Luku 1

Zezi Kirisi Kataanna Siɛnrɛ dè Luku juumɔ nɛ̄ bè

Luku

Siɛnrɛ ti sɛbɛgɔri wi 'juu nɛ̀ tìɛ Towofiili nɛ̄

1 Kele nìʔɛgɛlɛ gílì ke 'tóri bile we sunʔɔmɔ nī bè, pàli nìʔɛnɛ nyɛ́nì tàa sɛbɛ ki kele nɛ̄ gèle. 2 Kire 'nyaa gìi tundunpelile peli tíimɛ cé kíni nɛ̀ nyaa sélimɛ nɛ̄ bè, nɛ́ ki kele sɛbɛ gèle nɛ̀ yaʔa bile we mɛ́ gèle, peli sí bīɛlɛ pe 'puu Kulocɛliɛ siɛnrɛ ti baakuɔlɔ bèle. 3 Mi míɛni wè, mi siinyɛni cɛ̀nwɛ Towofiili, mi 'ki nyaa ki 'pɔ́ri, a mi 'ki kele gálì ke mìɛni siʔɛ nɛ̀ ke caa yɛ́rirɛ nɛ̀ ki líɛ baa ke sélimɛ nɛ̄ bè, nɛ̀ ke sɛbɛ nɛ̀ taʔala kìye kúrugu, bè ti tórigo muɔ mɛ́. 4 Gìi ki bé tí tɛnmɛnɛ níì muɔ 'lúʔu nyasiɛnrɛ nī dè, ma tɛ́ngɛ ki nɛ̄ káaliyɛ wè ki siɛnrɛ nī dèʔ.

ZAN BATIISI NƐ ZEZI SIILE WORI DE

(1.5–2.52)

Nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'Zan Batiisi sii wori juu dè

5  Liʔɛ fànʔa lɛ̀lɛ nī lè, kùlofɔli wè, Kulocɛliɛ wáà 'puu baa, pe 'puu nɛ wi yeri . Kacuɔnriwɔ wè, wire gboli wuu wáà wi 'puu. Pe 'puu nɛ wi cuɔ yeri wè Ɛlizabɛti, tùlugo póri wi 'puu. 6 Pe mìɛni siin pe 'puu siɛnsinminɛ Kulocɛliɛ yiʔɛ mɛ́ gè, nɛ wi kajuʔulo nɛ́ wi sínmɛ kakpiʔiligele ke mìɛni koliyo tári yè kolimɔ fùn. 7 Piyè sí cé pùɔ taaʔ, bɛ̀ ki 'nyaa cesiʔi ki yé cíi Ɛlizabɛti mɛ́ wè. Á ki sí ní nɛ̀ nyaa pe siin pe cé liɛ nɛ̀ tóri.

8 Làa nɛ̄ a ki kɛ́nì nyaa Zakarii wire nɛ̄ ki cé nɔ̀ bè baara kúɔ dè baa Kulocɛliɛ Gbùʔɔrɔsaʔa nī gè, nɛ̀ yɛli nɛ́ bɛ̀ pe gboli ni cé dàli nɛ ki kpínʔini gè. 9 Ki 'nyaa pe kaliɛlɛ ni 'puu pe nɛ̂ cé kàfɔli wáà tìɛ, wire wi nɛ̂ jíin nɛ̀ sɛ́nì nùdaanna wusuna sórigo wè baa Kàfɔli wi Gbùʔɔrɔsaʔa nī gè. 10 A siɛnniʔɛmɛ pi 'kɛ́ nɛ̀ sɛ́nì kò baa kpànʔanɛ gè nɛ Kulocɛliɛ náari wè, nùdaanna wusuna wi sórigo lɛ̀lɛ nī lè.

