Duwaw sɛnrɛ
28
1 «Na ma kaa Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li sɛnrɛ ti nuru jɛŋgɛ, mbeli ŋgasegele ke ni fuun ke yigi mbaa tanri ke na, koro ŋgele mila yuun ma kan nala, kona Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yaa ma yirige mbe wɛ cɛngɛlɛ ŋgele fuun ke yɛn laga tara na ke na. 2 Na ma kaa nuru Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yeri, duwaw ŋa fuun li yaa tirige ma na wi pye ma woo, wi ŋa:3 Ma yaa pye duwaw pyɔ wa ca
konaa mbe pye duwaw pyɔ wa wasege ki ni.
4 Li yaa duwaw ma na mbɔɔn kan piile lɛgɛrɛ ni, naa yarilire lɛgɛrɛ ni,
mbe ti ma nɛrɛ, naa ma simbaala konaa ma sikaala ŋgbeleye yi lɛgɛ.
5 Li yaa duwaw ma na mbɔɔn kanja pire ti yin tige pire ni
konaa mbe ma tirara ti yin muwɛ lɛgɛrɛ ni.
6 Ma karisaga li yaa duwaw ma na,
ma pansaga li yaa duwaw ma na†.
7 «Na ma mbɛnfɛnnɛ paga yiri ma kɔrɔgɔ malaga ni, Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ti ma ya pe ni. Na paga konɔ nuŋgba lɛ mbe pan ma kɔrɔgɔ, pe yaa ka fe ma yɛgɛ mbe sɔngɔrɔ pe yɛ pe yɛ. 8 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa duwaw ma na mbe ti ma bondoolo pe yinyin yarilire ni, konaa mbe ti ma kɛɛ tunndo ti ni fuun tila yɔngɔ. Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yaa duwaw ma na wa tara nda li yɛn na kaan ma yeri ti ni.
9 «Na maga Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li ŋgasegele ke yigi mbaa tanri li kondɛgɛŋgɛlɛ ke na, li yaa ma pye cɛnlɛ kpoyi* li yɛɛ kan paa yɛgɛ ŋga na làa wugu ki wogo ki na ma kan we. 10 Kona cɛngɛlɛ ŋgele fuun ke yɛn laga tara na, ke yaa ki yan mbege jɛn fɔ pe yɛn nɔɔ yinri Yɛnŋɛlɛ li woo, pa pe yaa la fyɛ ma yɛgɛ.
11 «Yawe Yɛnŋɛlɛ làa yɔn fɔlɔ kɔn ma tɛlɛye pe yeri ma wugu mbe tara nda kan ma yeri, li yaa yarijɛndɛ lɛgɛrɛ kan ma yeri wa ti ni. Li yaa piile lɛgɛrɛ kan ma yeri, mbɔɔn yaayoro ŋgbeleye yi pye yi lɛgɛ konaa mbe yarilire lɛgɛrɛ kan maa kɔɔn. 12 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa li yarijɛndɛ tɛgɛsaga ki yɛngɛ, mbe ti tisara mbe pan laga tara ti na ma kan ti pansanga wi na, mbe duwaw ma kɛɛ tunndo ti ni fuun ti na. Ma yaa kaa fɔrɔ tari cɛngɛlɛ lɛgɛrɛ woolo na; ɛɛn fɔ mboro wo na, ma se kaa fɔrɔ lee. 13 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ma pye koŋgbanŋa cɛngɛlɛ ke sɔgɔwɔ, ma se ka pye puŋgofɔ. Ma yaa ka pye cɛnsagbɔgɔ na; ma se ka pye cɛnsaga jɛɛlɛ na. Ko yaa pye ma, na ma kaa Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li ŋgasegele ŋgele mila yuun ma kan nala ke nuru, mbe ke yigi mbaa tanri ke na we; 14 konaa, sɛnrɛ nda mila yuun ma kan nala, na mɛɛ ti kɛ mbe kari kalige na nakoma kamɛŋgɛ na, mbe taga yarisunndo ta yɛgɛ na mbaa ti gbogo we†.
Na maga pye mbalogoŋɔ
15 «Ɛɛn fɔ, na ma woro na nuru Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yeri, na ma sili ŋgasegele naa li kondɛgɛŋgɛlɛ ŋgele mi jate mila yuun ma kan nala ke yigi mbaa tanri ke na, daŋga kagala ŋgele ke yaa pan mbe to ma na ke ŋgele:
16 Ma yaa pye daŋga pyɔ wa ca
mbe pye daŋga pyɔ wa wasege ki ni.
