Zhezu Kirisi Sɛntanra nda
LUKI
la yɔnlɔgɔ
SƐWƐ WI LƐSAGA SƐNRƐ
1
1 Na wɔnlɔ Tewofili, kagala ŋgele kè pye laga we sɔgɔwɔ, lelɛgɛrɛ laga ŋgbanga ma ke yɔnlɔgɔ. 2 Mbele pàa ki kagala ke yan yɛnlɛ ni, maga lɛ wa ke lɛsaga ki na mɛɛ ke yɛgɛ yo we kan, pàa ke yɔnlɔgɔ ma yala poro sɛnyoro to ni. Ki tunŋgo kìla kan poro yeri paa Yɛnŋɛlɛ sɛnrɛ ti yari. 3 Mi fun, a mì sigi kagala ke yewe jɛŋgɛ, maga lɛ wa ke lɛsaga ki na, maga yan ki yɛn ma yɔn, mboro ŋa legbɔɔ, mbe ke yɔnlɔgɔ mbe ke tanli ke yɛɛ na ma kan. 4 Mìgi pye, jaŋgo pɔ̀ɔn naga kagala ŋgele ni, maga jɛn ma yo ke yɛn kaselege.ZHAN BATISI NAA ZHEZU
Mɛrɛgɛ wà la Zhan Batisi wi sege
5 Sanga ŋa ni Erɔdi* wìla pye wunluwɔ wa Zhude tara ti go na, saraga wɔfɔ* wà la pye wa pàa pye naa yinri Zakari. Pa wìla pye Abiya wi saraga wɔfɛnnɛ ŋgbelege ko ni. Wi jɔ wìla pye saraga wɔfɛnnɛ to* Arɔn* wo setirige pyɔ. Pàa pye naa yinri Elizabɛti. 6 Pe ni fuun shyɛn pàa pye ma sin Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na, na tanri na yala we Fɔ* wi ŋgasegele naa wi kondɛgɛŋgɛlɛ ke ni. 7 Ɛɛn fɔ, pyɔ wi sila pye pe yeri, katugu Elizabɛti wi sila pye na siin. Pe shyɛnmɛ pàa si lɛlɛ makɔ.
8 Pilige ka, Zakari wìla pye naa saraga wɔgɔtunŋgo ki piin Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na, katugu pa ki tunŋgo kìla gbɔn pe ŋgbelege ki na. 9 Mbe yala saraga wɔfɛnnɛ pe kalɛgɛ ki ni, a pè si pɛtɛ gbɔn maa wɔ ma yo wi ye wa we Fɔ wi shɛrigo gbɔgɔ* ki ni† wi wusuna nuwɔ taan* wi sogo wi kan. 10 Sanga ŋa ni pàa pye na wusuna nuwɔ taan wi sori, janwa wi ni fuun wìla pye wa funwa na, na Yɛnŋɛlɛ yɛnri.
11 Kona, a we Fɔ wi mɛrɛgɛ* wà suu yɛɛ naga wa Zakari wi na. Wìla pye ma yere wa wusuna nuwɔ taan saraga wɔsaga* ki kalige kɛɛ ki na. 12 Naa Zakari wìla kaa mɛrɛgɛ wi yan, a wi jatere wì si piri wi na, a wi nɛɛ fyɛ. 13 Ɛɛn fɔ, a mɛrɛgɛ wì suu pye fɔ: «Maga ka fyɛ Zakari, katugu Yɛnŋɛlɛ lɔ̀ɔn yɛnrɛwɛ pi logo. Ma jɔ Elizabɛti wi yaa pinambyɔ se ma kan, maa mɛgɛ ki taga Zhan. 14 Wi sege ki yaa ka nayinmɛ gbɔɔ naa nandanwa kan ma yeri. Lelɛgɛrɛ yaa kaa yɔgɔri wi sege ki kala na. 15 Wi yaa ka pye legbɔɔ we Fɔ wi yɛgɛ na. Wi se ka duvɛn wɔ. Wi se si ka sinmɛ wɛlɛwɛ† wɔ. Mbege lɛ le wi sepilige ki na, Yinnɛkpoyi li yaa ka ye wi ni mboo yin. 16 Wi yaa ti Izirayɛli* tara woolo pe gbɔɔ mbe kanŋga pe pan pe Fɔ Yɛnŋɛlɛ li kɔrɔgɔ. 17 Wi yaa ka pye pitunŋɔ* mbaa tanri Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na Yinnɛkpoyi lo naa fanŋga ni, paa yɛgɛ ŋga na Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ* Eli* wìla pye, mbe ta mbe tanwa le teele poro naa pe piile pe sɔgɔwɔ. Mbele pè je Yɛnŋɛlɛ li sɛnyoro ti na, mbe tijinliwɛ kan pe yeri paa mbele pè sin pe woo pi yɛn; jaŋgo mbe tara woolo pele gbegele mbe pe yaga we Fɔ wi kan.»
