ƉƖPAZƖYƐ TƆM
TAKAYAƔ
Tɔm kiheyitu
Ɖɩpazɩyɛ Takayaɣ kanɛ ka-taa lɛ, ɖɩcalɩɣ naʋ ɛzɩma mbʋ Ɛsɔ labɩ kedeŋa yɔ nɛ ɛzɩma mbʋ ɛyaa pazɩ caɣʋ wezuu yɔ (1-11). Pɛkɛdɩ tɔm ńdʋ se, pawɩlɩnɩ mbʋ Ɛsɔ caɣnɩ kedeŋa yɔ, nɛ mbʋ pɩɩɖɔŋ ka-taa yɔ.
Pʋwayɩ lɛ, ɖɩnaɣ ɛzɩma mbʋ Izirɛɛlɩ ñɩma tɔm pazaa yɔ. Pɛkɛdɩ pɔ-cɔzɔnaa tɔm (12-50).
Ɖɩpazɩyɛ 1-11
Takayaɣ kanɛ ka-ɖɩpazɩyɛ taa lɛ, pɛkɛdɩ tɔm naalɛ. Tɩwɩlɩɣ mbʋ Ɛsɔ caɣnɩ kedeŋa nɛ ɛyaa mba ɛlaba yɔ. Kajalaɣ ñɩndʋ (1) taa lɛ, ɖɩnaɣ se, mbʋ pɩtŋa payɩ Ɛsɔ laba yɔ, pɩwɛ ɖeu. Naalɛ ñɩndʋ (2-3) taa lɛ, ɖɩnaɣ cɛyɩtʋ ndʋ tɩtalɩɣ ɛyaa yɔ. Ɛsɔ nɛ ɛyaa pɛ-hɛkʋ taa fɛyɩ leleŋ. Ɛyaa ḿba, pɛ-hɛkʋ taa fɛyɩ leleŋ. Pa nɛ kpɩna nɛ mbʋ pɩwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, pɩfɛyɩ leleŋ ɖɔɖɔ. Mbʋʋ pawɩlɩɣ kaɖaɣ ŋga Ɛsɔ ñɔɔzaa nɛ ɛsɩɩ Ɛdɛɛnɩ yɔ, kɔ-tɔm taa. Halʋ nɛ abalʋ pɛɖɛzɩ kamaɣ ŋga Ɛsɔ sɩ-wɛ pa-waɖɛ taa yɔ, kɔ-yɔɔ. Paasɩŋ se pɛ-kɛzɛɣa pɩkɛnaa. Pʋ-yɔɔ pɩwɛɛ se palɩɩ kaɖaɣ taa.
Tɔm ndʋ tɩwɛ ɛsɩndaa yɔ, tɩwɩlɩɣ asɛyʋʋ ŋgʋ kɩtalɩɣ ɛyaa alɩwaatʋ ndʋ paatisiɣ se pa-tɩ yɔɔ wɛʋ ɛsɩɩ tɩnaɣ yɔ. Pɩwɛ-wɛ kaɖɛ se, lɛlaa tɔm ɛkɛdɩnɩ-wɛ ɛzɩ pɛkɛdʋʋ Kayɩnɩ nɛ Aabɛɛlɩ pɔ-tɔm taa yɔ (4). Pe-helu helu lakasɩ wɛɛkɩɣ kedeŋa tɩŋa. Mbʋʋ lɛ kigiluu tɛʋ tɔbʋʋ (6-9). Ɛyaa liu wɛɛ se pamʋʋzɩ tayʋʋ mbʋ pɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, nɛ pɔñɔtɩnɩ Ɛsɔ nɛ pa-maɣmaɣ po-ɖoŋ. Mbʋʋ Baabɛɛlɩ ɛsɔdaa kuduyuu maʋ wɩlɩɣ (11).
Tɔm tʋnɛ tɩ-hɛkɩŋ taa lɛ, ɖɩnaɣ ɛyaa hɩla kpaɖʋʋ, kpaɖʋʋ. Ḿba suni kedeŋa yɔɔ nɛ pɛwɛɛ ajɛɛ ndɩ ndɩ taa.
Ɖɩpazɩyɛ 12-50
Ñʋŋ ɩnɛ ɩ-taa lɛ, pɛkɛdɩɣ ɛzɩma mbʋ Ɛsɔ lɩzɩɣ ɛyaa nabɛyɛ nɛ ɛzɩma mbʋ eyeba nɛ pasɩm-ɩ nɛ ɛzɩma mbʋ ɛɖʋ nɔɔ haʋ ɛ nɛ wɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Mbaa yɔ, Abɩraham (12.1-25.18), ɛ-pɩyalʋ Izaakɩ nɛ ɛ-sɛyɩ Yaakɔɔbʋ (25.19-36.43). Mbaa lɛ, Izirɛɛlɩ ñɩma cɔzɔnaa. Yaakɔɔbʋ pɩyalaa hiu nɛ naalɛ (12) lʋlɩnɩ Izirɛɛlɩ cejewe hiu nɛ naalɛ (12) taa ñɩma. Ɛ-pɩyalaa ḿba pa-taa weyi payaɣ se Yoozɛɛfʋ yɔ, ɛwɛ wazaɣ pɩtɩɩfɛyɩ. Pɛkɛdɩ ɛ-tɔm lɩŋŋ (37.1-50.26).
Ɖɩnaɣ Izirɛɛlɩ piya cɔzɔnaa tɔm taa cɛyɩtʋ ndʋ ndʋ tɩtalɩ kajalaɣ ɛyaa yɔ. Palʋkɩ pa-taa pe-ɖeke se pehiɣ halaa nɛ hayɩm nɛ lɩm mbʋ wondu kɔñɔɔ yɔ. Paa anɩ e-liu wɛɛ se ɛcaɣ wezuu nɛ Ɛsɔ wazɩ ɛ-yɔɔ.
Cɔzɔnaa sɔsaa ḿba, pataacaɣ ɖoli kʋɖʋm tɛtʋ natʋyʋ yɔɔ: Patɩŋaɣnɩ Kanaanɩ ɛjaɖɛ taa nɛ pakpaɣ nɛ petiki Meezoopotamii nɛ Ejipiti pɛ-hɛkʋ taa.
Ɛsɔ lɩzɩ Abɩraham wayɩ lɛ, ɛlɩzɩ samaɣ nakɛyɛ nɛ eyele nɛ Nɔɔ Haʋ wɛɛ ɛ nɛ kɛ pɛ-hɛkʋ taa. Panaɣ Ɖɩpazɩyɛ Takayaɣ taa ɛzɩma mbʋ Nɔɔ Haʋ mbʋ pɩwɛɛ yɔ nɛ ɛzɩma mbʋ Ɛsɔ cɔŋnɩ ɛyaa lɛlaa yɔɔ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Panaɣ-tʋ kɔzɩ kɔzɩ kpaɣ ñʋʋ kajalaɣ ñɩŋgʋ nɛ piwolo pɩsɩnɩ ñʋʋ hiu nɛ kʋɖʋmʋʋ ñɩŋgʋ taa (11).