<<    <     Wɛ Tɔnɔ bɩtarbiǝ     1     >    >> 
Wɛ Tɔnɔ bɩtarbiǝ na brɩ kʋlʋ tɩn
1
Adam mʋ yɩ dayigə nɔɔnʋ nabiinu. Baŋa-Wɛ mɛ tɩga tɩɩrʋ mʋ DƖ mɔ-o. DƖ ma daarɩ DƖ lɩ Adam saŋa kuə DƖ ma kɩ o kaanɩ Awa. Ba dayigə biə bam mʋ yɩ Kayin dɩ Abɛlɩ. Adam dɩ o kaanɩ wʋm ma vɩn Wɛ ni yɩ ba kɩ lwarɩm. Kʋntʋ mʋ pɛ nɔɔna balʋ maama na saŋɩ Adam kwaga tɩn dɩ kɩ lwarɩm. (Pulim tɔnɔ 1-4). Kʋ nan yɩ Zezi ŋwaanɩ mʋ nɔɔna balʋ maama na sɛ-o tɩn wʋ́ na vrɩm lwarɩm wʋnɩ. Kʋntʋ mʋ te ba wɩ, Zezi mʋ yɩ Adam wʋlʋ na kweeli tɩn (1Korɛntɩ 15:45).
Abɛlɩ yɩ Kayin nyaanɩ mʋ. Á wʋ́ na yigə nɩ, ba na ŋɔɔnɩ Kayin woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn.
Abraham yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam nabaarʋ mʋ. Wɛ dɛɛn pɛ o nuŋi o tɩtɩ tɩʋ nɩ sɩ o vu jəgə kalʋ DƖ na goni ni dɩd-o nɩ, DƖ wʋ́ pa o dwi tiinə puli sɩ ba ta te-ka tɩn. Abraham sɛ Wɛ ni o zaŋɩ o maa kɛa, yɩ o ta yəri o na maa ve mɛ tɩn. O ma vu yigə yigə o yi jəgə kam kʋntʋ, ka yɩrɩ zɩm mʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ. O ma beeri tɩʋ kʋm kʋntʋ wʋnɩ taan, yɩ o ya daa ta ba jɩgɩ jəgə sɩ o taa te. Abraham yɩrɩ dɛɛn ya yɩ Abram mʋ. O na yi bɩna funʋgʋ-nʋgʋ (99) tɩn, Wɛ ma ləni-dɩ pa o yɩrɩ ji Abraham. Wɛ dɛɛn dɛ yigə DƖ go ni dɩ Abraham DƖ wɩ, o dɩ o dwi tiinə wʋ́ ta yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna, yɩ DƖ wʋ́ ta nii ba baŋa nɩ, sɩ bantʋ dɩ taa sɛ DƖ ni. DƖ ma go ni sɩ baá ta te tɩʋ kʋm maŋa maama. Wɛ ta ma goni ni DƖ wɩ DƖ wʋ́ tɔgɩ Abraham ŋwaanɩ DƖ kɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinə maama lanyɩranɩ. Abraham dɛɛn na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn, kʋ pɛ o ji balʋ maama dɩ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn nabaarʋ (Rom 4:11).
Abraham kaanɩ yɩrɩ mʋ Sara. Ba maama dɛɛn kwɩn zanzan yɩ ba ta ba jɩgɩ bu. Wɛ ma kɩ wo-kɩnkagɩlɩ yɩ DƖ pa ba lʋ bu. Ba ma pa bu wʋm yɩrɩ ba wɩ Yizakɩ. Yizakɩ ma di kaanɩ o yɩrɩ mʋ Rabɛka. Wʋntʋ lʋgɩ biə bale mʋ ba na yɩ yuywa. Zɩmbaarʋ wʋm yɩrɩ mʋ Ezayu, o nyaanɩ yɩrɩ mʋ Zakɔbɩ. Kʋ loori ba na wʋ́ lʋ-ba tɩn, Wɛ maŋɩ DƖ ta DƖ wɩ, nyaanɩ wʋm wʋ́ ta yɩ kamunu o dwe o zɩmbaarʋ wʋm. Maŋa kadoŋ nɩ Ezayu kwe o nakwɩɩm pɛɛrɩ dɩm o ma ləni o nyaanɩ wʋm zʋŋa wʋdiu o di (Ebru 12:16). Wɛ daa ma go ni dɩ Zakɔbɩ nɩ DƖ na maŋɩ DƖ go dɩ Abraham te tɩn. DƖ ma daarɩ DƖ pa Zakɔbɩ yɩrɩ dɩdoŋ DƖ wɩ Yisɩrayɛlɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba yəni ba bəi Zwifə bam nɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə tɩn.
Zakɔbɩ dɩ o kaana bam ma lʋ bəkəri fugə-sɩle. Bantʋ mʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə dwi fugə-bɩle kʋm nabaara. Ba yɩra yam mʋ tɩntʋ: Ruban, Simeyon, Leevi, Zuda, Dan, Nɛfitali, Gadɩ, Asɛɛrɩ, Yisakaarɩ, Zabulɔn, Zʋzɛfʋ, Bɛnzamɛn. Brɩm Tɔnɔ 7:4-8 wʋnɩ ba mɛ Manasɩ na yɩ Zʋzɛfʋ bu tɩn dwi dɩm mʋ, ba ma ləni Dan dwi dɩm yuu nɩ.
Agaarɩ ya yɩ Abraham kaanɩ Sara gamba-kana mʋ. Sara na ba jɩgɩ bu tɩn, o ma ta dɩ o barʋ wʋm, sɩ o ta wʋra dɩ o gambaa kam sɩ o lʋ bu o pa-o. O ma lʋ bu o yɩrɩ mʋ Yismayɛlɩ, o nan daɩ bu wʋlʋ Wɛ na goni ni dɩ Abraham sɩ DƖ pa-o tɩn. Yismayɛlɩ wʋ nɛ wəənu tɩlʋ Wɛ na goni ni sɩ DƖ pa Abraham dwi tiinə tɩn. Sara tɩtɩ laan ma lʋ Yizakɩ wʋlʋ na yɩ bu wʋm Wɛ na goni ni nɩ oó lʋ tɩn. Kʋ kwaga nɩ Sara banɩ zaŋɩ dɩ Agaarɩ yɩ o pa o barʋ wʋm zəl-o dɩ o bu wʋm ba sɔŋɔ nɩ. Agaarɩ ma vu o zʋʋrɩ Sinayi piu kʋm jəgə nɩ. Maŋa zanzan na kɛ tɩn, kʋ yɩ piu kʋm kʋntʋ yuu nɩ mʋ Wɛ ŋɔɔnɩ dɩ Moyisi yɩ DƖ pa-o DƖ cullu tɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ pʋpʋnɩ Galatɩ tɔnɔ pɔɔrɩm 4 wʋnɩ kʋ wɩ, Agaarɩ na yɩ gambaa tɩn, kʋ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ, kʋ ma brɩ Moyisi cullu tɩm na te nɔɔna nɩ gambɛ te, yɩ Zezi laan ba o lɩ-ba gambɛɛm dɩm wʋnɩ tɩn.
Aarɔn yɩ Zakɔbɩ bu Leevi dwi tu mʋ. (Á wʋ́ na yigə nɩ, ba na ŋɔɔnɩ Leviti tiinə woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn.) O nyaanɩ maa yɩ Moyisi. Maŋa kalʋ Wɛ na pɛ Yisɩrayɛlɩ biə nuŋi Ezipi gambɛɛm wʋnɩ tɩn, Moyisi dɩ Aarɔn mʋ jaanɩ nɔɔna bam ba nuŋi. Wɛ tɩtɩ mʋ kuri Aarɔn sɩ o puli o ta yɩ kaanɩm tu o tʋŋɩ o pa-DƖ. Wɛ dɛɛn tagɩ DƖ wɩ, DƖ kaanɩm tiinə bam maama maŋɩ sɩ ba taa yɩ Aarɔn dwi tiinə mʋ. Maŋa kadoŋ nɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə ma vɩn sɩ ba sɛ Moyisi dɩ Aarɔn ni. Wɛ dɛɛn ma pa Aarɔn nacəgə kam kwi vɔɔrʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ Wɛ mʋ pɛ-o dɩ o nyaanɩ wʋm ni sɩ ba taa te Yisɩrayɛlɩ tiinə bam. Wɛ ma pa ba dɛɛn tiŋi-ka Wɛ ni-gonim daka kam wʋnɩ, sɩ ba daa yɩ swe, sɩ ba taa sɛ ba yigə tiinə ni.
Aleluya, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ, zuli-na Baŋa-Wɛ mʋ, dɩ Zwifə bam taanɩ.
Amina, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ, kʋ yɩ cɩga mʋ, naa, Wɛ wʋ́ pa kʋ ji kʋntʋ, dɩ Zwifə bam taanɩ dɩm. Nɔɔnʋ na warɩ Wɛ, ba maama laan wʋ́ wəli daanɩ ba wɩ: «Amina», sɩ kʋ brɩ nɩ ba dɩ sɛ o na loori Wɛ te tɩn.
