فصلِ یازدَهُم
خاتُونوی سُلَیمان
1 سُلَیمان پادشاه علاوه از دُخترِ فِرعَون، غَدر خاتُونوی بیگَنه ره که از جمِ موآبیا، عمونیا، اِدومیا، صَیدونیا و حِتیا بُود، ام دوست دَشت. 2 اُونا از مِلَّت های بُود که خُداوند دَ بارِه ازوا دَ بَنی اِسرائیل گُفتُد: ”نَه ازوا خاتُو بِگِیرِید و نَه اُونا ره بیلِید که از شُمو خاتُو بِگِیره؛ اگه نَه، اُونا دِل های شُمو ره دَ پَیرَوی خُدایونِ خود خُو مایل مُونه.“ لیکِن سُلَیمان قد ازوا مُحَبَت کده خود ره دَزوا چسپَند. 3 اُو هفت صد خاتُو از خانَوارای نامتُو دَشت و سِه صد خاتُو از کنِیزا؛ و خاتُونوی شی دِلِ ازُو ره از راه بُر کد. 4 وختِیکه سُلَیمان پِیر شُد، خاتُونوی شی دِلِ ازُو ره دَ پَیرَوی خُدایونِ بیگَنه مایل کد و دِلِ ازُو دَ خُداوند، خُدای شی راست-و-صادِق نَبُود، رقمی که دِلِ آتِه شی داوُود راست-و-صادِق بُود؛ 5 چُون سُلَیمان پَیرَوِ عَشتاروت، بُتِ صَیدونیا و مِلکوم بُتِ نفرَت‌انگیزِ عمونیا شُد. 6 پس سُلَیمان دَ نظرِ خُداوند شرارَت کد و کامِلاً از خُداوند پَیرَوی نَکد، رقمی که آتِه شی داوُود پَیرَوی مُوکد. 7 دَ امزُو غَیت سُلَیمان دَ بَلِه کوهی که رُوی دَ رُوی اورُشَلیم اَسته یگ جای عِبادت بَلدِه کِموش بُتِ نفرَت‌انگیزِ موآبیا و یگِ دِیگه بَلدِه مولِک بُتِ نفرَت اَنگیزِ عمونیا آباد کد. 8 اُو عَینِ کار ره بَلدِه پگِ خاتُونوی بیگَنِه خُو که دَ خُدایون خُو بُخورِ خوشبُوی مُوسوختَند و قُربانی‌ها تقدِیم مُوکد، انجام دَد.
9 پس خُداوند دَ بَلِه سُلَیمان قار شُد، چراکه دِلِ ازُو از پَیرَوی خُداوند، خُدای اِسرائیل گشت، از خُدای که دُو دَفعه بَلدِه ازُو ظاهِر شُدُد 10 و دَ امزی باره دَزُو اَمر کده گُفتُد که از خُدایونِ بیگَنه پَیرَوی نَکنه؛ لیکِن چِیزی ره که خُداوند اَمر کدُد، اُو دَ جای نَوُرد. 11 امزی خاطر خُداوند دَ سُلَیمان گُفت: ”ازی که امی کار ره کدی و عهد و قَوانِین مَره که دَز تُو اَمر کدُم نِگاه نَکدی، یَقِیناً ما پادشاهی ره از تُو کَنده دَ خِدمتگار تُو مِیدیُم. 12 لیکِن اِی کار ره بخاطرِ آتِه تُو داوُود، دَ روزای زِندگی ازتُو نَمُونُم، بَلکِه از دِستِ باچِه تُو کنده مِیگِیرُم. 13 ولے تمامِ مَملَکَت ره کنده نَمِیگِیرُم، بَلکِه بخاطرِ خِدمتگار خُو داوُود و بخاطرِ اورُشَلیم که اِنتِخاب کدیم، یگ طایفه ره دَ باچِه تُو مِیدیُم.“
دُشمنای سُلَیمان
14 اوخته خُداوند یگ دُشمو ره دَ خِلافِ سُلَیمان باله کد، یعنی هَدَدِ اِدومی ره که از اَولادِه پادشایونِ اِدوم بُود. 15 چُون وختِیکه داوُود اِدوم ره تَصَرُف کدُد و یوآب قومَندانِ لشکر بَلدِه دَفن کدونِ نفرای کُشته شُده رفتُد، اُو پگِ مَردا-و-باچه‌گونِ اِدوم ره کُشتُد؛ 16 اَرے، یوآب و پگِ اِسرائیلیا مُدَتِ شَش ماه دَ اُونجی مَند تاکه تمامِ مَردا-و-باچه‌گونِ اِدوم ره نابُود کد. 17 لیکِن هَدَد قد بعضی اِدومیا که خِدمتگارای آتِه شی بُود دَ مِصر دُوتا کد. هَدَد دَ امزُو غَیت یگ باچِه ریزه بُود. 18 اُونا حَرکت کده دَ مِدیان رسِید، ازُونجی دَ پاران و از پاران چند نفر ره قد خُو گِرِفته دَ مِصر دَ پیشِ فِرعَون پادشاهِ مِصر اَمَد و فِرعَون بَلدِه ازُو خانه دَده بَلدِه شی خرج-و-خوراک تعیِین کد و زمی ام دَد.