17 Daŋga yaa to ma kanja pire naa ma tirara ti na†.
18 Yɛnŋɛlɛ li yaa ma piile pe daŋga
konaa mbɔɔn kɛrɛ yaara, naa ma nɛrɛ, naa simbaala konaa sikaala ŋgbeleye yi pire ti daŋga.
19 Ma karisaga li yaa ma daŋga,
ma pansaga li yaa ma daŋga.
20 «Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ma daŋga, mbe jatere piriwɛn naa fyɔnwɔ wa ma na, mbe ti jɔgɔwɔ mbe gbɔn ma kɛɛ tunndo nda fuun maa piin ti na, fɔ mbe sɔɔn tɔngɔ mbɔɔn kɔ fyaw, katugu mà katijangara pye ma laga li na. 21 Maa kee sa ye tara nda ni mberi shɔ mberi ta, Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa tifɛlɛgɛ yama wa ma na fɔ pi sɔɔn kɔ pɔɔn wɔ wa ti ni. 22 Li yaa cɔgɔrɔ yama wa ma na, naa witiwɛrɛwɛ ni, naa yaritinnde yama pi cɛnlɛ pyew, mbe ti wawa mbe yere, ma yarilire ti waga yere na konaa mbe fɔngɔ. Ki jɔlɔgɔ kagala ke yaa to ma na fɔ sɔɔn kɔ. 23 Wa ma go na, naayeri wi yaa sheli paa tuguyɛnrɛ yɛn, tara fun ti yaa sheli wa ma tɔɔrɔ ti nɔgɔ paa tugurɔn yɛn†. 24 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ti gbanŋgban naa taambugɔ mbaa yinrigi wa naayeri la wuun ma na wa ma tara tisaga ki yɔnlɔ, fɔ ye sa tɔngɔ ye kɔ. 25 Li yaa ti ma mbɛnfɛnnɛ pe ya ma ni; na yaga konɔ nuŋgba lɛ mbe kari sa to pe na, ye yaa ka fe pe yɛgɛ mbe sɔngɔrɔ ye yɛ ye yɛ. Wunluwɔ mba fuun pi yɛn laga tara na, pi yaa ki yan mbe fyɛ fɔ jɛŋgɛ. 26 Ye gboolo pe yaa ka pye naayeri sannjɛrɛ to naa cɛnrɛ nda laga tara na ti yaakara. Lere kpɛ se kari purɔ. 27 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa naŋgbanra wa ma na paa yɛgɛ ŋga na làa ki pye Ezhipiti tara fɛnnɛ pe na, naa kooko ni, naa kawa konaa sanŋgbanra yama ni mba pi se ya gbara mbe kɔ. 28 Li yaa yara leŋge ma ni, mbe yɛnfyɔnrɔ wa ma na, mbɔɔn jatere wi shɔ ma yeri. 29 Yɔnlɔfugo na, ma yaa kaa talitali la toro paa yɛgɛ ŋga na fyɔɔn maa talitali na toro wɔwɔ ni we. Ma kɛɛ tunŋgo ka kpɛ se ka yɔn. Pe yaa kaga ŋgban ma na pilige pyew, mbaa ma kɛɛ yaara ti koli ma yeri; lere se ka ta mbɔɔn shɔ.