Brɩm Tɔnɔ 3:14 kʋm wʋnɩ ba bəŋi Zezi ba wɩ, wʋlʋ yɩrɩ na yɩ «Amina» tɩn, Zezi na yɩ cɩga tu tɩn ŋwaanɩ.
Asera da-ywə yam (Piliers d'Asherah) mʋ yɩ Kanan tiinə dɛɛn na yǝni ba kwe dɛ sɩlʋ ba ma kɩ ba jwəm dɩm nyɩnyʋgʋ sɩ ba zuli-dɩ tɩn. (Gulə 7:5)
Azi Azi-balaŋa dɛɛn yɩ tɩʋ kʋdoŋ mʋ, Rom tiinə dɛɛn mʋ te-kʋ. Tɩʋ kʋntʋ wʋnɩ mʋ Wɛ kɔgɔ kuni bɩrpɛ dɛɛn wʋra, ba na ŋɔɔnɩ tɩ woŋo Brɩm Tɔnɔ 2-3 kʋm wʋnɩ. Kʋ zɩm nan wʋ tɩʋ kʋlʋ ba na bəi nɩ Turiki tɩn wʋnɩ mʋ, sɩ kʋ daɩ zɩm Azi kamunu kʋm.
Baalɩ dɛɛn yɩ jwə-dɛɛrɩ mʋ Kanan tiinə bam ba kaana. Wɛ na kwe Kanan tɩga kam DƖ pa DƖ nɔɔna Yisɩrayɛlɩ dwi tiinə bam tɩn, DƖ dɛɛn cɩgɩ-ba mʋ dɩ jwəm dɩm kʋntʋ zulə, yɩ DƖ wɩ ba taa zuli dɩntʋ Baŋa-Wɛ yɩranɩ. (Sarɩya-dirə 2:11)
Babilɔnɩ dɛɛn yɩ tʋ-kamunu kʋdoŋ yɩrɩ mʋ. Kʋ nɔɔna bam dɛɛn kɩ jara faŋa faŋa dɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə yɩ ba wanɩ Yisɩrayɛlɩ nɔɔna bam (2 Pwa Tɔnɔ 25). Ba ma ja ba nɔɔna zanzan ba vu ba ma kɩ gambɛ Babilɔnɩ nɩ bɩna fusɩrpɛ. Brɩm Tɔnɔ kʋm wʋnɩ, ba tagɩ tɩʋ kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Babilɔnɩ tɩn woŋo. Kʋ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ brɩ tɩʋ kʋlʋ nɔɔna na gooni Wɛ tɩn. 1Pɩyɛɛrɩ 5:13 kʋm wʋnɩ Babilɔnɩ waɩ kʋ brɩ Rom na yɩ tʋ-kamunu kantʋ maŋa kam nɩ tɩn.
Balam dɛɛn yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. Maŋa kalʋ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam na nuŋi Ezipi ba ma ve Kanaan tɩn, Mʋabɩ pɛ Balakɩ dɛɛn kɩ jara dɩ ba. O ma bəŋi Balam sɩ o ba o sɔɔlɩ sɩ kʋ cɔgɩ-ba. O ya dɛ yigə o vɩn, yɩ o daa joori o sɛ sɩ o vu. Wɛ ma wʋ sɛ sɩ o sɔɔlɩ-ba, ba na yɩ DƖ nɔɔna tɩn ŋwaanɩ. DƖ ma pa malɛka vu ka cɩ o cwəŋə. Balam nan ba na-ka, o bɩnaga kam mʋ nɛ malɛka kam, ka ma ba sɛ sɩ ka vu. O ma magɩ-ka zanzan, Wɛ ma pa ka ŋɔɔnɩ ka kaanɩ Balam dɩ kəm-balɔrɔ kʋlʋ o na lagɩ o kɩ tɩn. Wɛ tɔn-dʋŋʋ kʋm wʋnɩ ba wɩ, kʋ dɛɛn yɩ səbu-swənə ŋwaanɩ mʋ Balam sɛ o vu sɩ o sɔɔlɩ-ba. (2Pɩyɛɛrɩ 2:15, Zudi 11, Brɩm Tɔnɔ 2:14)
Bəkəri gonim Wɛ dɛɛn pɛ Zwifə bam ni sɩ ba na yəni ba lʋ bəkəri maama, sɩ na yi da nana tɩn, ba go-ba pənə, sɩ kʋ brɩ nɩ ba yɩ Wɛ nɔɔna. Kʋntʋ, gwəŋə kam dɛɛn yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ na brɩ nɩ nɔɔnʋ wʋm yɩ Zwifu mʋ. Wɛ nan brɩ DƖ wʋ pɛ ni sɩ ba go kaana.
Bɛnzamɛn yɩ Zakɔbɩ bəkəri fugə-sɩle sɩm wʋ dɩdʋa mʋ. Wʋntʋ mʋ yɩ o jɩŋa bu.
Ciciri yɩ sʋtaanɩ kwaga tɔgɩna mʋ. Á wʋ́ na yigə nɩ, ba na ŋɔɔnɩ sʋtaanɩ woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn.
Davidi dɛɛn yɩ Yisɩrayɛlɩ Pa-farʋ mʋ. O yɩ Zuda dwi tu mʋ. O ko yɩrɩ mʋ Zese, Davidi mʋ yɩ o jɩŋa bu. Kʋ loori ba na wʋ́ lɩ-o sɩ o ji pɛ tɩn, o ya yɩ nayɩrʋ mʋ. Davidi dɛɛn soe Baŋa-Wɛ zanzan, yɩ o panɩ le zanzan o ma zuli Wɛ. Le sɩm kʋntʋ mʋ pʋpʋnɩ ləŋ-ŋwɩ tɔnɔ kʋm wʋnɩ. Davidi nan yɩ dɩbam Pa-farʋ dɩ dɩ́ Nayɩr-ŋʋm Zezi nyɩnyʋgʋ mʋ. Wɛ nijoŋnə bam maŋɩ ba ta faŋa faŋa nɩ Vɩrnʋ wʋm Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn wʋ́ ta yɩ Davidi dwi tu mʋ. Zezi nan sɩɩnɩ o yɩ Davidi dwi tu mʋ.
Dwi-gɛ tiinə bam yɩ nɔɔna balʋ maama na daɩ Zwifə tɩn mʋ. Zwifə bam dɛɛn kɩ tɩɩra dɩ Wɛ na kuri bantʋ sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna tɩn mʋ. Ba ma daarɩ ba gooni dwi-gɛ tiinə balʋ maama na daarɩ tɩn, ba na ba jɩgɩ Wɛ cullu tɩm sɩ ba ta tɔgɩ tɩn ŋwaanɩ. Zezi nan na tu tɩn, o pʋrɩ cwəŋə o pa Zwifə bam dɩ dwi-gɛ tiinə dɩ maama fɔgɩ ba lwarɩ Wɛ. (Efɛɛzɩ 2:14-16) p Efrayim (Éphraïm) yɩ Zʋsɛfʋ biə bam dɩdʋa mʋ.
Eli dɛɛn yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. Zwifə bam ya bʋŋɩ nɩ oó joori o ba kʋ loori Krisi wʋm na wʋ́ ba tɩn mʋ.
Erɔdɩ yɩ pɛ wʋdoŋ dɩ o biə yɩrɩ mʋ. Dayigə Erɔdɩ wʋm dɛɛn mʋ yɩ Zwifə tɩʋ kʋm pɛ ba na lʋgɩ Zezi maŋa kalʋ tɩn. Wʋntʋ dɛɛn mʋ pɛ ba gʋ biə bam Betelɩhɛm nɩ tɩn (Matiyu 2:16-18). Wʋntʋ biə bam dɩdʋa dɩ dɛɛn mʋ tu o ba o di Galile paarɩ, o dɩ yɩrɩ mʋ Erɔdɩ Antipasɩ. Wʋntʋ mʋ pɛ ba go Zan yuu, yɩ o kwəri o di Zezi taanɩ. Wʋntʋ zɩmbaarʋ bu mʋ daa yɩ Erɔdɩ Agripa. Wʋntʋ mʋ yaarɩ Zezi nɔɔna bam, yɩ o daarɩ o pa ba gʋ Zezi tɩntʋŋnʋ Zakɩ. Wʋntʋ ta mʋ pɛ ba kɩ Pɩyɛɛrɩ pɩɩna digə nɩ. Kʋ kwaga nɩ mʋ Wɛ pɛ cam yi-o. Kanzwa mʋ di-o yɩ o tɩ bɩdwɩ baŋa nɩ (Tɩtʋna Tɔnɔ 12). Wʋntʋ dɩ bu yɩrɩ mʋ Erɔdɩ Agripa bɩle tu wʋm. Tɩtʋŋa Tɔnɔ 25-26 wʋnɩ mʋ ba ŋɔɔnɩ wʋntʋ woŋo.