11 Bà Zakarii wi 'puu baa wusuna sórigodiʔɛ nī gè, a Kàfɔli wi wáà sɛ́nì wìi tìɛ wi nɛ̄, nɛ̀ yéri wusuna sórigodiʔɛ ki kàliige mɛ́ gè. 12 Bà Zakarii 'wi nyaa wè a ki 'wi 'sɔ̀ngirɔ nyaʔami dè nɛ̀ fíɛrɛ cò wi nɛ̄.

13 A nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'wi yɛ: «Fǎri fìʔɛ́ Zakariiʔ, ki 'nyaa muɔ náarigɛ ki nyɛ́nì cò. Muɔ cuɔ wè Ɛlizabɛti wè, wi bé laala taa bè nàgabile sii. Ma ga pùɔ wi míʔɛ le gè mari wi ye . 14 Muɔ bé fundaanra taa kpuʔɔ, bà muɔ fungo ki bé nyígi. Nɛ̀ pínɛ siɛnniʔɛmɛ bága de fundaanra kpínʔini wi siile ni wori nɛ̄ dè. 15 Ki 'nyaa wi bága pa puu siɛnkpuɔwɔ Kàfɔli wi yiʔɛ mɛ́ gè. Wiǐ ga sunmɔ gbuɔʔ, nɛ̀ pínɛ, wiǐ ga yakaa gbuɔ ki- puu gbɛ̀ngɛʔ. ni bé wi nyì dí wiri tíin baa wi yàa liyɛ nī yè. 16 Wi bága pìile nìʔɛbɛlɛ kɔ́ri bè pɛn pe Kàfɔli mɛ́ wè, pe Kulocɛliɛ wè. 17 Wi bága pari Kulocɛliɛ baara kúu dè, dí Kulocɛliɛ Pìle ni sí de wi yiʔɛ kíni gè, nɛ́ fànʔa káà ní kɛnmɛ tíɛlɛ bè. Bà wi bé tuufɔlilɔ pe funyɔ fɔ̀li yè pe pìile kúrugu bèle, bé sí siɛnciile kpíʔile bèle peri sínmɛ koligo tári. Kire kɛnmɛ báà nɛ̄ bè wi bé siɛnnɛ pálì gbòbori bè yaʔa Kàfɔli mɛ́ wè, bè pe gbòbori bè yaʔa pe- puu Kàfɔli wi wuulo.»

18 A Zakarii wi sí nyìʔɛnɛ tundunwɔ yúgo wè nɛ́ jo: «Mɛni kire kele gálì ke bága tóri bè síɛ dí mi sí ki cɛ́n wè ? Bɛ̀ liɛrɛ tire 'nɛ cò nɛ̀ kúɔ ŋɔ̀ wè, mi cuɔ míɛni wè, kanugo kire gī.»

19 A tundunwɔ wi 'wi yɛ: «Mi wī Gabiriyɛli wè, mi 'mi yéri Kulocɛliɛ yiʔɛ mɛ́ gè á wi 'mi tun mi- pa kataanna tunduro dáà juu dè muɔ mɛ́. 20 Ki sí n'gɛ, muɔ bé kò bobogo, muɔ sǐ ní gbɛ̀ juuʔ, fúɔ bè pa taa cɛngɛ gíì kele gálì ke bé pa kpíʔile ke kpíʔile lɛ̀lɛ nī lè, bɛ̀ muɔ sì tɛ́ngɛ mi siɛnrɛ nɛ̄ dèʔ. Ti bé sí ga pa kpíʔile ti lɛ̀lɛ nī lè.»

21 Kire lɛ̀lɛ nī lè, siɛnnɛ pe 'puu nɛ Zakarii siri wè baa kpànʔanɛ gè, níɛ sɔ̀ngí nɛ fùrɔ́ bɛ̀ wi kɛ́ni mɔgi baa Kulocɛliɛ Gbùʔɔrɔsaʔa nī gè. 22 Bà wi kɛ́nì yiri wè, wiì puu nɛ̀ gbɛ̀ nɛ nyu nɛ́ pe níʔ. A pe 'ki cɛ́n dí wi bé puu bè kaala láà nyaa baa Kulocɛliɛ Gbùʔɔrɔsaʔa nī gè. A wi 'kò bobogo, nɛ nyu nɛ́ pe ní kabiʔɛlɛ siɛnrɛ nī. 23 Bà wi baara cɛnyɛ yi pɛ́nì nyì yè, a wi 'koli nɛ̀ kɛ́ wi tiʔɛ nī gè.

