लूका चो नंगत खबर के जानतोर
191
ए मोचो भाई-बईनमन, आजी चो ए कारिकरम ने तुमी सपाय के परभु जीसु किरिस्‍त चो सुंदर नाव ने जुहार!
ए मोचो भाई-बईनमन, आजी आमी लूका लिखलो नंगत खबर के जानतो काजे धियान देवां।
कुलुसी 4:14 पद हिसाब ने लूका गोटोक बईदकार बललोने, उपाय देतो बीता रये।
हुन पद ने लिखलोसे, “मीत भाई बईद लूका आउर देमास बाटले तुमके जुहार”।
बईदकारमन चो बाबा हिपोकेरटस ले बले आगर उपाय चो गोटमन के लूका बावरलोसे।
तीसर नंगत खबर के लिखतो काजे पवितर आत्‍मा बाटले लूका के बाछतोर, ए सांगेसे कि पवितर सास्‍तर के लिखु बीतामन ले कोकई बले उधापड़े नी बाछलोसे।
लूका के बाछतोर सरगपुर ले आय।
हुदलदांय बुद बीतामन खुबे नी रला।
मानतर लूका गोटोक बुद बीता रये।
हुन आउर पउलुस, दुनो खुबे बुद बीतामन आउर भगतमन रला।
एईकाजे हुन दुनो संगे-संगे बाट बुलला आउर दुनो परभु ने पक्‍का मीतमन होला।
बईदकार लूका आपलो समया ने बड़े बिगियानी रलो।
नवा नियम के लिखु बीतामन ले हुन सबु ले नंगत जूनानी भासा ने लिखलो।
जसन कि आमी दखवां, हुन आगे जुग चो गोटमन के नंगत ले जानतो बीता बले रये।
लूका गोटोक गीतकुरिया बले रये आउर बड़े दिनचेई गीतमन के लिखलो।
लूका गोटोक कलाकार रये, हुन आमके किरिस्‍त चो अचरित आउर भक्‍यातो कटावमन के छापा असन दखायसे।
बईद लूका जीवना चो नीती-नियम के खुबे मानते रये।
हुन आपलो लिखलो नंगत-खबर के मरियम चो हिसाब ले लिखलो, जेचोले जानुक होयसे कि लूका आपलो खबर, मरियम ले पावलो।
हुन जहूदी जात चो नी रये, एके खुबे गोटमन ले जानुक होयसे।
खुबे बुद बीतामन बले ए गोट ने एक सोर आसोत।
कुलुसी अध्‍या 4 ने पउलुस हुन फरक के दखायसे, ‘जोन खतना बीतामन आत’ आउर दुसर लोग ‘जोन जहूदी नोआत’।
एई दल ले लूका चो बारे ने सांगेसे।
सियान विलियम रामसे आउर जे एम स्‍टिफलर, पक्‍का बलसोत कि लूका जहूदी नी रये।
ए गोट आमचेई असन लोग काजे, जोन जहूदी नोआत खुबे नंगत गोट आय, आय कि नाई?
सूरता करा कि लूका, ‘पठालो लोगमन चो बुता’ चो किताप के बले लिखलोसे, जोन थाने आमी पढ़ुंसे:
हुन, पठालो बीता पउलुस चो संगवारी रये।
पठालो लोग 16 अध्‍या चो 10 पद ने हुन बलेसे, “हुनचो दरसन दखते खन आमी तुरते मकिदुनिया जातो मन करलु”।
मोचो बिचार ने हुन, दुसर आउर तीसर हार मिसनरी बुता ने जातो बेरा पउलुस संगे रलो।
पठालो लोग 16 अध्‍या चो मुर पदमन ने लूका, पउलुस आउर हुनचो संगवारीमन के ‘हुनमन’ बलुन सांगेसे, मानतर 10 पद चो पाछे ‘आमी’ बलेसे।
एचोले आमी जानुंसे कि लूका, जुरोप चो मिसनरी बुता ने जातो बेरा पउलुस संगे रये।
असन होउक सके कि हुन पउलुस चो गोट ले मन बोहड़ालो बीता रलो।
हुनचो पाछे, पउलुस संगे दुसर हार चो मिसनरी बुता ने गेलो आउर सरासरी ले हुनचो संगे रलो।
जेबे पउलुस, तीमुथियुस के आपलो आखरी चिटी लिखते रये, तेबे हुन बलेसे, “एकलाय लूका मोचो संगे आसे।”
(2 तीमुथी 4:11पद के पढ़ा) ए जमाय गोट सरसरा सांगेसे कि काय काजे पउलुस, लूका के ‘मीत बईद’ बलुआय।
जीसु परभु दुसर मनुक आय, मानतर आखरी आदम बले आय।