Ezayi dɛɛn yɩ Wɛ nijoŋnu kamunu mʋ. Bɩna biə-yarpɛ kʋ na wʋ́ loori sɩ Zezi Krisi ba lʋgʋ baŋa tɩn, Ezayi dɛɛn maŋɩ o ta nɩ Krisi wʋ́ ba lʋgʋ baŋa yɩ o brɩ wəənu tɩlʋ zanzan na wʋ́ ba tɩ kɩ-o tɩn.
Ezayu yɩ Zakɔbɩ zɩmbaarʋ mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Ezipi yɩ tɩʋ kʋdoŋ yɩrɩ mʋ, kʋ na batwarɩ dɩ Yisɩrayɛlɩ. Zwifə bam dɛɛn kɩ gambɛɛm tɩʋ kʋm kʋntʋ nɩ bɩna biə-yana mʋ. Ba lʋgi Moyisi daáanɩ mʋ. O na jɩgɩ bɩna fiinna, o duri o vu kagʋa wʋnɩ o taa wʋra. Maŋa kalʋ Moyisi na jɩgɩ bɩna funɔnɔ, Wɛ laan ma tʋŋ-o sɩ o joori o vu Ezipi o kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan o ma vrɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə Ezipi pa-farʋ wʋm jɩŋa nɩ. Wɛ laan ma pa DƖ ba joori ba vu Kanaan ba joŋi tɩga kam ba te. Zezi na yɩ bu-balaŋa tɩn, Zʋzɛfʋ dɩ Mari jaan-o ba vu ba səgi Ezipi nɩ mʋ sɩ Pɛ Erɔdɩ yɩ yi-o o gʋ.
Farizɩan tiinə yɩ Zwifə balʋ na brɩ ba tɩtɩ nɩ ba tɔgɩ Wɛ cullu tɩlʋ DƖ na pɛ Moyisi tɩn ba dwe ba donnə tɩn mʋ. Ba ma ta zaasɩ nɔɔna sɩ ba sɛ mɩʋ kʋlʋ ba kwə na wəli Wɛ cullu tɩm nɩ tɩn.
Grɛkɩ tiinə (gens de la Grèce) taanɩ dɩm yɩ Grɛkɩ (le grèc) mʋ. Zezi maŋa kam nɩ taanɩ dɩm kʋntʋ mʋ tɩɩnɩ zanzan jɩgɩ dɩ tʋŋa, nɩ kʋ na yɩ zaasɩm seeni, naa pipiu baŋa nɩ. Kʋntʋ nan mʋ pɛ ba dɛɛn ma Grɛkɩ taanɩ dɩm ba pʋpʋnɩ Wɛ Ni-dʋʋrɩ Tɔnɔ kʋm, nɔɔna zanzan na ye dɩ ŋwaŋa tɩn ŋwaanɩ.
Joro: Wɛ Joro dɩ Wɛ tɩtɩ dɩ Zezi Krisi yɩ dɩdʋa mʋ. Maŋa kadoŋ nɩ ba ta yəni ba bəi Wɛ Joro nɩ Zezi Joro. Wɛ Joro kʋm maa yɩ kʋlʋ Wɛ na tɔgɩ dɩ kʋ DƖ tʋŋɩ dɩ nabiinə tɩn mʋ. Kʋ maa wʋ balʋ na yɩ Wɛ biə cɩga cɩga tɩn tee nɩ. Nɔɔna badaara bə-kʋ nɩ Jor-ŋʋŋʋ naa Sin-laa, kʋ na yɩ lanyɩranɩ kʋ ja gaalɩ tɩn ŋwaanɩ. (Á na karɩmɩ Zan 14:16-17 dɩ Zan 16:7-15, á daa ta wʋ́ na Wɛ Joro kʋm na tʋŋɩ te tɩn.)
Kaanɩm Wɛ cullu tɩm ya brɩ nɩ, nɔɔnʋ na kɩ lwarɩm, kʋ maŋɩ sɩ o tɩ mʋ. Kʋntʋ mʋ Wɛ dɛɛn pɛ ni sɩ ba ma vara, kʋ na yɩ nabɩa naa bʋbala naa pibala, vara balʋ na wʋ kogi tɩn, ba ləni balʋ na kɩ lwarɩm tɩn yuu nɩ ba ma kaanɩ Baŋa-Wɛ, sɩ DƖ yɩ zaŋɩ DƖ cɔgɩ-ba ba na kɩ lwarɩm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ loori Zezi na wʋ́ ba tɩn, ba dɛɛn kɩ kaanɩm dwi təri təri mʋ. Zezi laan mʋ nan tu o ləni kaanɩm dɩm kʋntʋ yuu nɩ o tɩ nabiinə maama lwarɩm ŋwaanɩ. Kʋntʋ mʋ pɛ Wɛ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. Moyisi cullu tɩm nan wʋ wanɩ kʋntʋ woŋo tɩ kɩ.
Kaanɩm bimbim (autel) dɛɛn yɩ kandwa mʋ nɔɔna na kikili sɩ ba taa kaanɩ ba wa naa jwǝnǝ dɩ baŋa nɩ. Abraham dɩ o dwi dɩm dɛɛn yǝni ba kaanɩ ba paɩ Wɛ bimbim baŋa nɩ mʋ. Moyisi maŋa kam nɩ, Yisɩrayɛlɩ tiinə bam mɛ dɛ ba kɩ kaanɩm daka sɩ ba taa kɩ ba kaanɩm ka baŋa nɩ ba paɩ Wɛ. Ba kɩ-ka sɩ ba taa waɩ-ka ba gɔɩ, yɩ ba joori ba cwiə ba na kaagɩ ba ve cwǝŋǝ yuu nɩ tɩn ŋwaanɩ. Ba na tu ba lɔ Wɛ-di-kamunu kam Zeruzalɛm nɩ tɩn, ba daa ta ma lɔ kaanɩm bimbim cɩga cɩga.
Kaanɩm tiinə yɩ nɔɔna balʋ ba na lɩ sɩ ba taa kaanɩ Baŋa-Wɛ Zwifə bam maama ŋwaanɩ tɩn mʋ. Ba dɛɛn yɩ Aarɔn dwi tiinə mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Aarɔn woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te tɩn.
Kaanɩm yuutu wʋm yɩ wʋlʋ ba na lɩ kaanɩm tiinə bam maama wʋnɩ sɩ o taa yɩ ba yigə tu tɩn mʋ. Wʋntʋ mʋ jɩgɩ ni sɩ o zʋ Wɛ di-laa kʋm wʋnɩ kuni bɩdwɩ bɩnɩ wʋnɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ o tɩtɩ lwarɩm dɩ nɔɔna bam maama lwarɩm ŋwaanɩ. Wʋntʋ mʋ ta yɩ ba sarɩya-dirə nakwa bam yigə tu.
Kanaan yɩ tɩʋ kʋlʋ Wɛ dɛɛn na goni ni sɩ DƖ pa Yisɩrayɛlɩ tiinə tɩn mʋ. Kanan tiinə bam dɛɛn ba zuli Baŋa-Wɛ, sɩ ba jɩgɩ jwǝnǝ yadonnə mʋ ba zulə. Wɛ lɩ-ba tɩʋ kʋm DƖ pa Yisɩrayɛlɩ tiinə sɩ ba taa te. Ba zɩm bəi tɩʋ kʋm kʋntʋ yɩrɩ nɩ Yisɩrayɛlɩ mʋ. Ba nan ta bə-kʋ nɩ Palɛstini dɩ mʋ.
Kandwa-ŋʋna yɩ kandwa-laarʋ tɩlʋ nɔɔna na yəni ba yəgi dɩ səbu-fɔrɔ ba ma kɩ nɩnwaŋa wəənu dwi təri təri tɩn mʋ. Ya yɩ kandwa yalʋ na nyɩɩna yɩ ya jɩgɩ nyɩnyʋrʋ dwi təri təri tɩn mʋ. Kaanɩm nakwɩ tu wʋm gwaarʋ tɩm dɛɛn jɩgɩ kandwa-ŋʋna zanzan, yɩ Wɛ-di-kamunu kalʋ Solɔmɔn na lɔgɩ tɩn wʋ dɩ jɩgɩ-ya. Brɩm Tɔnɔ pɔɔrɩm 21 kam wʋnɩ Zan nɛ Wɛ tʋ-dʋŋʋ kʋm na yɩ te tɩn. Tɩʋ kʋm kəbrə kam cwi kandwa-ŋʋna fugə-yale baŋa nɩ mʋ. Kandwɛ maama jɩgɩ dɩ yɩrɩ mʋ:
Zasɩpɩ yɩ kandwɛ dɩlʋ na nyɩɩnɩ pɩlʋ pɩlʋ tɩn mʋ,
Safiiri maa yɩ nazono nɩ wɛyuu te,
Kalɩsɩdʋanɩ maa jɩgɩ nyɩnyʋrʋ dwi təri təri,
Emɛrɔdɩ maa nyɩ dɩ ga-lɩʋ,
Sardonisi maa nyɩ dɩ manlaa-taŋa,
Sardʋanɩ maa yɩ nasʋŋʋ cwɛn cwɛn,
Krisolidi maa nyɩ dɩ səbu-sɩŋa,
Bɛrili maa tiini dɩ daɩ nazono,
Topazɩ maa nyɩ dɩ tʋʋrʋ,
Krisopasɩ maa nyɩ dɩ tiu vɔɔrʋ,
Yasintɩ maa yɩ fufunu,
Amɛtisi maa yɩ nasʋŋʋ wuwiu.