24 Kire cɛnyɛ yi kàduʔumɛ gè, a wi cuɔ wè Ɛlizabɛti wè, a wi 'laala líɛ, nɛ̀ ni làrigɛ nɛ̀ pɛ́nì taa yeye kogunɔ. 25 A Ɛlizabɛti wi 'jo: «ʔé, Kàfɔli wi 'gàa kpíʔile gè m'mɛ́ lé ! Gìi ki 'puu nɛ fìɛrɛ tɔ́ngi mi nɛ̄ siɛnnɛ yiʔɛ mɛ́ gè, wi 'ki láʔa mi nɛ̄.»

Nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'Zezi sii wori juu dè Maari mɛ́ wè

26 Yeye kɔliniwuʔu nɛ̄ gè, a Kulocɛliɛ wi 'wi tun wè baa tɛ́nimɛ kàʔa káà mɛ́, pe ki kàʔa yeri gè . Nyìʔɛnɛ tundunwɔ ŋáà wè pe wi yeri Gabiriyɛli. 27 Wi cé wi tun sinboriwo wáà mɛ́, pe wi yeri ; wiì cé fìɛ nàguɔ cɛ́nʔ. Nàguɔ wáà cé wi cò kɔnimɔ nɛ̄; pe ki nàguɔ yeri wè . saʔa tùlugo wuu wáà wi 'puu.

28 A nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi sɛ́nì yiri Maari kúrugu wè, nɛ̀ wi yɛ: «Mi nɛ muɔ síɛri, muɔ ŋáà ma 'kpuʔɔrɔ taa Kulocɛliɛ mɛ́ wè; we wiī nɛ́ muɔ ní.»

29 A siɛnrɛ dáà ti 'fungo curugo gè Maari nī wè. Wi ki sɔ̀ngí síɛrilɛ náà lire kɔri wi 'jo gáa wī mmɛ gè ?

30 A nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'wi yɛ: «Fǎri fìʔɛ́ʔ, Maari, muɔ nyɛ́nì kpuʔɔrɔ taa Kulocɛliɛ mɛ́. 31 Nyaa, muɔ bé laala taa, bàga nàgabile sii; ma pùɔ wi míʔɛ le gè mari wi ye Zezi. 32 Wi bága pa míʔɛ taa, pe béri wi yeri Kulocɛliɛ ŋáà wī wi Jaa. Kàfɔli Kulocɛliɛ wi bé wi tuuliʔɛ Dawuda kùlofɔligɔ kɛn gè wi mɛ́. 33 Wi bága pa puu saʔa nyùgo nɛ̄ gè lɛ̀gɛlɛ ke mìɛni nī. Wi kùlofɔligɔ kiì je ga tíi bé kúɔ bè nyaaʔ.» 34 A Maari wi 'nyìʔɛnɛ tundunwɔ yɛ wè: «Mɛni ki bé puu bè síɛ ? Miì fìɛ nàguɔ cɛ́nʔ.»

35 A nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'wi yɛ: « ni bé pɛn muɔ mɛ́, dí Kulocɛliɛ ŋáà wī Duniya wi Mìɛni Nyùgo nɛ̄ gè, wi fànʔa ki nyúmɔ pi sí tɔ́n muɔ nɛ̄. Kire nɛ̄ pùɔ ŋáà wi bé sii wè, wi bé puu siɛnciiliwe tiɛlɛ fùn, pe béri wi yeri Kulocɛliɛ Jaa. 36 Te nyaʔa, muɔ siinyɛni wè Ɛlizabɛti wè, wiī baa nɛ́ laala ní nɛ̀ pínɛ, wire ŋáà liɛrɛ ti 'wi cò nɛ̀ kúɔ wè; wi yeye kɔliniwuʔu kire ki waa gàa gè. Wire sí siɛnnɛ pe 'puu nɛ yeri sìndigicuɔ wè. 37 Muɔ̀ nyaa lé, yakaa sì Kulocɛliɛ jáaʔ.»