30 «Na sumboro wa ka pye naŋa wa yeri wi katogo jɔ, naŋa wa yɛgɛ yaa ka sinlɛ wi ni fanŋga na. Na lere wa ka go kan, wi se ka ta mbe cɛn wa ki ni. Na lere wa yɛgɛ ka ɛrɛzɛn* kɛrɛ kɔn wi se kari pire ta cɔ. 31 Pe yaa kaa ma nɛrɛ ti kuun ma yɛgɛ na, ma se si kaga kara ta ka. Pe yaa kaa ma sofilele pe shoo ma yeri, ma yɛgɛ na, pe se si ka pe yɔngɔ kan ma yeri; pe yaa ka ma simbaala naa sikaala pe kan ma mbɛnfɛnnɛ pe yeri, lere se ka ta mbɔɔn saga. 32 Pe yaa kɔɔn pinambiile naa sumborombiile pe le kulowo ni cɛnlɛ la yɛgɛ woolo yeri. Ye yaa kaa pe konɔ wele pilige pyew fɔ ye yɛngɛlɛ ke ka sa te, ɛɛn fɔ, ye se ka ya mbe kala la pye. 33 Tara nda woolo mɛɛ jɛn poro pe yaa ka pan mbaa yarilire nda maa taa wa ma kɛɛrɛ ti ni ti kaa konaa mbaa ma kɛɛ tunndo tɔnli wi ni fuun wi nii. Pe yaa kaga ŋgban ma na, mbaa ma jɔlɔ sanga pyew. 34 Kagala ŋgele ma yaa kaa yaan yɛnlɛ ni, ke yaa ka yara le ma ni. 35 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa naŋgbanra tipere wa ma na. Ti yaa to ma kanŋguuro naa ma jegbɔgɔlɔ ke na, kona si jaraga ma witige ki lagapyew, mbege lɛ wa ma tɔndagala ke na sa gbɔn wa ma go ki na; ti se ya gbara mbe kɔ†.
36 «Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ti pɔɔn koli mbe pinlɛ wunluwɔ ŋa ma yaa tɛgɛ ma yɛɛ go na wi ni, mbe kari ye ni cɛnlɛ la yɛgɛ woolo tara ni, nda mboro naa ye tɛlɛye pe ni ye siri jɛn. Wama ye yaa la yarisunndo ta yɛgɛ gbogo nda ti yɛn tire naa sinndɛɛrɛ woro†. 37 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa kari ye ni tara nda woolo fuun yeri, kagala ŋgele ke yaa ye ta, ke yaa to pe yɔn na, pe yaa la tɛgɛ ye na, mbaa ki la koo ye na.
38 «Ma yaa ka yariluguro lɛgɛrɛ lugu wa ma kɛɛrɛ ti ni, ɛɛn fɔ, yarilire nda ma yaa ka ta wa mbe kɔn ti yaa ka pye jɛgɛlɛ; katugu gbatɔ* wi yaa ti ka. 39 Ma yaa ka ɛrɛzɛn kɛrɛ kɔn, mberi tunŋgo pye. Ɛɛn fɔ, ma se ka duvɛn ta wa ti ni mbe wɔ, ma se si ka ki ɛrɛzɛn pire ti cɔ, katugu fyɛnrɛ yaa kari ka. 40 Oliviye tire yaa ka pye wa ye tara ti lagapyew, ɛɛn fɔ, ma se kaga pire sinmɛ pa ta mbe wɔ yɛrɛ mbaa pi faa, katugu ma oliviye tire pire ti yaa kaanla mbe toori mbalɛrɛ. 41 Ma yaa ka pinambiile naa sumborombiile se, ɛɛn fɔ pe se ka koro ma ni, katugu pe yaa ka pe koli mbe kari pe ni kulowo. 42 Gbatɔ wi yaa ka ma tara tire naa ma kɛrɛ yaara ti ni fuun ti ka. 43 Nambanmbala mbele pe yaa ka pye mbe cɛn wa ye sɔgɔwɔ, poro yaa kaa yinrigi suyi mbe wɛ ma na, ma si yala mboro wo na, ma yaa la tinrigi nɔgɔna suyi. 44 Poro pe yaa kaa fɔrɔ tari mboro na, ɛɛn fɔ mboro se kaa fɔrɔ tari poro na. Poro pe yaa ka pye koŋgbanmbala, mboro mbe pye puŋgofɔ.
45 «Ki daŋga kagala ke ni fuun ke yaa to ma na, mbe koro ma ni, mbe pye ma wogolo fɔ ma sa tɔngɔ ma wɔ wa, katugu yee logo Yawe Yɛnŋɛlɛ, ye Yɛnŋɛlɛ li yeri, mbeli ŋgasegele naa li kakɔnndɛgɛŋgɛlɛ ŋgele lì kan ye yeri ke yigi la tanri ke na. 46 Ki daŋga kagala ke yaa pye paa yɛrɛwɛ kacɛn naa kafɔnnɔ yɛn mboro naa ma setirige piile ye kan fɔ sanga pyew.