Kayin yɩ Adam dɩ o kaanɩ Awa dayigə bu mʋ. O nyaanɩ yɩrɩ mʋ Abɛlɩ. Kayin dɛɛn mɛ wo-vaalʋ-biə mʋ o kaanɩ Baŋa-Wɛ. O nyaanɩ wʋm ma ma piə o kaanɩ Baŋa-Wɛ. Wɛ ma joŋi Abɛlɩ kaanɩm dɩm, DƖ daarɩ Kayin nyɩm dɩm. Kʋntʋ ma pa o wʋ tiini kʋ zaŋɩ yɩ o gʋ Abɛlɩ. (Pulim tɔnɔ 4; Ebru 11:4)
Krisi lagɩ kʋ ta nɩ wʋlʋ ba na kɩ nugə o yuu nɩ tɩn mʋ. Krisi dɩdaanɩ Mesi kuri yɩ bɩdwɩ mʋ. Krisi yɩ Grɛkɩ tiinə taanɩ mʋ. Mesi yɩ Zwifə bam taanɩ mʋ. Wɛ dɛɛn na yəni DƖ lɩ nɔɔnʋ sɩ o ji pɛ, baá lo nugə mʋ o yuu nɩ. Kʋ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ na brɩ nɩ Wɛ mʋ lɩ-o sɩ o ji pɛ. Nugə kam na logi o yuu nɩ tɩn, kʋ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ, nɩ Wɛ pɛ-o DƖ Joro kʋm sɩ o wanɩ o ma o tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋɩ dɩm. Wɛ dɛɛn goni ni DƖ wɩ, DƖ wʋ́ tʋŋɩ vɩrnʋ sɩ o ba o vrɩ DƖ nɔɔna bam. Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ mʋ ba bəi ba wɩ Krisi, Wɛ na lɩ-o yɩ DƖ kwəri DƖ tʋŋ-o, yɩ DƖ pa-o DƖ Joro kʋm kʋ ja gaalɩ sɩ o ma tʋŋɩ DƖ tɩtʋŋɩ dɩm tɩn ŋwaanɩ.
Leevi yɩ Zakɔbɩ bəkəri fugə-sɩle sɩm wʋ dɩdʋa mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te. Leevi wʋdoŋ wʋra o yɩ Zezi karabiə fugə-bale bam wʋ dɩdʋa mʋ. Wʋntʋ yɩrɩ dɩdoŋ mʋ yɩ Matiyu.
Leviti tiinə yɩ Leevi dwi tiinə mʋ. Wɛ lɩ bantʋ mʋ sɩ ba taa tʋŋɩ DƖ di-kamunu kʋm wʋnɩ. Leevi dwi tiinə ta yǝni ba mɔɔnɩ le ba zuli Wɛ mʋ. Leevi dwi tiinə bam maama wʋnɩ Wɛ dɛɛn ta lɩ Aarɔn dwi tiinə mʋ sɩ ba taa yɩ DƖ kaanɩm tiinə. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Aarɔn woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Lɔtɩ yɩ Abraham nyaanɩ bu mʋ. Wʋntʋ dɛɛn mʋ ve o zʋʋrɩ Sodɔm nɩ. Wɛ dɛɛn na bʋŋɩ sɩ DƖ cɔgɩ Sodɔm tiinə ba kəm-balwaarʋ tɩm ŋwaanɩ tɩn, DƖ tʋŋɩ malɛka mʋ, yɩ ka vu ka ta dɩ Lɔtɩ. O ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ o duri o viiri. Wɛ laan ma pa mini ba dɩ nɩ nɩ dʋa te dɩ cɔgɩ tɩʋ kʋm. Wɛ dɛɛn ma kaanɩ Lɔtɩ dɩ o sɔŋɔ tiinə bam sɩ ba yɩ zaŋɩ ba pipiri ba nii ba kwaga nɩ. O kaanɩ wʋm ma vɩn yɩ o pipiri o nii tɩʋ kʋm cɔgɩm dɩm. O ma ji ya-kandwɛ.
Lwarɩm yɩ wəənu tɩlʋ maama nabiinə na kɩ ba cɔgɩ Wɛ cullu tɩm mʋ. Kʋ waɩ kʋ yɩ o kənə baŋa nɩ, naa o wʋbʋŋa, naa o tɩtʋŋ-naga ŋwaanɩ mʋ. Woŋo kʋlʋ na yɩ kamunu kʋ dwe Wɛ cullu tɩm maama wʋnɩ tɩn mʋ tɩntʋ: Ta n soe n Yuutu Baŋa-Wɛ dɩ n wʋ maama, sɩ n kwəri n ta n soe n doŋ nɩ n tɩtɩ te (Matiyu 22:34-40). Kʋntʋ, n na cɔgɩ culu kʋntʋ, kʋ tiini kʋ yɩ lwarɩm mʋ. Dɩ́ na kɩ lwarɩm fɩnfɩɩn, naa dɩ́ zɩ kɩ zanzan dɩ, kʋ maama yɩ lwarɩm mʋ Wɛ yigə nɩ. (Á karɩmɩ-na Rom 3:9-26.)
Maanɩ yɩ wʋdiu kʋlʋ Wɛ dɛɛn na pɛ Yisɩrayɛlɩ tiinə maŋa kalʋ Moyisi na jɩgɩ-ba o wʋ kagʋa wʋnɩ o maa ve Kanaan tɩn mʋ. Kʋ dɛɛn nuŋi wɛyuu mʋ kʋ tʋɩ, yɩ ba twɛ ba di. (Nuŋim 16:14-35; Zan 6:31-35)
Malɛka Malɛsɩ yɩ Wɛ tɩntʋŋna mʋ, sɩ na wʋ DƖ sɔŋɔ nɩ sɩ paɩ Wɛ zulə maŋa maama. Sɩ daɩ nabiinə, sɩ nyɩ nɩ jwəəru mʋ te. Ba ba na-sɩ dɩ yiə, kʋ na daɩ sɩ na brɩ sɩ tɩtɩ dɩ nabiinə, maŋa kalʋ Wɛ na tʋŋɩ-sɩ sɩ sɩ ba sɩ zəni nabiinə naa sɩ ja kwərə sɩ ba sɩ pa-ba tɩn. (Ebru 1:14) Brɩm Tɔnɔ 12:8-9 wʋnɩ ba ta bəŋi sʋtaanɩ kwaga tɔgɩna bam nɩ dɩ malɛsɩ tiinə.
Mɛlɩkisedɛkɩ (Melkisédec) dɛɛn yɩ Salɛm tɩʋ pɛ mʋ. Wʋntʋ mʋ Abraham dɛɛn kwe nyɔɔrɩ dɩlʋ o na nɛ najara baŋa nɩ tɩn o pɔɔrɩ tǝri dɩlʋ na yɩ o nyɩm tɩn o pa-o. Mɛlɩkisedɛkɩ dɛɛn yɩ pɛ mʋ yɩ o ta yɩ kaanɩm tu. (Pulim 14:18-20; Ebru 7:1-3)
Min-tɩʋ yɩ jəgə kalʋ sʋtaanɩ dɩ dɩ kwaga tɔgɩna dɩ balʋ maama na vɩn Wɛ ni na wʋ́ vu ba zʋ tɩn mʋ, yɩ baá na cam dɩ yaara maŋa kalʋ na ba ti tɩn.
Molɔkɩ (Moloch) dɛɛn yɩ Moabɩ tiinə jwəm mʋ yɩ Baŋa-Wɛ ta dɩ DƖ nɔɔna sɩ ba yɩ fɔgɩ ba zuli-dɩ. Balʋ na yǝni ba zuli jwəm dɩm kʋntʋ tɩn tʋŋɩ wo-zɔɔna kənə, yɩ ba ta kwe ba biə ba zwɛ mim wʋnɩ mʋ ba ma zuli-dɩ. (Kaanɩm 18:21; Tɩʋŋa tɔnɔ 7:43)
Moyisi dɛɛn yɩ Wɛ tɩntʋŋ-kamunu mʋ. Wʋntʋ dɩ o zɩmbaarʋ Aarɔn mʋ Wɛ dɛɛn tʋŋɩ yɩ ba vu ba ja Yisɩrayɛlɩ tiinə bam ba nuŋi Ezipi gambɛɛm dɩm wʋnɩ. Wʋntʋ dɛɛn ma wʋ ba yigə nɩ kagʋa kam wʋnɩ bɩna fiinna, yɩ Wɛ pa-ba wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ maanɩ tɩn yɩ ba di. DƖ ma daarɩ DƖ pa na nuŋi piu yɩra nɩ yɩ ba nyɔ. Wɛ dɛɛn pɛ Moyisi mʋ DƖ cullu tɩm Sinayi piu kʋm yuu nɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam ŋwaanɩ. Ba ta ŋɔɔnɩ Moyisi woŋo Tɩtʋŋa Tɔnɔ 7:20-44.
