́-bíya ɖabata ɖibó ɖɛfɛɛ‑ɖɛfɛɛ,
ngɛ káálɛ na káálɛ gɛ ɖáábɩ́ɩ́zɩ ɖɩtála Kiníidi tɛ́ɛ́dɩ-daá.
Fefelimá-dɛ́ɛ ɖáa caarɩ́ weeyéle ɖɩkɛ́ɛ ɖɩkpɔɔná Salɩmonée tɛ́ɛ́dɩ ɖɩtála Kɩ́rɛ́ɛtɩ,
laadɔ́ɔ lɩ́m waalára bɩmɩlɩná kɛ nɛ́ kadaá.
8 Ɖáálá kʊnyɔḿ bɩlɛ́ gɛ hálɩ ɖɩtála Lasée tɛ́ɛ́dɩ-jɔ́,
lé bánÿaá sɩsɩ Kaalɔ́ɔyɩ-Limenɛ́ɛsɩ nɛ́.
9 Ɖáábá ɖilééri ńna bɩka ɖʊɖɔ mɛ́ɛ́lɛ-dɛ́ɛ boɖé igúti bɩbamáa káálɛ lám,
káma,
Yahúúɖuwá-dɛ́ɛ alaháácɩ́wá-dɛ́ɛ cɛ́m nɔɔ́ fɔkɩ́tɩ wɩ́rɛ wɛ́ńjɛ́zɩ́.
Ńna gɛ Pɔ́ɔlɩ waabásɩ ɩ́na wenbá mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́ sɩsɩ:
10 «Ɖɛ́dɛ́ɛ-ńba,
mɛ́bɛɛ́na sɩsɩ ɖɛ́dɛ́ɛ nɩ́bááwʊ kɩna kɩ́nlám káálɛ.
Ɖɛ́dɛ́ɛ mɛ́ɛ́lɛ na kɩgbɩná wánlám ásáráwʊ́,
bɩka a ɖádátɩ́lɩ́,
ɖádɩtɩŋa ɖɩsɩ́.»
11 Amá,
Róóma sɔ́ɔ́ja kʊ́bɔnɩ́ ɩmʊ́ waalá mɛ́ɛ́lɛ mɩlɩɖʊ́ na mɛ́ɛ́lɛ-dʊ́ʊ-dɛ́ɛ ŋmatɩrɛ yaraɖá bɩcɛzɩ́ wentí Pɔ́ɔlɩ waaŋmátɩ nɛ́.
12 Bɩlɛ́ bibaasí,
mɛ́ɛ́lɛwá ɖaazɩnɖɛ́ ɖɩḿ ɖɩvɛ́yɩ́ kazɔ́ɔ ɩráa ɩbɩ́ɩ́zɩ bɔcɔ́ɔ kaanɩŋá sáátɩ.
Biiyéle ɩráa wenbá bɔwɛ mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́,
badaá ɖabata weedísi sɩsɩ bálɩɩ ɖɩdáarɛ ɖɩḿ ɖɩdaá.
Bɔɔzɔ́ɔ́lɩ sɩsɩ a bánbɩɩzɩ́,
bakádála Kɩ́rɛ́ɛtɩ-dɛ́ɛ mɛ́ɛ́lɛwá ɖaazɩnɖɛ́ bánÿaá ɖɛ sɩsɩ Fenikíisi nɛ́.
Fenikíisi wɛ ná tɛ́ɛ́dɩ-dɛ́ɛ fúu adɛ wɩ́sɩ ɖaazalaɖɛ́ fáráńdɩ́ na tɩdɛ́ɛ fúu ɩsɔ́ɔ́dáá wɩ́sɩ ɖaazalaɖɛ́ fáráńdɩ́ bɔlɔwʊtáá gɛ.
Ńna gɛ bɔɔzɔ́ɔ́lɩ sɩ bɔcɔ́ɔ kaanɩŋá sáátɩ.
Fefelimá kʊ́bɔná wánjaarɩ́ Pɔ́ɔlɩwá tenkú-rɔ
13 Fúu adɛ-dɛ́ɛ fefelimáyɔ́ɔ naárɛ waabáázɩ fɛtɩ́ ángagbáa nɛ́,
ngɛ wenbá bɔwɛ mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́,
baamáázɩ sɩsɩ ánbɩɩzɩ́ asɩná ɖáa ɖɩkádála lénlé baamáázɩ nɛ́.
Ngɛ bɛɛgbɛzɩ́ nyɩɩrʊʊ́ wenkí baaganá mɛ́ɛ́lɛ nɛ́,
mɛ́ɛ́lɛ ɩkpɔ́ɔ ɖɛɛ́ kínvunáa Kɩ́rɛ́ɛtɩ tenkú-dɛ́ɛ kidiruú‑kidiruú.