47 «Naa ma sila tunŋgo pye nayinmɛ ni konaa ma kotogo ki ni fuun ni Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li kan, yarilɛgɛrɛ nda fuun mà ta ti kala na, 48 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ma mbɛnfɛnnɛ mbele torogo ma kɔrɔgɔ, ma yaa la tunŋgo piin pe kan fuŋgo naa wɔgɔ ni, naa witiwaga ni, konaa fyɔnwɔ pi ni. Li yaa tunŋgo pyetige* tugurɔn wogo taga ma pajogo ki na†, fɔ ma sa tɔngɔ ma wɔ wa. 49 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa cɛnlɛ la yirige mbe wa ma na, li yaa yiri lege, fɔ wa tara ti go ŋga na, na ma woro nali sɛnrɛ ti nuru, mbe pan mbe to ma na paa yɛgɛ ŋga na yɔn ma kaa to yaraga na we. 50 Ki cɛnlɛ woolo pe yaa pye yɛwaga fɛnnɛ, pe saa lelɛɛ jate, pe se si pyɔ yinriwɛ ta. 51 Pe yaa kɔɔn yaayoro naa ma kɛrɛ yarilire ti ka fɔ sɔɔn tɔngɔ mbɔɔn wɔ wa. Pe se ka yarilire pire ta yaga ma kan nakoma duvɛn fɔnŋɔ, nakoma sinmɛ, nakoma napige, nakoma simbapige konaa mbe sikapige ka yaga ma kan, fɔ pe sɔɔn tɔngɔ pɔɔn wɔ wa. 52 Pe yaa ka maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsara kan ye cara ti ni fuun ti tanla mberi yɔn tɔn. Malaga sigemboro nda tì yagara yagara ma liri liri ma ye tara cara ti ni fuun ti maga, a yè ye jigi wi taga ti na, ti yaa toori. Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yaa ka cara nda fuun kan ma yeri wa ma tara, pe yaa ka maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsara kan wa ti tanla. 53 Mbɔɔn ta ma mbɛnfɛnnɛ pe maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsara kan wa ye cara ti tanla mari yɔn tɔn, pe yaa ma jori mbɔɔn le jɔlɔgɔ fɔ ma saa ma piile pe kaa. Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ li yaa pinambiile naa sumborombiile mbele kan ma yeri, ma yaa kaa pe wire kara ti kaa. 54 Ye ni, naŋa ŋa wi yɛn kotoyinŋge ni konaa ma pye pɔw ma wɛ, wi yaa kaa wi nɔsepiile pe wele tipege ni, naa wi jɔ wi ni, wo ŋa wùu ndanla we, konaa wi piile mbele pe yaa koro wi kan pe ni; 55 jaŋgo na wi kaa wi piile pe wire kara ti kaa sanga ŋa ni, wiga ka ta kan wa kpɛ yeri pe ni, katugu yaakaga ka kpɛ si koro wi yeri, katugu ye mbɛnfɛnnɛ pe yaa ka maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsara kan ye cara ti ni fuun ti tanla mberi yɔn tɔn, mbe ye jori konaa mbe ye le jɔlɔgɔ. 56 Ye ni, jɛlɛ ŋa wi yɛn kotoyinŋge ni konaa ma pye pɔw, wo ŋa wi sila yɛnlɛ yɛrɛ mboo tɔlɔgɔ ki kan tara wi kotoyinŋge konaa wi yɛn pɔw yɛgɛ ŋga na ki kala na, wi yaa kaa wi pɔlɔ wi wele tipege ni, wo ŋa wi yɛn maa ndanla we, naa wi pinambiile konaa wi sumborombiile pe ni. 57 Wi yaa kaa ki jaa yɛrɛ mbe lara mboo piyɛngɛ ŋga wì se fɔɔnfɔɔn ki ka wi nuŋgba konaa seŋgara nda tì to, a wì shɔ ti ni we; katugu ye mbɛnfɛnnɛ pe yaa ka maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsara kan ye cara ti tanla mberi yɔn tɔn, mbe ye jori konaa mbe ye le jɔlɔgɔ†.