18 Ɛɛn fɔ, a Zakari wì si mɛrɛgɛ wi pye fɔ: «Mi yaa ki jɛn mɛlɛ mbe yo ki yɛn kaselege? Naa mì lɛ makɔ, a na jɔ fun wì lɛ we?»
19 A mɛrɛgɛ wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Muwi mi yɛn Gabiriyɛli* we, mi ma pye le Yɛnŋɛlɛ li tanla na tunŋgo piin li kan. Lìlan tun ma yo mbe pan mbe para ma ni, mbege sɛntanra nda ti yo ma kan. 20 Ɛɛn fɔ, mɛɛ taga na sɛnyoro ti na, to nda ti yaa ti yɛɛ yɔn fili ti yɔn filisanga wi na we; ki kala na, ma yaa kanŋga bombo, ma se ya para naa fɔ sa gbɔn pilige ŋga ki kagala ke yaa pye ki na.»
21 Ko sanga wo ni, janwa wìla pye na Zakari wi singi. Kìla pe pari, naa wìla pye na mɔni wa shɛrigo gbɔgɔ ki ni we. 22 Naa wìla kaa yiri, wi sila ya para leele pe ni naa. A wì si kacɛn wa pye kɛyɛn ni ma naga pe na. A pè sigi jɛn ma yo Yɛnŋɛlɛ làa yaara naga wi na wa shɛrigo gbɔgɔ ki ni. A wì si koro bombo.
23 Naa Zakari wi tunŋgo pyepiliye yìla kaa kɔ wa shɛrigo gbɔgɔ ki ni, a wì si sɔngɔrɔ ma kari wi go. 24 Naa ko sanga wo la kaa toro, a wi jɔ Elizabɛti wì si kugbɔ lɛ, nɛɛ wi yɛɛ lara ma saa gbɔn fɔ yeŋge kaŋgurugo. 25 Wìla pye naa yɛɛ piin fɔ: «Ŋga we Fɔ wì pye mala kan ki ŋga: ‹Wìlan yinriwɛ ta, kala na làa ti, a mi nɛɛ fɛrɛ taa leele pe sɔgɔwɔ, ma lo laga na na.› »
Mɛrɛgɛ wà la Zhezu sege ki yo
26 Naa Elizabɛti wi kugbɔ kìla kaa ta yeŋge kɔgɔlɔni, a Yɛnŋɛlɛ lì si mɛrɛgɛ Gabiriyɛli wi torogo wa Galile tara, ca ka ni pege yinri Nazarɛti, 27 wa sumboro naŋa mbajɛɛn ŋa pàa pye na yinri Mari wi yeri. Wìla pye naŋa ŋa pàa pye na yinri Zhozɛfu wi yeri wi katogo jɔ. Ko naŋa wo la pye wunlunaŋa Davidi wi setirige pyɔ*. 28 A mɛrɛgɛ wì si saa ye wa Mari wi kɔrɔgɔ ma suu pye fɔ: «Mila ma shari Mari, mboro ŋa Yɛnŋɛlɛ lì yinmɛ kan ma yeri we. We Fɔ wi yɛn ma ni!» 29 A ki sɛnrɛ tì si Mari wi jatere wi piri wi na, a wi nɛɛ wi yɛɛ yewe ki sharaga kɔrɔ wi ni. 30 A mɛrɛgɛ wì suu pye fɔ: «Màga ka fyɛ Mari, katugu mà yinmɛ ta Yɛnŋɛlɛ li yeri. 31 Wele, ma yaa kugbɔ lɛ mbe pinambyɔ se, mboo mɛgɛ ki taga Zhezu. 32 Wi mɛgɛ ki yaa ka gbɔgɔ, pe yaa kaa wi yinri Yɛnŋɛlɛ na yaara ti ni fuun ti go na li Pinambyɔ. We Fɔ Yɛnŋɛlɛ li yaa kaa tɛgɛ wunluwɔ*, paa yɛgɛ ŋga na làa wi tɛlɛ Davidi wi tɛgɛ wunluwɔ† we. 33 Wi yaa kaa wi wunluwɔ pi piin Izirayɛli tara woolo pe go na pilige pyew. Kɔsaga se ka pye wi wunluwɔ pi na.»