14 Badalɩɩ tá ɖeelí gɛ,
fefelimá kʊ́bɔná naárɛ bánÿaá yɛ sɩsɩ:
Erakiilɔ́n nɛ́ waagálɩ́ɩ́ná laadɔ́ɔ kɛḿ kaváráńdɩ́ abá ánvɛtɩ́ na ɖóni.
15 Ngɛ aagɛ́ɛ mɛ́ɛ́lɛ-dɛ́ɛ nɩ́bááwʊ kɩ́dánbɩɩzɩ na kɩsɩ́ɩ́zɩ,
hálɩ ɖɩwɩ́ɩ bɩɖɛɛná ɖáa.
16 Ngɛ ɖɔ́ɔ́gbɔ́ɔ́ná laadɔ́ɔyɔ́ɔ lɩ́m waalára bɩmɩlɩná kɛ bánÿaá kɛ sɩsɩ Kodáa nɛ́ kɛdɛ́ɛ na fúu adɛ.
Ɩzɩ́rɛ wɛɛzɛ́ɛ gɛ ɖáábɩ́ɩ́zɩ ɖikpí kpɩ́ɩ́rʊʊ́yɔ́ɔ bɛ́nlɛɛnáa kɛ ɩráa kɔ́njɔwʊ́ʊ mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́;
17 ɖáágágbaazɩ kɛ nɛ́,
ngɛ bɔɔgbɔ́ɔ nibé weená a sɩ bɩsɛ́ɛ ɩzɩ́rɛ,
bɛ́nlɛɛnáa yɛ ɩráa nɛ́,
bɔfɔkɩná mɛ́ɛ́lɛ bɩcáárɩ;
ngɛ ńŋɩnáa bénzewɔ́ɔ sɩsɩ bɔ́kɔkɔ́nɩ bakázála Libíi tenkú kpɔ́mɔ́ɔ́ kanyɩ́ŋa-rɔ nɛ́,
beedísi mɛ́ɛ́lɛ-dɛ́ɛ bɩsaawʊ́ bɩka fefelimá bamáa bɩ́nɖɛɛnáa wɛ bɩlɛ́.
18 Kiivé nɛ́,
ńŋɩnáa fefelimá tɛɛzɩ jɔɔ́ɔ ɖóni nɛ́,
ngɛ baadʊʊ́ mɛ́ɛ́lɛ-daá kpɩná bɔlɔ tenkú-daá.
19 Toozo wɩ́rɛ nɛ́,
ngɛ badɩtɩŋa baalɩzɩ́ mɛ́ɛ́lɛ tɩtɩŋa-dɛ́ɛ kpɩná bɛbɛ́ɖɩ.
20 Bɩɩlá wɛ́-bíya ɖabata,
ɩrʊ́ tándanáa wɩ́sɩ,
cáńfáná wɩlásɩ,
bɩka fefelimá alɛ́ adɛɛzɩjɔɔ́ɔ ɖóni bɩlɛ́ hálɩ biiyéle ɖódokúti ɖɩɖʊ tamɔ́ɔ sɩsɩ ɖánlɩɩ́.
21 Ɖáálá wɛ́-bíya ɖabata ɖédeɖí nabʊ́rʊ.
Ngɛ Pɔ́ɔlɩ waagʊrʊ́ ɩsɩ́ŋ lɔwʊtáá ɩtɔ́ sɩsɩ:
«Ɖɛ́dɛ́ɛ ńba,
mɩraanɩ́ɩ mɔ́nɔ́ɔ́ ɖɩkɔ́jɔ́ɔ Kɩ́rɛ́ɛtɩ laadɔ́ɔ-daá,
fefelimá kʊ́bɔná ana átóyuú ɖáa hálɩ ɖɩlá ásáráwʊ́ kɩna ɖɔ́.
22 Amá,
lɛlɛɛɖɔ́ nɛ́,
mánzʊlʊ́ʊ mɩ́ɩ gɛ sɩsɩ ɩ́ɖɔkɩ mɩ́dɩ,
káma,
ɖádáá naárʊ tánzɩḿ,
mɛ́ɛ́lɛ riké-dɛ́ɛ ásáráwʊ́ gɛ sɩ ɖɩlá.
23 Káma,
nuvoowú kɩna,
Ɩsɔ́ɔ weení ɩdɩɩná ma bɩka ɩnáábɩ́lɛ́ mánlám bɔwʊtá nɛ́ weegédíri ɩdɛ́ɛ malááyɩ́ka mɔ́jɔ́
24 ifééri ma sɩsɩ:
“Pɔ́ɔlɩ,
nkanɩ́ɩ nɩdáárɛ.