38 A Maari wi 'fali nɛ̀ jo: «Kuo, Kàfɔli wi baakuɔwɔ mi yē. Ki- taa ki kpíʔile mi mɛ́ bè yɛli nɛ́ muɔ siɛnjuuro ní dè.»

A nyìʔɛnɛ tundunwɔ wi 'láʔa nɛ̀ kɛ́.

Maari wi 'kɛ́ Ɛlizabɛti síɛridiʔɛ nī

39 Ki cɛnyɛ nī yè a kɛ́nì yɛ̀ nɛ̀ parigɛ nɛ̀ kɛ́ nyaguruyo kùlo mɛ́ lè, tɛ́nimɛ kàʔa káà mɛ́, 40 nɛ̀ sɛ́nì jíin saʔa nī gè, nɛ̀ Ɛlizabɛti síɛri wè. 41 Bà Ɛlizabɛti wi 'Maari síɛrilɛ lúʔu lè mmɛ gè, a wi pùɔ wi 'yo nɛ̀ yɛ̀ baa wi liyɛ nī yè, a Ɛlizabɛti wi 'nyì nɛ̄ lè.

42 A wi 'fali nɛ̀ yékpoli wáa kpuʔɔ nɛ́ jo: «Cɛlilɛ pe mìɛni nī bèle muɔ nyɛ́nì taa, a muɔ laala pùɔ wi 'kpuʔɔrɔ taa nɛ̀ pínɛ. 43 Mi sí tɔ̀ni nɛ̀ ki taa tànʔa, á mi wi yàa wi 'pɛn mi tiʔɛ nī gè ! 44 Nyaa, bà mi 'muɔ síɛrilɛ lúʔu lè mi ngbúʔulo nī gèle, a pùɔ wi 'yo nɛ̀ yɛ̀ náʔa mi liyɛ nī yè, fundaanra nɛ̄ dè. 45 Muɔ wuʔu kiī tànʔa, muɔ ŋáà ma 'tɛ́ngɛ Kàfɔli wi siɛnrɛ nɛ̄ dè, nɛ́ ki cɛ́n gàa wi 'juu gè ki bé kpíʔile wī.»

Maari wi 'ŋúnugo ŋú nɛ̀ Kulocɛliɛ gbùʔɔrɔ wè

46 A wi 'jo:

«Mi nɛ Kàfɔli gbùʔɔrɔ́ wè

mi fungo nī gè.

47 Mi fungo kiī fundaanra nɛ̄

mi Suɔfɔli Kulocɛliɛ

wire kɛnmɛ nɛ̄.

48 Ki 'nyaa wi 'fɔ̀li nɛ̀ sɔ̀ngi nɛ̀ taa

nɛ́ wi baakuɔwɔ ní wè,

mi nyùʔɔwɔ felige wè.

Nɛ̀ láʔa píra ŋáà nī wè,

kɛ̀ngɛlɛ ke mìɛni wuulo

pe béri ki nyu

bé jo mi nyɛ́nì fundaanra taa,

49 bɛ̀ ki 'nyaa

wi 'kakpoliyo kpíʔile mi mɛ́ wè.

ʔé, wi míʔɛ ki 'nyuɔ díɛ !

50 Bìli pe wi fìʔɛ́ bèle

wiī nɛ nyinimɛ taʔa pe nɛ̄

lɛ̀gɛlɛ ke mìɛni nī.

51 Wi 'wi kɔli tíʔɛ gè

nɛ̀ kakpoliyo kpíʔile,

nɛ̀ nìɛnyiɛnigɛfɔlilɔ cɛrigɛ bèle.