58 «Lasiri* sɛnrɛ nda fuun ti yɛn ma yɔnlɔgɔ laga ki sɛwɛ ŋa wi ni, na ma siri yigi mbaa tanri ti na, mbaa fyɛ ŋa wi yɛn gbɔgɔwɔ fɔ naa fyɛrɛ gbɔrɔ wafɔ wi yɛgɛ, ko kɔrɔ wo ŋa Yawe Yɛnŋɛlɛ, ma Yɛnŋɛlɛ le, 59 pa kona Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa kafɔnŋgɔlɔ pye mbe jɔlɔgɔ kagala wa mboro naa ma setirige piile ye na konaa mbe yambewe wa ye na, mba pi kɔwɔ se tanla. 60 Jɔlɔgɔ kagala ŋgele fuun màa fyɛ ke na wa Ezhipiti tara, li yaa ke wa ma na ke koro ma ni. 61 Mbe taga wa ko na, yama cɛnlɛ pyew naa jɔlɔgɔ kagala ŋgele ke woro ma yɔnlɔgɔ laga ki lasiri sɛwɛ ŋa wi ni, Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ko kagala koro wa ma na fɔ ma sa kɔ ma wɔ wa. 62 Ali mbege ta yàa pye ma lɛgɛ paa naayeri wɔnŋgɔlɔ ke yɛn, yoro sanmbala mbele ye yaa koro ye se ka lɛgɛ, katugu yee logo Yawe Yɛnŋɛlɛ, ye Yɛnŋɛlɛ li yeri. 63 Yɛgɛ ŋga na kìla Yawe Yɛnŋɛlɛ li ndanla, a lì kajɛŋgɛ pye ye kan, ma ti a yè lɛgɛ, pa ki yaa kali ndanla ma fun li ye tɔngɔ li ye kɔ. Ki ka pye ma, ye yɛn na kee sa ye tara nda ni, mberi shɔ mberi ta, pe yaa ka ye koli mbe ye yirige wa ti ni. 64 Kona Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ye jaraga cɛngɛlɛ ke sɔgɔwɔ mbege lɛ tara ti go ŋga na saga wa go ŋga na. Mbɔɔn ta wa ki laga ki na, ma yaa la tunŋgo piin yarisunndo ta yɛgɛ kan, nda ti yɛn tire naa sinndɛɛrɛ woro; to nda yoro naa ye tɛlɛye pe ni ye sila ti jɛn faa. 65 Mbe ye ta wa ki cɛngɛlɛ ke sɔgɔwɔ, ye se ka yɛyinŋge ta, ye se si ka wogosaga ta mbe cɛn. Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ti ye sunndo wila kɔɔn ye na, yɛwɔgɔ mbe ye ta konaa ye jigi wi kɔn ye na pew. 66 Ma yinwege wogo ki yaa kaa ma kɔɔn shyɛn. Ma yaa kaa fyɛ yɔnlɔ naa yembinɛ. Ma jatere wi yaa ka piri ma na ma yinwege wogo ki na. 67 Kagala ŋgele ye yaa kaa yaan sanga pyew ke yaa kaa fyɛrɛ gbɔrɔ waa ye na, mbe ye kan pinliwɛ ni yaa yuun fɔ: ‹Ee, ndɛɛ ki pye ki ja pye yɔnlɔkɔgɔ, ko mbe ja mbɔnrɔ!› Yɔnlɔkɔgɔ ka gbɔn, yaa yuun fɔ: ‹Ee, ndɛɛ ki pye ki ja pye pinliwɛ ni, ko mbe ja mbɔnrɔ!› 68 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ti pe ye lɛ tɔnmɔkɔɔrɔ tugbɔɔrɔ ni mbe sɔngɔrɔ ye ni wa Ezhipiti tara, ma si yala làa ki yo ma yo fɔ ye se kari konɔ li yan naa. Mbe ye ta wa, ye yaa kaa ye yɛɛ pɛrɛ ye mbɛnfɛnnɛ pe yeri kulolo, ɛɛn fɔ lere wa kpɛ se ka yɛnlɛ mbe ye lɔ.»
YINWEFƆNŊGƆ WA YƆN FINLIWƐ PI NI
Yɛnŋɛlɛ làa yɔn finliwɛ
69 Ma Izirayɛli* woolo pe ta wa Mowabu tara, Yawe Yɛnŋɛlɛ làa yɔn finliwɛ* sɛnrɛ nda yo Moyisi wi kan ma yo wuu le pe ni, pi sɛnrɛ tori nda yɛɛn. Ki yɔn finliwɛ pì le ma taga wa mba làa keli ma le pe ni wa Horɛbu yanwiga ki na pi na.