34 A Mari wì si mɛrɛgɛ wi pye fɔ: «Ko wogo ŋga ko yaa pye mɛlɛ, naa mii si naŋa kala jɛn we?»
35 A mɛrɛgɛ wì suu pye fɔ: «Yinnɛkpoyi li yaa ka tigi ma na. Yɛnŋɛlɛ na yaara ti ni fuun ti go na li yawa pi yaa ka tɔn ma na. Ko kì ti pyɔ ŋa ma yaa ka se, wi yaa ka pye kpoyi*, paa wi yinri Yɛnŋɛlɛ li Pinambyɔ. 36 Wele, ma sefɔ jɛlɛ Elizabɛti we, wi lelɛwɛ po naa pi ni fuun, wi kugbɔ kì ta yeŋge kɔgɔlɔni. Ma si yala, leele pàa yo wo woro wa mbe se fyew. 37 Katugu kala la si ŋgban Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na.»
38 Kona, a Mari wì sho fɔ: «Mi yɛn we Fɔ wi tunmbyee. Yɛnŋɛlɛ saga pye na kan, paa yɛgɛ ŋga na màga yo na kan we.» A mɛrɛgɛ wì si yiri le wi tanla, mɛɛ kari.
Mari wìla saa wi to seyɛnlɛ
39 Ki wagati nuŋgba wi ni, a Mari wì si yiri le mɛɛ fyɛɛlɛ ma kari ca ka ni, wa Zhude yanwira tara ti ni. 40 Wì ka saa gbɔn wa, a wì si ye wa Zakari wi go, mɛɛ Elizabɛti wi shari. 41 Naa Elizabɛti wìla kaa Mari wi sharaga ki logo, a piyɛnlɛ lì si tigile tigile wa Elizabɛti wi lara. A Yinnɛkpoyi lì si ye wi ni maa yin. 42 A wì si gbele ŋgbanga ma yo fɔ: «Mari, Yɛnŋɛlɛ lì duwaw ma na jɛɛlɛ pe sɔgɔwɔ. Pyɔ ŋa ma yaa se, wi yɛn duwaw pyɔ. 43 Ambɔ wi mi, we Fɔ wi nɔ wii pan wilan shari?» 44 «Wele, mɔ̀ɔ sharaga ki logo sanga ŋa ni, a piyɛnlɛ lì si tigile tigile wa na lara, nayinmɛ pi kala na. 45 Fɛrɛwɛ yɛn ma woo, katugu ŋga kì yo ma kan ma yiri wa we Fɔ wi yeri, mà taga ki na ma yo ki yaa ki yɛɛ yɔn fili.»
Mari wìla pye na Yɛnŋɛlɛ
46 Kona, a Mari wì sho fɔ:
«Mi yɛn na we Fɔ wi gbogo wa na kotogo na.
47 Na nawa pì yinŋgi we Shɔfɔ Yɛnŋɛlɛ li kala na;
48 katugu li yɛn na li kulojɔ ŋa wùu yɛɛ tirige wi kɔrɔsi.
Ee, mbege lɛ nala, sanga wi ni fuun woolo pe yaa laga yuun mbe yo mi yɛn fɛrɛwɛ na;
49 katugu Yɛnŋɛlɛ na yawa pi ni fuun Fɔ, lì kagbɔgɔlɔ pye na kan.
Li mɛgɛ ki yɛn kpoyi.
50 Mbele paa fyɛ li yɛgɛ† nali gbogo,
li yaa la pe yinriwɛ taa fɔ sanga pyew.
51 Lì yawa kagala pye li fanŋga kɛɛ ki ni.
Ɛɛn fɔ, mbele yɛɛ gbɔgɔwɔ ma pye wa pe kotogo na, li ma poro jaraga.
52 Lì wunlumbolo pe laga wa pe wunluwɔ jɔnrɔ ti na,
ɛɛn fɔ, mbele pè pe yɛɛ tirige, lì poro mɛrɛ to yirige.
53 Fuŋgo yɛn mbele na, lì yarijɛndɛ lɛgɛrɛ kan poro yeri, a pè ka ma tin.
Ɛɛn fɔ, lì penjagbɔrɔ fɛnnɛ poro yaga paa kee kɛwara.
54 Lì Izirayɛli woolo pe saga, poro mbele pe yɛn li tunmbyeele wele.
Lì nawa to mali kajɛŋgɛ ki pye†.
55 Lìgi pye Abirahamu naa wi setirige piile pe kan fɔ sanga pyew†,
paa yɛgɛ ŋga na làa ki yɔn fɔlɔ* kɔn we tɛlɛye pe yeri we.»