19 هَدَد دَ نظرِ فِرعَون غَدر خوش خورد و اُو ایگَچی خُو، یعنی خوارِ مَلِکه تَحِپِنیس ره دَ عِنوانِ خاتُو دَزُو دَد. 20 خوارِ تَحِپِنیس بَلدِه ازُو یگ باچه دَ دُنیا اَوُرد و اُو ره گِنُوبَت نام کد؛ تَحِپِنیس اُو ره دَ خانِه فِرعَون از شِیر جدا کد و گِنُوبَت دَ خانِه فِرعَون دَ مینکلِ باچه های فِرعَون بُود. 21 وختی هَدَد دَ مِصر شِنِید که داوُود فَوت کده قد بابه‌کَلونای خُو خاو کده و یوآب قومَندانِ لشکر ام مُرده، هَدَد دَ فِرعَون گُفت: ”دَز مه اِجازه بِدی تا دَ مُلکِ خود خُو بورُم.“ 22 فِرعَون دَز شی گُفت: ”تُو دَ پیشِ ازمه چِیزخیل کمبُود دَری که میخاهی دَ مُلکِ خود خُو بوری؟“ اُو گُفت: ”هیچ چِیز، لیکِن لُطفاً مَره بیل که بورُم.“
23 خُدا یگ دُشمونِ دِیگه ام دَ خِلافِ سُلَیمان باله کد، یعنی رِزون باچِه اِلیَداع ره که از پیشِ بادار خُو هَدَدعِزِر پادشاهِ صوبه دُوتا کدُد. 24 رِزون دَ زمانِ داوُود چند نفر ره دَ گِرد خُو جم کدُد و سرکردِه یگ گروهِ غارَتگر شُدُد؛ وختِیکه داوُود چند نفرِ ازوا ره کُشت، اُونا دَ دَمِشق رفته دَ امُونجی جای-دَ-جای شُد و دَ دَمِشق حُکمرانی مُوکد. 25 اُو دَ تمامِ روزای پادشاهی سُلَیمان، دُشمونِ اِسرائیل بُود و رقمِ هَدَد مُشکِل خَلق مُوکد؛ اُو از اِسرائیل بَد مُوبُرد و دَ بَلِه ارام حُکمرانی مُوکد.