एईकाजे लिखलोर आसे, पईल मनुक बललोने, आदम जीवता मनुक बनलो आउर आखरी मनुक जीव देतो आत्‍मा बनलो।
पईल मनुक माटी चो रलो आउर दुसर मनुक सरगपुर चो आय (1कुरिंथी 15:45,47)।
महापरभु, लोगमन के जीसु असन बनायसे।
ए मीतमन, एदांय आमी महापरभु चो बेटा-बेटीमन आंव आउर एबले नी जानुंसे कि आमी काय होउंदे।
आमी इतलेई जानुं कि जेबे हुन दखा देयदे, तेबे आमी हुनचेई असन होउंदे।
कसनबलले हुनके उसने दखुंदे जसन हुन आसे (1जूहन्‍ना 3:2)।
जीसु दुसर मनुक आय, एचो अरथ हुन तीसरा नोहले चवथा नोहले करोड़वां बले होउक सके।
तेबले बले हुन आखरी आदम आय।
मनुकमन चो थर ने आउर कोनी बले मुखिया नी होओत।
जीसु, आपलो भाईमन असन बनलो कि हुनचो भाईमन बले हुनचो असन बनोत (इबरानी 2:17 पद)।
सन उन्‍नीस सव चो सरासरी ने खुबे दुक-पुछ गोटमन होली, जेचो असर इंगलेंड आउर जुरोप राजमन ने होली। रानी विक्‍टोरिया चो जुग ने जोन ‘आसा चो गोटमन’ उबजली, हुनचोले हुता चो लोगमन मुरमुरा आउर भुलकते रओत। हुता एचो बिरुद ने झगड़ा-टंटा होली, जेचोले बायले, बायले संगे आउर मनुक, मनुक संगे घिनघिना बुता करुक मुरियाला। एचई किरता खुबे गियानीमन बाईबल के धियान देउन पढुक आउर डगराउक मुरियाला आउर बाईबल, विक्‍टोरिया जुग चो किताप होली। एचोले आगे हुनमन बाईबल के नी पतेयातो लोगमन रला, हुनमन ले गोटोक खुबे गियानी जुवान विलियम रामसे केंबिरिज ने पढ़ते रये। हुन बाईबल के नी पतेयाते रलो आउर बाईबल चो सत गोट के फंद आय बलुन सिखाउक मन करते रये। हुन जानलो कि लूका लिखलो नंगत-खबर ने, जीसु मंजपुर ने रतोदांय चो बड़े-बड़े गोटमन लिखलोर आसे। हुन एके बले जानते रये कि पठालो-लोग चो किताप ने पउलुस, मिसनरी बुता ने जातो गोट के लिखलोसे। हुन एके बले जानते रलो कि आगे चो गोटमन लिखु सपाय बीतामन काई नोहले काई नसाउआत आउर हुनमन ले खुबे लोग फंदी आत।
एईकाजे हुन धियान देउन पउलुस मिसनरी बुता ने जातो बारे ने पढ़लो आउर हुन एसिया राजमन चो बारे ने जमाय गोटमन के धियान ले पढ़लो। हुन आखरी ने ए जानलो कि लूका गोटोक बले गलती नी करलोसे। एई गोट विलियम रामसे के गोटोक पतेयातो बीता बनालो। हुन पउलुस चो मिसनरी बुता ने जातो गोट के आउर एसिया महाढिपका चो मंडलीमन चो बारे ने खास कितापमन लिखलोसे।
बईदकार लूका आपलो नंगत-खबर के दुय ठन गोट किरता लिखलोसे। पईल ए आय: साहित्‍यक आउर इतिहासिक। चारो नंगत-खबरमन ले लूका चो नंगत-खबर समपुरन आउर सरसरा आय। दुसर नंगत-खबरमन ले आगर एई नंगत-खबर ने हुन समया चो नीती-नियम, रीती, भूगोल आउर इतिहास चो बारे ने खुबे गोटमन आसे। दुसर ए आय: आत्‍मिक। लूका, जीसु के समपुरन महापरभु आउर संवसार चो मुक्‍तिदेउ चो रुप ने दखालोसे। जीसु देहें रूप ने महापरभु चो अवतार आय।
मत्‍ती, जीसु के मनुक चो रूप ने जनमलो गोट के दखायसे।
मरकुस, जीसु के जहोवा चो कमेया आय, ए गोट के दखायसे।
लूका, जीसु समपुरन मनुक आय, ए गोट के दखायसे।
जूहन्‍ना, ए सत गोट सांगेसे कि महापरभु मनुक बनलो।