52 Wi 'fànʔafɔlilɔ tìrige bèle

pe fànʔafɔlilɔ kácuɔnyɔ nɛ̄ yè,

bìli sí pe pìye cɛ́rigi bèle,

a wi 'peli yɛ̀gɛ naamɛ.

53 Bìli nɛ̄ fungo 'tuu bèle,

a wi 'pe kɛn nɛ́ yacɛ̀nrɛ ní

nɛ̀ pe funyɔ nyígi yè,

nɛ́ sí lɔrifɔlilɔ cìra bèle

nɛ̀ tórigo kawaaya.

54 Wi nyinimɛ pi 'wi kɛn

a wi 'sɔ̀ngi nɛ̀ taa

nɛ̀ wi baakuɔwɔ sáʔa wè,

wè,

55 majo bɛ̀ wi cé ki juu

weli tuuliɛyɛ mɛ́ yè,

wè

nɛ́ wi siimɛ tùlugo wuulo ní bèle,

nɛ́ jo ki béri kpínʔini

lɛ̀lɛ ó lɛ̀lɛ wè.»

56 A Maari wi 'kò baa nɛ́ Ɛlizabɛti ní wè nɛ̀ yeye taanri felige kúɔ, nɛ́ nɛ́ kɛ́nì koli nɛ̀ kɛ́ wi tiʔɛ nī gè.

Pe 'Zan Batiisi sii wè nɛ̀ wi míʔɛ le gè

57 Bà Ɛlizabɛti laala ni kɛ́nì nɔ̀ wi- ni sii lè, a wi 'pùɔ sii wè wi ní nàgabile. 58 A wi tɛ́ninyɛninɛ nɛ́ wi narigɛ wuulo pe 'ki siɛnrɛ dáà lúʔu dè, dí wi nyɛ́nì nyinimɛ taa Ɛlizabɛti nɛ̄ wè kpuʔɔ. A pe 'yɛ̀ nɛ fundaanra kpínʔini nɛ́ wi ní ki wori nɛ̄ dè. 59 Bà pùɔ wi cɛnyɛ kataanri yi pɛ́nì nyì yè, a pe 'wi nɛ́ sí jo pe bé wi tuu míʔɛ le gè wi nɛ̄, bèri wi yeri .

60 A wi yàa wi sí 'jo: «ʔéʔe díɛʔ ! We 'yɛli bèri wi yeri  !»

61 A pe 'wi yɛ: «Ŋáa wī bile muɔ narigɛ nī gè nɛ́ míʔɛ gáà ní gè ?» 62 A pe 'yɛ̀ nɛ nyu nɛ́ pùɔ wi tuu ní wè kabiʔɛlɛ siɛnrɛ nī, nɛ wi yúgo mɛni wi caa peri pùɔ yeri wè de síi.

63 A wi 'tí a pe 'wi kɛn nɛ́ kòlopile ní, a wi 'míʔɛ sɛbɛ gè nɛ̀ jo: Wi míʔɛ gè, pe wi yeri Zan. A ki 'pe mìɛni fungo wúɔ.

64 A Zakarii nyuɔ ki 'fali nɛ̀ múgu sɛni, a wi 'koli nɛ nyu, nɛ Kulocɛliɛ tòbiló wè. 65 A fíɛrɛ 'pe tɛ́ninyɛninɛ pe mìɛni cò, a nyaguruyo tɛ́nimɛ wuulo pe mìɛni 'yɛ̀ nɛ kaala náà ni wori nyu dè nɛ mári. 66 Siɛnnɛ bílì pe cé kele gálì ke wori lúʔu dè, a pe 'ti mìɛni cò pe funyɔ nī yè, nɛ̀ kò nɛ ki sɔ̀ngí nɛ́ jo: «Pùɔ ŋáà wi je ga pa puu gáa siɛn feliwe wī ?» Ki 'nyaa Kàfɔli Kulocɛliɛ wi cé kɔli tɔ́n wi nɛ̄.