Nabiin-bu wʋm Faŋa faŋa tɩn, Wɛ nijoŋnu Daniyɛlɩ dɛɛn bəŋi vɩrnʋ wʋlʋ Wɛ na lagɩ DƖ tʋŋɩ sɩ o ba o vrɩ nabiinə lwarɩm wʋnɩ tɩn nɩ Nabiin-bu mʋ. Zezi yəni o maɩ o tɩtɩ o bəi nɩ Nabiin-bu mʋ. Kʋ brɩ nɩ Wɛ mʋ tʋŋ-o yɩ o kwəri o jɩgɩ DƖ ni. O yɩ nabiinu yɩ o ta yɩ Wɛ dɩ mʋ.
Na-miisim Zan wʋlʋ na miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn dɛɛn tagɩ dɩ nɔɔna bam, sɩ ba ləni ba wʋrʋ ba yagɩ kəm-balwaarʋ sɩ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ, sɩ Wɛ yagɩ ba lwarɩm DƖ ma cɛ-ba. Na bam yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ sɩ kʋ brɩ nɩ ba lwarɩm dɩm saarɩ. O dɛɛn kɩ kʋntʋ sɩ o kwɛ cwəŋə mʋ, sɩ Vɩrnʋ wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn laan ba. Kʋntʋ, Zezi nan na tu tɩn, o tɩtɩ ta pɛ ni sɩ balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn maŋɩ sɩ ba pa ba miisi-ba na wʋnɩ, sɩ kʋ brɩ nɩ ba ləni ba wʋrʋ ba yagɩ kəm-balwaarʋ, yɩ ba laan yɩ Wɛ biə, ba tɔgɩ ba wəli Zezi kɔgɔ kʋm wʋnɩ yɩ ba sɛ sɩ ba taa tɔg-o. (Á na karɩmɩ Rom 6:3-4, á daa ta wʋ́ na na-miisim kuri na yɩ te tɩn.)
Nanyɔŋɔ Yawɩʋ kʋlʋ ba na bəi nɩ nanywaanʋ Wɛ tɔnɔ wʋnɩ tɩn dɩ zɩm nanywaanʋ tɩm daɩ bɩdwɩ, yɩ tɩ nan nyɩ daanɩ. Nanywaanʋ dɛɛn ba jɩgɩ soonim. Nɔɔna balʋ nanywaanʋ dɛɛn na jɩgɩ tɩn, ba yəni ba zəli-ba mʋ ba pa ba nuŋi nɔɔna tɩtarɩ nɩ ba vu ba zʋʋrɩ ba yɩranɩ. Nɔɔn-nɔɔnʋ ba jɩgɩ sɩ o twɛ-ba. Ba dɛɛn nii-ba nɩ ba yɩ balʋ na jɩgɩ digiru tɩn mʋ Wɛ yigə nɩ.
Ni-gonim Wɛ dɛɛn goni ni dɩ nɔɔna kuni bɩgratʋ mʋ. DƖ ma da yigə DƖ go ni dɩ Nowe nɔɔna balʋ maama na wʋ́ ta zʋʋrɩ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ. DƖ ma daarɩ DƖ go ni dɩ Abraham dɩ o dwi tiinə bam ŋwaanɩ. DƖ daa ma go ni dɩ Moyisi yɩ DƖ ta DƖ wɩ, Yisɩrayɛlɩ tiinə bam wʋ́ ta yɩ DƖ tɩtɩ nɔɔna. Ba na sɛ DƖ cullu tɩm, DƖ wʋ́ ta kɩ-ba lanyɩranɩ, ba na wʋ sɛ, DƖ wʋ́ pa ba na cam. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ wanɩ o sɛ Wɛ cullu tɩm maama, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ nɛ cɩga Wɛ tee nɩ ni-gonim dɩntʋ wʋnɩ.
Wɛ daa ta ma go ni dɩ balʋ maama na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi tɩn, nɩ baá na cɩga DƖ tee nɩ Zezi na tɩgɩ nabiinə lwarɩm ŋwaanɩ tɩn ŋwaanɩ (Ebru 9:15).
Nowe yɩ faŋa faŋa nɔɔnʋ mʋ. O yɩ Adam naarʋ kuni nʋgʋ tu mʋ. Nowe maŋa kam nɩ, lʋgʋ baŋa nɔɔna dɛɛn tiini ba kɩ wo-balwaarʋ zanzan. Wɛ ma ta dɩd-o sɩ o kɩ naboro, sɩ o dɩ o sɔŋɔ tiinə zʋ da. Wɛ laan ma pa dʋ-fara ba ka nɩ, yɩ na zaŋɩ ba li lʋgʋ baŋa maama ba gʋ nɔɔna. Nowe dɩ o sɔŋɔ tiinə bam yɩranɩ mʋ daarɩ, ba na sɛ Wɛ ni tɩn ŋwaanɩ.
Olivi yɩ tiu mʋ kʋ na ləri biə. Zwifə bam yəni ba maɩ kʋ biə bam ba kɩ nugə mʋ ba ma saŋɩ wʋdiu. Ba ma ta kwəri ba ma-ka ba kɩ wəənu dwi təri təri. Kʋ yɩ tiu kʋlʋ na jɩgɩ kuri zanzan dɩ Zwifə bam tɩn.
Pa-farʋ (Pharaon, Césare): Ezipi tiinə dɛɛn jɩgɩ ba pa-farʋ mʋ ba na bə-o ba wɩ ‘Faraɔn’ (Pulim 12:15). Rom tiinə dɩ dɛɛn jɩgɩ ba pa-farʋ ba na bə-o ba wɩ ‘Sɛsaarɩ’ (Matiyu 22:17).
Pakɩ yɩ candiə kalʋ Zwifə bam na yəni ba di bɩnɩ maama tɩn mʋ. Candiə kantʋ maa paɩ ba guli kʋ dɛɛn na kɩ te maŋa kalʋ ba na lagɩ ba nuŋi Ezipi tɩʋ kʋm wʋnɩ, yɩ tʋʋnɩ malɛka kam ba ka tɔgɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam baŋa ka kɛ ka daarɩ-ba, yɩ ka wʋ gʋ-ba nɩ ka na gʋ Ezipi bu-nakwa bam te tɩn. Sɔŋɔ maama nɩ, ba yəni ba gʋ pəlbu mʋ ba ma di candiə kam kʋntʋ, sɩ ba ma guli nɩ kʋ yɩ pəlbu wʋm jana kam ŋwaanɩ mʋ ba nɛ vrɩm.
Pəlbu wʋm yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ, sɩ kʋ ma brɩ nɩ Zezi mʋ lagɩ o ba o tɩ, sɩ o ma vrɩ nabiinə ba lwarɩm wʋnɩ. Ba dɛɛn gʋ-o Pakɩ candiə kam maŋa nɩ mʋ. Zezi na mɛ o tɩtɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ kʋntʋ tɩn mʋ ləni kaanɩm dwi maama yuu nɩ.
Maŋa kam kʋntʋ nɩ ba yəni ba di dɩpɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ dabɩlɩ dɩ wʋnɩ tɩn, ba dɛɛn na lɔgɩrɩ sɩ ba nuŋi Ezipi yɩ ba wʋ nɛ pwələ sɩ ba kɩ dabɩlɩ dɩpɛ dɩm wʋnɩ tɩn ŋwaanɩ. Candiə kam kweelim dɛ ba yǝni ba lɩ ba faa kʋlʋ na dɛ yigə kʋ kɩ tɩn wʋnɩ mʋ ba pa Baŋa-Wɛ, kʋ yɩrɩ mʋ Dayigǝ Wʋdiiru Pɛɛra candiə (Premiers fruits). (Cullu 23:9)
Pantɩkoti yɩ Zwifə bam candiə mʋ. Pakɩ candiə kam dɩ Dayigɛ Wʋdiiru Pɛɛra candiə kam na kɛ ka da fiinnu mʋ ba yəni ba di Faa Wo-vallʋ candiə yɩ ba kɩ Wɛ le ba wo-vaalʋ tɩm ŋwaanɩ (Cullu 23:15). Ba bəŋi dɩ yɩrɩ ba wɩ Da fiinnu candiə, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ Pantɩkoti candiə kam. Candiə kam kʋntʋ maŋa nɩ mʋ Wɛ Joro kʋm puli kʋ ba Zezi nɔɔna bam baŋa. Kʋntʋ, balʋ na yɩ Zezi nɔɔna tɩn laan di candiə kam kʋntʋ ba maa guli Wɛ na tʋŋɩ DƖ Joro kʋm DƖ pa-ba te tɩn mʋ.