ए धियान देतो गोट आय कि जूहन्‍ना ए गोट के बिगियान चो हिसाब ने नी बललो। बईदकार लूका सांगेसे, हुन नासरत चो जीसु के परखलो आउर जानलो कि जीसु महापरभु आय। सरासरी ने हुन बले हुनीचे फासला ने अमरलो, मानतर हुन दुनो चो करतो उआट भिने रये।
मत्‍ती, परभु जीसु के किरिस्‍त, राजा आउर मुक्‍ति-देउ आय बलुन दखायसे।
मरकुस, किरिस्‍त के माहान बिजेता आउर संवसार ने राज करु आय बलुन दखायसे।
जूहन्‍ना, किरिस्‍त के महापरभु चो बेटा आय बलुन दखायसे।
लूका, महापरभु चो समपुरन बेटा के, आमचो बड़े पुजारी, आमचो निमल बेरा आमके जीव दुखु, आमचो साका होउ, आमके दया करु आउर आमके मया करु आय बलुन दखायसे।
जसन मत्‍ती आपलो लोग के लिखलो, उसने लूका बले आपलो देस चो लोगमन के लिखलो। लूका, जूनानी बिचार चो लोग आउर बुद बीतामन के लिखलो।
आमचो परभु जीसु चो जनम ले चार सव बरक आगे चो जूनानी लोग, मंजपुर केबई नी दखलो असन कारिगिरीमन आउर बुद बीतामन रला। एके पेरिकलीन जुग बलते रओत। जूनानीमन सबु ले नंगत मनुक आउर सबु ले नंगत मनुक-गुन के बड़ातो काजे मसागत करला। एमन गोटोक सुंदर आउर नंगत बिचारतो बुद बीता काजे मसागत करते रओत। प्‍लेटो, एरिस्‍टोटस, होमर, इसकेलस, सोकोक्‍लेस, युरिपिडिस, एरिस्‍टोफेनस आउर थूसिडिडेस, एमन सपाय गोटोक समपुरन मनुक के पावतो आसा ने मसागत करते रला।
जूनानीमन आपलो भगवानमन के मनुक चो कटार ने बनाला। सते, हुनमन चो भगवानमन, बेर उदिया बाटे चो देसमन चो डर लागतो भगवान असन नाई, मानतर अपोलो, बीनस, एथेना आउर डायना के नंगत आउर सुंदर बनाउ रला। हुनमन मनुकमन के, हुनचो नंगत गुन आउर मूर बिचारमन ले देव-धामी कटार बनाला। हुनमन चो सपाय देव-धामीमन दया करु नी रओत, हुनमन ले कोनी-कोनी पलटा धरतो रीसाहा देव-धामी बले रओत।
माहान सिकन्‍दर, एई चमकट करतो आउर हक ने करतो नीती-नियम, भासा आउर जूनानी बिचार के, आपलो ‘जीतलो’ सपाय राजमन ने बिगरालो। तेबे जूनानी, गुलाय संवसार चो भासा बनली। सिकन्‍दरिया आउर मिसर देसमन ने जुना नियम के जूनानी भासा ने अनुवाद करला। एके आमी सेपटुजियंट बलुआंव। जुना नियम चो अनुवादमन ले सेपटुजियंट सबुले नंगत आय जोन आमचो लगे आसे। नवा नियम, जूनानी भासा ने लिखु रला। जूनानी भासा सपाय मनुकमन काजे नंगत-खबर के सांगतो आउर बिचार बाटतो काजे नंगत भासा बनली।
हुन समया ने जूनानी भासा, नीती-नियम आउर संवसारिक गियान सबुले नंगत रये। फेर बले हुनमन समपुरन मनुक के बनाउक नी सकला। जूनानीमन के सिद बाट दखातो राज नी मिरली। हुनमन केबई खुबे हरिक रतो थाने अमरुक नी सकला आउर आत्‍मिक ठान चो दरसन करुक नी सकला। ए संवसार हुनमन काजे आपलो घर, खेल-भाटा, कारखाना आउर मोड़ा-भाटा बनली।
डा. एफ डबल्‍यु राबरटसन, जूनानीमन चो बारे ने असन बललो: ‘जूनानीमन जितलो अदिक ए संवसार ले नाता संगाला, उतरोई आगर हुनमन काजे नी दखलो आत्‍मिक दुनिया झांवरी-झांवरी बनली। एई किरता जूनानीमन ‘नी जानतो भगवान’ चो मूरत बनाला। जेबे पठालो बीता पउलुस हुनमन चो मंजी नंगत खबर सांगलो, तेबे एई गोट धरुन सांगुक मुरियालो। पउलुस सत गोट सांगतोके जूनानीमन हुनचो इजित धरला।