Asée baavʊ́ʊ nyɔ́dɔ́m Róóma wúro kʊ́bɔnɩ́-jɔ́.
Bɩlɛ́ nɛ́,
nyɔ́rɔ́ɔ́zɩ́,
Ɩsɔ́ɔ wénÿelíi nyána wenbá barɩ́ŋa mɩ́wɛ mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́ ɩlɩɩná alaafɩ́ya.”
25 Bɩlɛ́ nɛ́,
ɖɛ́dɛ́ɛ ńba,
ɩɖɔ́kɩ mɩ́dɩ,
máálá Ɩsɔ́ɔ yaraɖá.
Wentí waaŋmátɩ tɩ nɛ́ sɩ tɩla ná.
26 Sɩ bɩkɔ́nɩ gɛ biboná ɖáa bɩkɔ́lɔ́ laadásɩ lɩ́m waalára bɩmɩlɩná sɩ nɛ́ sɩdaá nɛkɛ́rɛ-dɛ́ɛ lɩ́m nɔɔ́.»
27 Wɛ́ ákɩzaalʊʊ́ neɖére fɛ́yɩ́-dɛ́ɛ nuvoowú nbɩlɛ́,
ɖɔ́wɛ tenkú bánÿaá kɩ sɩsɩ Mediteranée nɛ́ kɩrɔ fefelimá kʊ́bɔná wɛ abá ánjaarɩ́-ɖáa nɛ́.
Bɩdɛ́ɛ nuvoowú-dɛ́ɛ ɩdaawʊ́-jɔ́ bɩlɛ́ gɛ bɩɩlá mɛ́ɛ́lɛ mɩlɩɖáa nyazɩ ɖáájʊ́ʊ́ná laadɔ́ɔ nɛkɛ́rɛ.
28 Ngɛ bɔɔgbɔ́ɔ nibiiréa wenɖé bánmaazɩnáa lɩ́m-dɛ́ɛ liŋáázɩ nɛ́ bɔlɔ lɩ́m-daá.
Ngɛ baana sɩsɩ biliŋáázɩ kɛ́ɛ mɛ́ɛ́ta ákoosaaláa na lʊbɛ (37).
Boobó bɩɩzá-daá cʊ́kɔ nɛ́,
ngɛ bɔɔdɔ́lɔ́ɔ ɖɛ,
ngɛ baana sɩsɩ ńna-dɛ́ɛ liŋáázɩ kɛ́ɛ mɛ́ɛ́ta ákoowú na lutoozo (28).
29 Ńna gɛ bɩɩlá wɛ nɩdáárɛ sɩsɩ mɛ́ɛ́lɛ ɩ́kɔkɔ́nɩ kitúu bɔ́ kʊ́bɔná.
Ngɛ beedísi nyɩɩrɩ́tɩ naazáánɩ́ bʊwɔ́rɔ́ ńdɩ bánganáa mɛ́ɛ́lɛ nɛ́,
bɩka bánzʊlʊ́ʊ sɩsɩ tɛ́ɛ́wʊ ífe ɖasam.
30 Mɛ́ɛ́lɛ mɩlɩɖáa wánjáádɩ sɩ bese nɛ́,
ngɛ beedísi kpɩ́ɩ́rʊʊ́yɔ́ɔ wenká bɛ́nlɛɛnáa ɩráa nɛ́,
bobuuná sɩsɩ bɛḿ bɛ́nɖɛɛ́ betísi nyɩɩrɩ́tɩ bɩɩzá-daá ńdɩ.
31 Ńna gɛ Pɔ́ɔlɩ weevééri sɔ́ɔ́ja kʊ́bɔnɩ́ na sɔ́ɔ́jawá sɩsɩ:
«A ɩráa bana bɔdɔcɔ́ɔ mɛ́ɛ́lɛ-daá cé,
mɩ́dánbɩɩzɩ iyuú lɛ́ɛ́dɩ.»
32 Ńna gɛ sɔ́ɔ́jawá wɛɛjɛ́ kpɩ́ɩ́rʊʊ́yɔ́ɔ-dɛ́ɛ nibé beyéle tenkú ɩɖɛɛná kɛ.
33 Baɖamáa sɩsɩ tɛ́ɛ́wʊ ífe nɛ́ gɛ Pɔ́ɔlɩ wɔɔdɔ́ báa weení sɩsɩ íɖí kíɖíím.
Wɔɔdɔ́ wɛ sɩsɩ:
«Sinje wɛ́ ákɩzaalʊʊ́ néɖe fɛ́yɩ́ nbɩlɛ́ mɩ́ɖamáa mɩ́laakáarɩ kʊráa nyɔɔ́sɩ wɛná mɩ́ɩ,
bɩka mɩ́dáá naárʊ teɖi nabʊ́rʊ.