Pəlbu Ba bəi Zezi nɩ Wɛ Pəlbu mʋ. Zwifə bam dɛɛn yəni ba gʋ pəlbiə mʋ ba ma kaanɩ Baŋa-Wɛ, sɩ DƖ yɩ pa ba na cam ba lwarɩm dɩm ŋwaanɩ. Kʋntʋ, Zezi laan mʋ yɩ Wɛ Pəlbu cɩga cɩga, o na mɛ o tɩtɩ o kaanɩ Baŋa-Wɛ, yɩ DƖ yagɩ dɩ́ lwarɩm DƖ ma cɛ dɩbam tɩn ŋwaanɩ.
Pɛ Davidi Maŋa kalʋ Davidi dɛɛn ta na wʋ vara kwaga nɩ tɩn mʋ Baŋa-Wɛ kur-o sɩ o ji Yisɩrayɛlɩ tɩʋ pɛ. Kʋ maa yɩ Pɛ Sayulɩ na vɩn Wɛ ni tɩn kwaga nɩ mʋ kʋntʋ. Davidi dɛɛn soe Baŋa-Wɛ lanyɩranɩ. Dɩ kʋ dɩ, o dɛɛn kɩ lwarɩm mʋ o cɔgɩ Baŋa-Wɛ yigə. Kʋ kwaga nɩ, o sɛ sɩ o joori o ləni o wʋ o sɛ Wɛ. Davidi mʋ panɩ Wɛ Zulǝ Le sɩm zanzan. Yisɩrayɛlɩ tɩʋ pwa bam maama wʋnɩ wʋntʋ yɩrɩ mʋ zaŋɩ sɩ kʋ gaalɩ. Wɛ nijoŋnə dɛɛn tagɩ sɩ Wɛ wʋ́ pa Davidi dwi tu ba oó taa yɩ pɛ cɩga cɩga o vrɩ o yagɩ DƖ nɔɔna bam. (Zeremi 23:5; Matiyu 12:23)
Rahabɩ dɛɛn yɩ ka-boro mʋ, o na zʋʋrɩ Kanaan tɩʋ kʋm nɩ. Maŋa kalʋ Zozwe na tʋŋɩ o nɔɔna bam sɩ ba vu ba daanɩ tɩʋ kʋm ba nii tɩn, wʋntʋ mʋ joŋi-ba o səgi o sɔŋɔ nɩ, o na lwarɩ nɩ Wɛ lagɩ DƖ pa tɩʋ kʋm Yisɩrayɛlɩ tiinə mʋ yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ. Kʋntʋ, maŋa kalʋ Wɛ na pɛ ba wanɩ tɩʋ kʋm tɩn, ba dɛɛn wʋ gʋ Rahabɩ dɩ o sɔŋɔ tiinə. (Nii-na Zozwe 2 dɩ Zozwe 6)
Sadusɩan tiinə dɩ yɩ Zwifə balʋ na brɩ ba tɩtɩ nɩ ba tɔgɩ Wɛ cullu tɩm DƖ na pɛ Moyisi tɩn ba dwe ba donnə, ba nan wʋ joŋi Wɛ nijoŋnə badaara taanɩ. Ba ma magɩ kantɔgɔ dɩ Farizɩan tiinə bam, bantʋ na sɛ nɩ nɔɔnʋ na tɩgɩ oó joori o bi, yɩ ba sɛ nɩ Wɛ malɛsɩ wʋra, yɩ Sadusɩan tiinə bam ba sɛ tɩn ŋwaanɩ.
Samari yɩ tɩʋ kʋdoŋ yɩrɩ mʋ, kʋ na batwarɩ dɩ Zeruzalɛm, kʋ wʋ Zude dɩ Galile tɩtarɩ nɩ mʋ. Samari tiinə bam dɛɛn daɩ Zwifə cɩga cɩga. Maŋa zanzan na kɛ tɩn, ba dɛɛn di kaana balʋ na yɩ dwi-gɛ tiinə tɩn, ba dɛɛn ba tɔgɩ Wɛ cwəŋə kam lanyɩranɩ. Kʋntʋ mʋ te Zwifə bam gooni-ba.
Sara yɩ Abraham kaanɩ mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Sɛkɛlɩ (shekel) dɛɛn yɩ səbu səbu-dalɩ balaŋa mʋ pipiu kənə ŋwaanɩ, dɩ wǝǝnu maŋɩm ŋwaanɩ sɩ ba lwarɩ tɩ duuni na yɩ te tɩn.
Sinayi piu (Mont Sinaï) yɩ kagʋa yuu piu kʋdoŋ mʋ yɩ kʋ zɩgɩ Ezipi dɩ Kanan tɩga kam tɩtarɩ laŋa nɩ. Dáanɩ mʋ Wɛ jeeri Moyisi yɩ DƖ kɩ ni-gonim dɩd-o. (Nuŋim tɔnɔ 3:1, Tɩtʋŋa tɔnɔ 7:30, Galatɩ 4:24)
Siun dɛ yɩ da-kamunu Zwifə bam ŋwaanɩ. Ba jɩgɩ ba siun dɛ da yarpɛ maama wʋnɩ. Wɛ tɔn-doŋo kʋm brɩ-ba sɩ ba kwe dɛ dɩm kʋntʋ mʋ ba pa Wɛ, sɩ ba yɩ tʋŋɩ ba pa ba tɩtɩ dɩntʋ dɛ dɩm nɩ, bɛŋwaanɩ Wɛ kɩ lʋgʋ DƖ ti da yardʋ dɛ nɩ, yɩ DƖ daarɩ DƖ sin da yarpɛ dɛ dɩm nɩ mʋ. Zwifə bam dɛɛn ta wəli cul-balɛ zanzan mʋ siun dɛ dɩm ŋwaanɩ. Zezi karabiə laan nan lɩ dɛ dɩlʋ na saŋɩ Zwifə bam siun dɛ dɩm tɩn mʋ, sɩ ba ta laɩ daanɩ ba zuli Wɛ, Zezi na joori o bi dɛ dɩm kʋntʋ nɩ tɩn ŋwaanɩ. Dɩntʋ mʋ yɩ Dimasɩ dɛ.
Siyɔn maa yɩ piu kʋlʋ Davidi na wanɩ kʋ nɔɔna bam o di yɩ o daarɩ o vu o zʋʋrɩ da tɩn (1 Kibarɩ 11:5). Kʋ dɩ yɩ Zeruzalɛm yɩrɩ dɩdoŋ mʋ, kʋ na lɔgɩ Siyɔn piu kʋm yuu nɩ tɩn ŋwaanɩ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Zeruzalɛm woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Sodɔm yɩ tɩʋ kʋlʋ Lɔtɩ dɛɛn na zʋʋrɩ da tɩn mʋ. Tɩʋ kʋdoŋ dɩ dɛɛn batwarɩ da, kʋ yɩrɩ mʋ Gomɔɔrɩ. Tɩɩnɩ dɩm kʋntʋ dɩle nɔɔna bam dɛɛn tiini ba kɩ lwarɩm mʋ. Kʋntʋ mʋ Wɛ pɛ mini ba dɩ nɩ nɩ dʋa te tɩɩnɩ dɩm kʋntʋ baŋa nɩ dɩ cɔgɩ-dɩ (Pulim tɔnɔ 19).
Sʋtaanɩ yɩ Wɛ dʋm mʋ, yɩ dɩ lagɩ sɩ dɩ cɔgɩ Wɛ tɩtʋŋa yam maama. Dɩntʋ dɛɛn ma jigi bɩsankwɩa dɩ ganɩ Awa dɩ Adam dɩ pa ba vɩn Wɛ ni. Dɩ maa jɩgɩ dɩ kwaga tɔgɩna, ba na yɩ ciciri tɩn. Sɩntʋ mʋ kwaanɩ sɩ sɩ cɔgɩ nabiinə. Dɩ́ yəri sʋtaanɩ kuri na puli te dɩ́ tiə. Dɩ́ nan ye nɩ Wɛ mʋ naanɩ-dɩ. Dɩ́ bʋŋɩ sɩ dɩ dɛɛn ya yɩ Wɛ malɛka mʋ, dɩ ma lagɩ sɩ dɩ kɛ Wɛ yigə. Wɛ ma zəli-dɩ DƖ sɔŋɔ nɩ (Ezayi 14). Dɩ nan tiini dɩ bwəmmə dɩ Baŋa-Wɛ. Zezi wanɩ-dɩ, yɩ dɩbam dɩ wanɩ-dɩ Zezi yɩrɩ dɩm ŋwaanɩ (1 Zan 3:8, 1 Zan 2:14).