شورِشِ یرُبعام
26 یرُبعام باچِه نِباطِ اِفرایمی از مردُمِ صِرِداه که خِدمتگارِ سُلَیمان بُود و آبِه شی صِرُوعه نام دَشت و یگ خاتُونِ بیوه بُود، ام دِست خُو ره دَ خِلافِ پادشاه باله کد. 27 قِصِّه دِست باله کدونِ یرُبعام دَ خِلافِ پادشاه ازی قرار بُود: سُلَیمان چُقُوری ها ره پُر مُوکد و خالی‌گاهِ دیوالِ شارِ آتِه خُو داوُود ره کور مُوکد. 28 وختی سُلَیمان دِید که امُو جوان یعنی یرُبعام یگ مَردِ لایق اَسته و کارای خُو ره دَ خُوبی انجام مِیدیه، اُو ره دَ بَلِه تمامِ بیگاری های خانَوارِ یوسُف مُقرَر کد. 29 دَ امزُو غَیت، وختِیکه یرُبعام از اورُشَلیم بُرو مورفت، اَخیای نَبی که از شِیلوه بُود دَ راه قد ازُو رُوی دَ رُوی شُد. اَخیا چَپَنِ نَو پوشِیدُد و هر دُوی ازوا دَ دَشت تنها بُود. 30 اوخته اَخیا چَپَنِ نَو ره که دَ جان شی بُود چَک کده دوازده ٹوٹه کد 31 و دَ یرُبعام گُفت: ”دَه ٹوٹه ره بَلدِه خود خُو بِگِیر، چُون خُداوند، خُدای اِسرائیل اینی رقم مُوگیه، ’اینه، ما پادشاهی ره از دِستِ سُلَیمان کنده مِیگِیرُم و دَه طایفه ره دَز تُو مِیدیُم. 32 لیکِن بخاطرِ خِدمتگار مه داوُود و بخاطرِ اورُشَلیم، شاری که از مینکلِ تمامِ طایفه های اِسرائیل اِنتِخاب کدیم، یگ طایفه ازُو مُوشه. 33 چراکه اُوa مَره ایله کد و عَشتاروت بُتِ صَیدونیا، کِموش بُتِ موآبیا و مِلکوم بُتِ عمونیا ره عِبادت کد و دَ مُطابِقِ راه های ازمه رفتار نَکد و چِیزی ره که دَ نظرِ ازمه دُرُست اَسته دَ جای نَوُرد و قَوانِین و دستُورای مَره نِگاه نَکد، رقمی که آتِه شی داوُود نِگاه مُوکد.
34 باوجُودِ ازی، ما تمامِ پادشاهی ره از دِستِ ازُو نَمِیگِیرُم، بَلکِه اُو ره دَ تمامِ روزای عُمر شی حُکمران نِگاه مُونُم؛ اِی کار ره بخاطرِ خِدمتگار خُو داوُود که اُو ره اِنتِخاب کدُم و اُو احکام و قَوانِین مَره دَ جای اَوُرد، مُونُم. 35 لیکِن پادشاهی ره از دِستِ باچِه شی مِیگِیرُم و اُو ره دَز تُو مِیدیُم، یعنی دَه طایفه ره دَز تُو مِیدیُم. 36 ولے یگ طایفه ره دَ باچِه سُلَیمان مِیدیُم تا خِدمتگار مه داوُود دَ اورُشَلیم، دَ شاری که اِنتِخاب کدُم که نام خُو ره دَزشی قرار بِدیُم، یگ چِراغ همیشه دَ حُضُور مه دَشته بَشه. 37 ما تُو ره مُقرَر مُونُم تا دَ بَلِه تمامِ جای های که دِل تُو بِخایه پادشاهی کنی و دَ بَلِه اِسرائیل پادشاه بَشی. 38 اگه تمامِ چِیزای ره که ما دَز تُو اَمر مُونُم، گوش کنی و دَ مُطابِقِ راه-و-طرِیق مه رفتار کنی و چِیزی ره که دَ نظر مه دُرُست اَسته انجام بِدی و قَوانِین و احکام مَره نِگاه کنی، امُو رقم که خِدمتگار مه داوُود نِگاه کد، اوخته ما قد ازتُو اَستُم و بَلدِه تُو خانِه مُستَحکم آباد مُونُم، امُو رقم که بَلدِه داوُود آباد کدُم؛ و ما اِسرائیل ره دَز تُو مِیدیُم. 39 ما اَولادِه داوُود ره خار-و-ذلِیل مُونُم، لیکِن نَه بَلدِه همیشه.‘“ 40 پس سُلَیمان قَصدِ کُشتونِ یرُبعام ره کد، لیکِن یرُبعام باله شُده دَ مِصر دَ پیشِ شیشَق پادشاهِ مِصر دُوتا کد و تا وختِ فَوت کدونِ سُلَیمان دَ امُونجی مَند.
فَوتِ سُلَیمان
41 دَ بارِه باقی کارای سُلَیمان و چِیزای که اُو انجام دَد و دَ بارِه حِکمت شی دَ کِتابِ اعمالِ سُلَیمان نوِشته اَسته. 42 روزای که سُلَیمان دَ اورُشَلیم دَ بَلِه تمامِ اِسرائیل پادشاهی کد، چِل سال بُود. 43 وختی سُلَیمان فَوت کده قد بابه‌کَلونای خُو خاو کد و دَ شارِ آتِه خُو داوُود دَفن شُد، باچِه شی رِحَبعام دَ جای ازُو پادشاه شُد.