56 A Mari wì si koro wa Elizabɛti wi yeri paa yeŋge taanri yɛn, ko puŋgo na, a wì si sɔngɔrɔ wa pe ca.
Naŋa ŋa pàa pye na yinri
57 Naa Elizabɛti wi sepilige kìla kaa gbɔn, a wì si pinambyɔ se. 58 Naa wi cɛnyɛɛnlɛ poro naa wi go woolo pe ni, pàa kaa ki logo ma yo we Fɔ wìla wi yinriwɛ ta fɔ jɛŋgɛ, a pe nɛɛ yɔgɔri wi ni ja. 59 Naa piyɛnlɛ làa kaa ta pilige kɔlɔtaanri, a pè si pan mboo kɛnrɛkɛnrɛ*. Piyɛnlɛ li to mɛgɛ Zakari ko pàa pye na jaa mbe taga li na. 60 Ɛɛn fɔ, a nɔfɔ wì sho fɔ: «Ayoo, pe yaa laa yinri: ‹Zhan.› »
61 A leele pè sho fɔ: «Ki Zhan mɛgɛ ŋga ka si woro wa ye sege ki ni!»
62 A pè si kɛyɛn wa pyɔ wi to wi yeri, mbe ta mbege jɛn paa yɛgɛ ŋga na wila jaa paa pyɔ wi yinri we. 63 A Zakari wì si walaga yɛnri pe yeri, mɛɛ ki yɔnlɔgɔ wi na ma yo fɔ: «Wi mɛgɛ ki ŋga Zhan.» A ko si to pe yɔn na. 64 Le ki yɔngɔlɔ nuŋgba ke ni, a Zakari wi ŋgayinnɛ lì si sanga, a wì si ya na para naa fɔnŋgɔ. A wi nɛɛ Yɛnŋɛlɛ li sɔnni ŋgbanga. 65 Kì kaa pye ma, a pe cɛnyɛɛnlɛ pe ni fuun pè si fyɛ. Wa Zhude yanwira tara ti ni fuun ti ni, a pe nɛɛ ki kagala ke yari wa na pe yɛɛ kaan. 66 Mbele fuun pàa ki sɛnrɛ ti logo, pàa pye na jatere piin ti na, nɛɛ pe yɛɛ yewe na yuun fɔ: «Ki piyɛnlɛ na li yaa ka pye yiŋgi lere cɛnlɛ ma?»
Katugu kaselege ko na, Yɛnŋɛlɛ li yawa pìla pye li ni.
Zakari wi Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ
67 A Yinnɛkpoyi lì si ye piyɛnlɛ li to Zakari wi ni maa yin. A wi nɛɛ Yɛnŋɛlɛ li yɔn sɛnrɛ ti yuun na yuun fɔ:
68 «Yaa we Fɔ, Izirayɛli tara woolo pe Yɛnŋɛlɛ li sɔnni;
katugu lì pan ma li woolo pe kɔrɔsi ma pe shɔ.
69 Lì Shɔfɔ fanŋga fɔ torogo we kan.
Pa lùu yirige wa wunlunaŋa Davidi, ŋa wìla pye li tunmbyee wi setirige piile pe sɔgɔwɔ†.
70 Làa ki wogo ki yo faa wa li yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ* kpoyi pe yɔn.
71 Làa ki yɔn fɔlɔ kɔn ma yo li yaa ka we shɔ we mbɛnfɛnnɛ poro naa we panrafɛnnɛ pe kɛɛ.
72 Fɔ li yaa we tɛlɛye pe yinriwɛ ta,
mbe nawa to yɔn finliwɛ kpoyi mba làa le pi na.
73 Katugu làa wugu ma we tɛlɛ Abirahamu wi kan†
74 ma yo li yaa we shɔ we mbɛnfɛnnɛ pe kɛɛ,
mbe we kan waa tunŋgo piin li kan, waga kaa fyɛ;
75 jaŋgo we pye kpoyi, we sin li yɛgɛ na,
we yinwege piliye yi ni fuun yi ni†.
76 Mboro fun na pyɔ, pe yaa kaa ma yinri Yɛnŋɛlɛ na yaara ti ni fuun ti go na li yɔn sɛnrɛ yofɔ;
katugu ma yaa ka keli we Fɔ wi yɛgɛ mboo koŋgolo ke gbegele wi kan.
77 Ma yaa wi woolo pe pye pege jɛn fɔ wi yaa ka pe kapere ti kala yaga pe na,
mbe pe shɔ.
78 We Yɛnŋɛlɛ li yinriwɛ taga naa li kajɛŋgɛ ki kala na,
li yaa ti naayeri yanwa† pi yiri we na paa lalaaga ki yɛn;
79 jaŋgo mbele pe yɛn ma cɛn wa wɔwɔ po naa kunwɔ pi yinmɛ† pi ni, mbe yanwa yirige pe kan,
mbe we kan waa tanri wa yɛyinŋge konɔ li ni.»
80 A pyɔ wi nɛɛ lee na kee, a wi kotogo ki nɛɛ cɛɛn wi na. Naa wìla kaa yɛgɛ to, a wì si saa cɛn wa gbinri* wi ni fɔ ma saa gbɔn pilige ŋga wìla kaa wi yɛɛ naga Izirayɛli woolo pe na we.