Tʋʋn-dagara yɩ jəgə kalʋ Rom tiinə na yəni ba paɩ ŋwɩ-bʋmbwɛɛrʋ dɩ nɔn-balwaarʋ da ba gʋɩ tɩn mʋ. Kʋ daarɩ kʋ na yɩ Rom tiinə tɩtɩ, ba ba gʋ-ba kʋntʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ ba na pagɩ tʋʋn-dagara yuu nɩ tɩn yəni o tiini o na yaara zanzan kʋ loori o na wʋ́ tɩ tɩn, yɩ kʋ ta yɩ cavɩɩra tʋʋnɩ mʋ. Ba dɛɛn jaanɩ Zezi dɩ ba pa tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ, yɩ o nan wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ o cɔgɩ. O nan tɩgɩ dɩbam lwarɩm ŋwaanɩ mʋ.
Vinyə yɩ tiu kʋlʋ na jɩgɩ kuri zanzan dɩ Zwifə bam tɩn. Ba kanɩ kʋ biə bam nyʋa mʋ ba ma kɩ sana kalʋ yɩrɩ na yɩ vɛn tɩn. Zwifə bam yəni ba jəri vinyə tweeru zanzan ba gaara wʋnɩ, yɩ ba nii tɩ baŋa nɩ lanyɩranɩ sɩ tɩ lə biə zanzan.
Vwe Maŋa kalʋ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam na kaagɩ kagʋa kam wʋnɩ bɩna fiinna tɩn, ba dɛɛn ya ta ba jɩgɩ Wɛ-di-kamunu kʋm sɩ ba taa zuli Wɛ da. Wɛ laan ma ŋɔɔnɩ dɩ Moyisi DƖ brɩ-o, nɩ ba maŋɩ sɩ ba ma gwaarʋ dɩ twaanʋ mʋ ba pu vwe, sɩ ba taa zuli-DƖ vwe dɩm wʋnɩ. Ba na yəni ba lagɩ ba zaŋɩ jəgə nɩ, baá guri vwe dɩm mʋ. Ba na yi mɛ ba na lagɩ ba jəni tɩn ba ma daa pu. Ba dɛɛn jɩgɩ vwe dɩm kʋntʋ mʋ taan, kʋ vu kʋ yi maŋa kalʋ Pɛ Salɔmɔn na lɔgɩ Wɛ-di-kamunu kʋm tɩn. (Nuŋim tɔnɔ 25; Tɩtʋŋa tɔnɔ 7:24)
Vwə candiə (Fête de Tabernacles): Yisɩrayɛlɩ tiinə bam dɛɛn yǝni ba di candiə kantʋ sɩ kʋ pa ba guli ba dɛɛn na nuŋi Ezipi nɩ ba kaagɩ kagʋa kam nɩ ba ve yɩ ba zʋʋrɩ vwə wʋnɩ te tɩn mʋ. Ba yǝni ba gwəri tiu vɔɔrʋ mʋ ba ma ba pu ba vwə yam. Ba maa yǝni ba zʋ-da da yarpɛ. (Kaanɩm tɔnɔ 23:33; Zan 7:2)
Wɛ yɩ wʋlʋ na kɩ lʋgʋ baŋa dɩ wɛyuu dɩ wəənu maama tɩn mʋ. DƖ ma daarɩ DƖ kɩ nabiinə DƖ yagɩ lʋgʋ baŋa nɩ, yɩ DƖ jɩgɩ sono dɩ ba zanzan. DƖ na jɩgɩ dam DƖ dwe woŋo maama tɩn, nɔɔna ma ma-DƖ ba bəi nɩ Baŋa-Wɛ.
Wɛ cullu karanyɩna tiinə yɩ tɔn-yeenə balʋ na zaasɩ cullu tɩlʋ Wɛ na pɛ Moyisi dɩ Wɛ nijoŋnə bam na brɩ kʋlʋ maama tɩn mʋ. Ba zanzan dɛɛn yɩ Farizɩan tiinə mʋ.
Wɛ-di-kamunu kʋm dɛɛn wʋ Zeruzalɛm nɩ mʋ. Solɔmɔn dɛɛn mʋ lɔgɩ dayigə Wɛ-di-kamunu kam kʋntʋ sɩ kʋ ləni Wɛ vwe dɩm yuu nɩ. Wɛ-di-kamunu kʋntʋ wʋnɩ mʋ Zwifə bam yəni ba ve ba zuli Wɛ da. Kʋnkɔlɔ kamunu dɩ maa wʋra. Jəgə kantʋ nɩ mʋ dwi-gɛ tiinə dɩ jɩgɩ ni sɩ ba zʋ da ba zuli Wɛ. Wɛ tɔn-doŋo kʋm brɩ Zwifə bam ba na wʋ́ ma wəənu tɩlʋ dɩ wəənu tɩlʋ maama ba ma kaanɩ Baŋa-Wɛ ka wʋnɩ tɩn. Maŋa kadoŋ nɩ, Babilɔn tiinə kɩ najara ba wanɩ Zeruzalɛm tɩʋ ba di. Ba ma cɔgɩ Wɛ-di-kamunu kam yɩ ba vrɩ ka wʋ zɩla yam maama. Ba ma ja Zwifǝ tiinə bam zanzan ba vu Babilɔn. Ba na pɛ cwǝŋǝ sɩ Zwifǝ tiinə bam kʋntʋ joori Zeruzalɛm tɩn mʋ ba joori ba lɔ Wɛ-di-kamunu kam. Bɩna kɔgɔ kɔgɔ na kɛ tɩn mʋ Pɛ Erɔdɩ pɛ ba lɔ Wɛ di-dʋŋa sɩ ka ləni Wɛ di-doŋə kam yuu nɩ. Ba na lʋgɩ Zezi maŋa kalʋ tɩn, kʋ yɩ Wɛ di-dʋŋa kam kʋntʋ mʋ zɩgɩ Zeruzalɛm nɩ. Wɛ-di-kamunu kam dɛɛn tiini ka yɩ di-kamunu yɩ ka jɩgɩ kʋnkwallʋ zanzan.
Wɛ-di-kamunu kʋm tɩtarɩ maa jɩgɩ di-bu wʋlʋ na yɩ Wɛ di-laa tɩn. Kantʋ nan yɩ jəgə kalʋ Wɛ tɩtɩ bɩcarɩ na tigi da tɩn mʋ. Digə kam kʋntʋ wʋnɩ ba ləgi gar-jalɩ mʋ ba ma cɩ Wɛ di-laa cɩga cɩga kam. Kʋ maa yɩ dáanɩ mʋ ba zɩgɩ Wɛ ni-gonim daka kam. Kaanɩm nakwɩ tu wʋm yɩranɩ mʋ maŋɩ sɩ o zʋ Wɛ-di-laa cɩga cɩga kam kʋntʋ wʋnɩ o kɩ kaanɩm bɩdwɩ bɩnɩ maama wʋnɩ. Zezi nan na tɩgɩ maŋa kalʋ tɩn, gar-jalɩ dɩm kʋntʋ kaarɩ mʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ dɩ́ laan jɩgɩ cwəŋə sɩ dɩ́ yi Wɛ tɩtɩ te.
Wɛ nijoŋnə bam yɩ balʋ dɛɛn na tɔɔlɩ Wɛ kwərə ba brɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tiinə tɩn mʋ. Wɛ Tɔn-doŋo kʋm brɩ nɩ Wɛ dɛɛn tʋŋɩ nijoŋnə zanzan DƖ nɔɔna bam te sɩ ba brɩ-ba DƖ cɩga kam. Wɛ daa ta pa ba ŋɔɔnɩ wəənu tɩlʋ na wʋ́ ba tɩ kɩ tɩn, kʋ na dwe dɩdɩ Vɩrnʋ wʋlʋ DƖ na lagɩ DƖ tʋŋɩ tɩn laŋa nɩ. Bantʋ dɩ Wɛ tɩntʋŋna badaara mʋ pʋpʋnɩ Wɛ tɔn-doŋo kʋm, bɛŋwaanɩ Wɛ dɛɛn mʋ pɛ ni sɩ ba pʋpʋnɩ.
Wɛ tɔn-dʋŋʋ kʋm wʋnɩ balʋ na ŋɔɔnɩ Wɛ yiyiu-ŋwɛ tɩn, ba bə-ba dɩ nɩ Wɛ nijoŋnə mʋ.
Wɛ paarɩ dɩm brɩ dɩbam Wɛ na di paarɩ nɔɔna tɩtarɩ nɩ te tɩn mʋ. Zezi mʋ tu o pʋrɩ cwəŋə yɩ nɔɔna zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋ. Balʋ na yɩ Wɛ biə cɩga cɩga tɩn jɩgɩ cwəŋə sɩ ba zʋ Wɛ woro kʋm wʋ ba tɔgɩ ba di DƖ paarɩ dɩm. Zezi nan na joori o ba, Wɛ paarɩ dɩm laan wʋ́ ba dɩ brɩ jaja nabiinə tɩtarɩ nɩ. Zezi dɛɛn mɛ mɩmaŋa mʋ o brɩ nɔɔna Wɛ paarɩ dɩm na nyɩ te dɩ te tɩn (Matiyu 13).