पउलुस बललो, “जूनानीमन काजे नंगत खबर फोकाहा गोट आय।” मानतर हुन जूनानी बिचार करुमन काजे बले चिटी लिखलो। हुन, हुनमन के बललो, “आगे चो दिनमन ने हुनमन जहूदी नी रओत, संवसार ने काई आसा नोहलो आउर महापरभु नोहलोर रला।” पउलुस ए बले बललो, “जेबे नंगत समया ईली, महापरभु आपलो बेटा के पठालो, जोन नियम कानुन हिसाब ले गोटोक कुंआरी ले जनमलो आउर महापरभु चो बेटा, हुनमन काजे मोरलो।” पउलुस गुलाय संवसार ने बोलतो बिती भासा ने बललोने जूनानी भासा ने, गोटोक समपुरन मनुक जोन संवसार चो लोगमन काजे मोरलो, हुनचो बारे ने नंगत-खबर सांगते-सांगते रोम राज चो बाटमन ने बुललो। जहूदी धरम सोजे फरीसीमन के उबजाउक सकते रये, रोम राज सोजे कयसर के उबजाउक सकते रये। उसने जुनान चो बुद सोजे सिकन्‍दर असन मनुक-गुन चो लोग के उबजाउक सकते रली जेचो ‘मन’ पिला असन रये, असने जूनानी लोग चो ‘मन’ काजे लूका नंगत खबर लिखलोसे। हुन जीसु किरिस्‍त के गोटोक समपुरन मनुक जेके जूनानीमन डगराते रला हुनी बरन ले दखायसे।
लूका लिखलो नंगत-खबर ने ए खास गोटमन के धियान दिया:
1. लूका लिखलो नंगत-खबर, दुसर नंगत-खबरमन असनेची आय, फेर बले एचोने खुबे खास गोटमन आसे, जेके मत्‍ती आउर मरकुस नी लिखला।
2. बईद लूका बड़े दिन चो गीत लिखलो।
3. बईद लूका, जीसु चो कुंआरी ले जनमलो गोट के, दुसर नंगत-खबर लिखलोमन ले खुबे आगर गोटमन के लिखलोसे। पईल-दुय अध्‍यामन ने हुन आमके जचकी बिगियान चो बारे ने सांगेसे। बईद लूका, कुंआरी ले जनमलो गोट चो बारे ने पक्‍का आउर कपट नोहलो लिखलोसे। बईद लूका ले धरुन बईद होवारड केली आउर बायले बेमारमन चो बारे ने नंगत जानतो बीता जोन्‍स हाप्‍किनस बले कुंआरी ले जनमलो गोट ने गोटकी सोर रला, जोन फंदी धरम बिगियानी लोगमन चो गोट के फोकाहा बनायसे। फेर बले हुनमन जोर देउन बलसोत कि जीव-बिगियान हिसाब ले कुंआरी ले जनम होउक ची नी सके।
4. बईद लूका आमके बीस अचरित बुतामन चो बारे ने सांगेसे, जोनमन ले छय ठन कोनी दुसर नंगत खबर ने नी लिखलोर आसे।
5. हुन आमके एक कोड़ी तीन (23) कटावमन सांगेसे, हुनमन ले दुय कम एक कोड़ी (18) कटावमन दुसर लिखलो नंगत-खबरमन ने नीआय। घर-बुड़ाउ बेटा आउर नंगत सामरी चो कटावमन लूका चो खास कटावमन आय।
6. हुन आमके जीव उठलो परभु, एमोस गाव चो बाट ने हिंडतो चो बारे ने मनुक-बिचार हिसाब ले बलेसे। हुन एके पक्‍का करेसे कि जीसु जीव उठलो पाछे बले मनुक ची रये। बईद लूका ए सांगेसे कि जीव उठतोर आत्‍मा चो नाई, मानतर देहें चो आय। जीसु “संवसारी देहें ने मोरलो, आत्‍मिक देहें ने जीव उठालो।” (1 कुरिंथी 15:44)
7. ए नंगत-खबर ने मनुकमन चो दुख-सुख चो बारे ने सांगेसे, जोन जीसु चो सत मनुक-गुन के आउर पईल सव बरक चो ए बईद चो बड़े मन के दखायसे, जोन माने-मंजा चो दुख तकलीस चो बारे ने खुबे जानेसे।
8. बईद लूका, उपायमन चो बाबा हिपोकेरटस ले बले आगर उपायमन चो नावमन धरेसे।
एदांय इआ, आमी ए किताप चो बारे ने आउर नंगत ले जानवां।
मोचो मीत भाई-बईनमन, ए किताप ने इतरोई गोटमन आसे, जेके आमी दखवां। एता आमचो सीखतो समया सरेसे। ए सिखानी-गोटमन ले परभु तुमके खुबे ले खुबे बर देओ।