34 Bɩlɛ́ nɛ́,
mánvɩnɩ́ mɩ́ɩ sɩsɩ íɖí kíɖíím.
Káma,
bɩmɔɔ́na iɖi bɩ na iyuú weezuú.
Ménveerím mɩ́ɩ sɩsɩ báa mɩ́gʊjʊʊ́-daá nyɔká nɛkɛ́rɛ tɛ́nbɛɖɩ.»
35 Waaŋmátɩ bɩlɛ́ bɩtɛ́ nɛ́,
ngɛ wɔɔgbɔ́ɔ kpɔ́nɔ́,
waazá Ɩsɔ́ɔ kɩrɔ barɩ́ŋa baazá-daá bɩtɛ́ nɛ́,
ngɛ wɛɛbɛlɩ́ kɩ ɩbáázɩ tɔwʊ́ʊ.
36 Ńna gɛ baaganáa rɩ́ŋa wooyuú wenbiré,
ngɛ bɔɔdɔ́ɔ ɖʊɖɔ.
37 Ɖárɩ́ŋa kpátáá mɛ́ɛ́lɛ-daá,
ɖɛ́gɛ́ɛ ɩráa kákpáŋa na niídoozo na saaláa na loɖo (276) gɛ.
38 Beeɖi bɔfɔ́ɔ nɛ́,
ngɛ baalɩzɩ́ bilée bɔ́nlɔ́ɔ tenkú-daá na mɛ́ɛ́lɛ ɩlá ɖafʊʊfʊʊ.
Ɩsɔ́ɔ wɛɛlɛ́ɛ wenbá barɩ́ŋa bɔwɛ mɛ́ɛ́lɛ-daá nɛ́
39 Kiivé nɛ́,
mɛ́ɛ́lɛ mɩlɩɖáa tatɩlɩ́ ɖɩdáarɛ wenɖé-daá bɔwɛ nɛ́,
amá,
boogólosi kidiruú,
ngɛ baamáázɩ sɩsɩ a bánbɩɩzɩ́,
boboná mɛ́ɛ́lɛ kɩrɔ.
40 Bʊrɔɔzɩ́ gɛ boobóɖi nyɩɩrɩ́tɩ bánganáa mɛ́ɛ́lɛ nɛ́ batálɩ tenkú-rɔ.
Ngɛ baajáŋ boobóɖi mɛ́ɛ́lɛ-dɛ́ɛ sitíya-dɛ́ɛ nibé,
bacáŋ bakpáázɩ mɛ́ɛ́lɛ-dɛ́ɛ bɩsaawʊ́ ɩsɔ́ɔ́dáá.
Ngɛ fefelimá waabáázɩ fɛtɩ́ bɩ́nɖɛɛnáa mɛ́ɛ́lɛ kidiruú fáráńdɩ́.
41 Amá,
biiboná kɩ kiwée kanyɩ́ŋa fuúre kʊ́bɔńɖɛ neɖére,
kɩnɔɔ́ ɩsʊ́ʊ kanyɩ́ŋa-daá.
Kɩ́dándabɩɩzɩ sɩ kɩɖɛ́ɛ.
Bɩka lɩmvolá kʊ́bɔná wónÿoó kɩ na kɩwɔ́rɔ́ bɩ́nÿɔ́m kɩ.
42 Ńna gɛ sɔ́ɔ́jawá waamáázɩ sɩsɩ bákʊ́ sáráka-dɩnáa na badaá naárʊ ɩ́kɔkɔ́nɩ ɩnyáa lɩ́m ise.
43 Amá,
Róóma sɔ́ɔ́ja kʊ́bɔnɩ́ weegiziná wɛ,
káma,
wɔɔzɔ́ɔ́lɩ sɩ ɩlɛ́ɛ Pɔ́ɔlɩ nɛ́-rɔɔzɩ́.
Ngɛ waava nɩ́bááwʊ sɩsɩ wenbá banyɩ lɩ́m nyaá nɛ́,
baɖááná nyaá balɩ́ɩ kidiruú-rɔ,
44 na baaganáa ifu wɛ na kpálɩ́fásɩ-rɔ,
yáá mɛ́ɛ́lɛ fɔɔlásɩ-rɔ.
Bɩlɛ́ gɛ baalá barɩ́ŋa batála kidiruú-rɔ,
nabʊ́rʊ talá wɛ.