Wɛ-sɔŋɔ yɩ jəgə kalʋ balʋ na yɩ Wɛ biə cɩga cɩga tɩn na wʋ́ na cwəŋə sɩ ba vu Wɛ tɩtɩ te ba ta zʋʋrɩ da maŋa kalʋ na ba ti tɩn mʋ. Wɛ-sɔŋɔ yɩ wʋpolo jəgə mʋ. Nɔɔna badaara bə-kʋ nɩ arɩzana.
Yisɩrayɛlɩ yɩ Zakɔbɩ yɩrɩ dɩdoŋ mʋ. Yisɩrayɛlɩ tiinə yɩ Zwifə bam yɩrɩ dɩdoŋ mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te. Ba zɩm bəi Zwifə bam tɩʋ kʋm nɩ Yisɩrayɛlɩ mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Kanaan woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Yizakɩ yɩ Abraham bu mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Zakɔbɩ yɩ Yisɩrayɛlɩ yɩrɩ dɩdoŋ mʋ. O yɩ Yizakɩ bu mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Zelɔtɩ nɔɔna bam yɩ Zwifə tiinə badaara mʋ. Bantʋ mʋ bʋŋɩ nɩ kʋ yɩ dɩdaanɩ dam mʋ baá ma joŋi ba tɩtɩ Rom tiinə bam jɩŋa nɩ.
Zeruzalɛm yɩ tɩʋ kʋlʋ na yɩ Zwifə bam tɩɩnɩ dɩm maama tʋ-kamunu tɩn mʋ. Kʋntʋ mʋ yɩ ba pa-tɩʋ. Zeruzalɛm dɩ yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ na ma brɩ Wɛ na wʋra dɩ DƖ nɔɔna bam te tɩn.
Zese yɩ Pɛ Davidi ko mʋ. Ba ta bə-o nɩ Yizayi. Kʋ maama kuri yɩ bɩdwɩ mʋ.
Zezi yɩ Wɛ Bu-dʋa mʋ. O maŋɩ o wʋ Wɛ tee nɩ pulim mɩmaŋa nɩ mʋ, yɩ lʋgʋ baŋa ta tərə. Wɛ na bʋŋɩ sɩ DƖ vrɩ nabiinə ba lwarɩm wʋnɩ tɩn, DƖ tʋŋɩ DƖ Bu Zezi mʋ sɩ o ji nabiinu o ba lʋgʋ baŋa. Yɩrɩ dɩm kuri lagɩ dɩ ta nɩ «Wɛ yɩ Vɩrnʋ mʋ». Ba ta bəi Zezi nɩ Krisi dɩ Wɛ Bu dɩ Nabiin-bu dɩ Davidi dwi tu mʋ.
Zezi tɩntʋŋna fugə-bale bam yɩ balʋ o dɛɛn na lɩ o karabiə bam wʋnɩ sɩ o taa tʋŋɩ-ba tɩn mʋ. Ba yɩra yam pʋpʋnɩ Matiyu 10:1-4 wʋnɩ mʋ. Bantʋ mʋ ba bəi nɩ Zezi karabiə fugə-bale tɩn. Ba dɛɛn wʋ Zezi tee nɩ mʋ, yɩ o zaasɩ-ba. O na tɩgɩ yɩ o joori o bi tɩn kwaga nɩ, ba daa ta nɛ-o. O ma tʋŋɩ-ba sɩ ba vu ba ta ba brɩ nɔɔna kʋlʋ ba na nɛ tɩn, sɩ ba daarɩ ba tɔɔlɩ Wɛ kwərə kam. Bantʋ mʋ tu ba ji Zezi kɔgɔ kʋm yigə tiinə.
Tɩtʋŋa Tɔnɔ kʋm wʋnɩ ba ta bəŋi Pooli dɩ Banabasɩ dɩ nɔɔna badonnə nɩ Zezi tɩntʋŋna mʋ. Ba dɛɛn tɔgɩ ba təri nɔɔna fugə-bale bam wʋnɩ. Zezi nan bəŋi-ba dɩ sɩ ba tʋŋɩ ba pa-o mʋ.
Zonasɩ dɛɛn yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. Maŋa kadoŋ nɩ Wɛ tʋŋ-o sɩ o vu Niniivi o tɔɔlɩ DƖ kwərə o brɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam. Zonasɩ nan na ba lagɩ sɩ o sɛ Wɛ ni tɩn, o ma zʋ naboro sɩ o vu jəgə kadoŋ. Wɛ ma pa vu-fɔrɔ zaŋɩ kʋ magɩ naboro kʋm zanzan. Balʋ na co naboro kʋm tɩn laan ma lwarɩ nɩ kʋ yɩ Zonasɩ ŋwaanɩ mʋ Baŋa-Wɛ pɛ vu-fɔrɔ kʋm zaŋɩ kʋ ja-ba kʋntʋ. Ba ma ja Zonasɩ ba dɩ na-fara bam wʋnɩ yɩ viu kʋm zɩgɩ. Wɛ laan ma pa kaləŋ-kamunu kwe-o ka li, yɩ o wʋ ka wʋnɩ sɩ kʋ vu kʋ yi da yatɔ. Kaləŋə kam laan ma vu ka twɩ-o ka yagɩ na bam ni nɩ. Zonasɩ laan ma sɛ Wɛ ni, yɩ o vu Niniivi o tɔɔlɩ Wɛ kwərə kam o brɩ-ba. Ba ma ləni ba wʋrʋ ba yagɩ ba kəm-balwaarʋ, yɩ Wɛ daa wʋ cɔgɩ-ba.
Zozwe yɩ wʋlʋ na saŋɩ Moyisi kwaga tɩn mʋ. Moyisi na tɩgɩ o daarɩ tɩn, Zozwe laan mʋ jaanɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam o ja vu o zʋ Kanaan. Zozwe yɩrɩ dɩm kuri mʋ yɩ «Wɛ yɩ Vɩrnʋ». O yɩ nyɩnyʋgʋ mʋ kʋ na maa brɩ Zezi na yɩ vɩrnʋ kamunu te tɩn. Zezi dɩ Zozwe, kʋ kuri yɩ bɩdwɩ mʋ.
Zuda yɩ Zakɔbɩ bəkəri fugə-sɩle sɩm wʋ dɩdʋa mʋ. Ba lʋgɩ Zezi wʋntʋ dwi dɩm wʋnɩ mʋ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Davidi woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te. Maŋa kadoŋ nɩ ba dɛɛn tu ba cɛ Yisɩrayɛlɩ tɩʋ kʋm kuni bɩle mʋ. Dɩdʋa kam yɩrɩ mʋ Zuda, kʋdoŋ kʋm yɩrɩ ma ta yɩ Yisɩrayɛlɩ.
Zwifə bam yɩ balʋ Wɛ na kuri faŋa faŋa sɩ ba taa yɩ DƖ nɔɔna tɩn mʋ. Wɛ dɛɛn ma pa-ba DƖ cullu sɩ ba taa tɔga. Ba dwi dɩm yɩrɩ mʋ Yisɩrayɛlɩ, ba na wʋm yɩrɩ dɛɛn na yɩ Yisɩrayɛlɩ tɩn ŋwaanɩ. Á na karɩmɩ ba na ŋɔɔnɩ Abraham woŋo jəgə kalʋ nɩ tɩn, á wʋ́ na kʋ na yɩ te.
Zwifə bam Wɛ-di sɩm dɛɛn wʋ ba tɩɩnɩ dɩm maama wʋnɩ mʋ. Ba yəni ba jeeri je sɩm kʋntʋ nɩ mʋ ba siun dɛ dɩm nɩ. Ba ma karɩmɩ Wɛ tɔn-doŋo kʋm taanɩ dɩm, yɩ ba ta kwəri ba zaasɩ nɔɔna Wɛ cullu tɩm, yɩ ba zuli-DƖ. Maŋa zanzan ba ta yəni ba di nɔɔna sarɩya ka wʋnɩ. Abraham (Abraham) yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə bam nabaarʋ mʋ. Baŋa-Wɛ dɛɛn pɛ o nuŋi o tɩtɩ tɩʋ nɩ sɩ o vu jǝgǝ kadoŋ, yɩ o yǝri o na maa ve mɛ tɩn cɩga cɩga. Wɛ ma goni ni dɩd-o DƖ wɩ, o dwi tiinə wʋ́ puli zanzan nɩ wɛyuu calɩcwɩ sɩm na daga te, yɩ bantʋ wʋ́ taa yɩ Wɛ tɩtɩ nɔɔna. Wɛ ta ma goni ni DƖ wɩ lʋgʋ baŋa dwi tiinə maama wʋ́ tɔgɩ Abraham ŋwaanɩ ba na zaanɩ. Abraham yɩrɩ dɛɛn ya yɩ Abram mʋ. O na yi bɩna funʋgʋ-nʋgʋ (99) tɩn, Wɛ ma ləri-dɩ pa o yɩrɩ ji Abraham.