Zakarii wi 'Kulocɛliɛ siɛnrɛ juu dè nɛ̀ tìɛ

67 Pùɔ wi tuu wè wè, a ni 'wi tín, a wi 'yɛ̀ nɛ Kulocɛliɛ siɛnrɛ nyu dè nɛ tìí nɛ́ jo:

68 « yē nɛ̄ wè,

Kulocɛliɛ wè,

bɛ̀ wi pɛ́nì wi kùlo wuulo

wéli bèle

nɛ́ pe suɔ nɛ̀ yige ki nī bèle.

69 Wi 'we kɛn nɛ́ suɔfɔgbuɔwɔ

ní díɛ,

saʔa tùlugo nī gè,

wi baakuɔwɔ wè,

70 nɛ̀ yɛli nɛ́ bɛ̀ wi cé tíi

nɛ̀ ti juu nɛ̀ yaʔa wi

pe nyuɔyɔ nī yè.

71 Kire suɔlɔ lire nyaa

bɛ̀ wi 'weli suɔ weli leguulo

pe kiyɛ nī yè,

nɛ́ bàli míɛni ní weli 'biɛn bèle.

72 Wi 'wi nyinimɛ tìɛ bè

weli tuuliɛyɛ nɛ̄ yè,

nɛ̀ ń'nɛ̀ sɔ̀ngi nɛ̀ taa nɛ́

wi ní gè,

kiī tiɛlɛ fùn wè,

73 wi cé ki wi nyakungɛngɛ

ki siɛnrɛ nɛ̄ dè

nɛ̀ kɛn mɛ́

weli tuuliʔɛ gè, nɛ́ jo

74 wire bé weli suɔ

leguulo pe kiyɛ nī yè,

dí weli sí de baara wire mɛ́

fíɛrɛ fùn,

75 Kulocɛliɛ fíɛrɛ sí puu weli nī,

weri tári sínmɛ koligo nī

wi yiʔɛ mɛ́ gè

weli sìi cɛnyɛ yi mìɛni

nī yè.

76 Muɔ sí wè, pùɔ muɔ wè,

pe bága de muɔ yeri

Kulocɛliɛ siɛnjuuwo,

Kulocɛliɛ ŋáà wī

.

Ki 'nyaa muɔ ma bága pa kíni

Kàfɔli wi yiʔɛ mɛ́ gè,

bè wi koligo gbòbori gè,

77 bé sí suɔlɔ ni taagoligo

wori juu dè

wi kùlo wuulo mɛ́ bèle

pe- ki cɛ́n,

pe kapiʔile kàsulugo suɔlɔ ni

wori dè.

78 Nɛ̀ taʔa gíi nɛ̄,

Kulocɛliɛ wiī nɛ nyinimɛ tari kpuʔɔ

weli kɔli mɛ́ gè.

Kire nyinimɛ pire kɛnmɛ nɛ̄

wi 'tí a kpìɛnmɛ foli weli mɛ́

baa nyìʔɛnɛ nī lè

bɛ̀ cɛngɛnyɛnifolimɛ cɛngɛ kpìɛnmɛ tíɛlɛ,

79 bè pa kpìɛnmɛ cáan bìli mɛ́

piyē yebilige nī gè nɛ́ ní

tɛ́ninɛ kùu wuɔmɔ nī bè,

bé sí weli tɔliyɔ kɔ́ri yè bè nyɔ́gɔ yanyige koligo nī.»

80 Pùɔ wire wè, wi 'puu nɛ liʔi cɛ̀ngɛ, nɛ yɛ̀gí nɛ́ ŋɔri ní wi fungo nī gè. Wi yé sɛ́nì kò waama kùlo nī fúɔ nɛ̀ taa a wi tun lɛ̀lɛ ni pɛ́nì nɔ̀, a wi sɛ́nì wìi tìɛ Isirayɛli wuulo nɛ̄ bèle.