Misira mansa la kiboenu
41
San fila tanbi kɔma, Misira mansa kibota: a be sɔren Nili kɔɛɛ dala.
2 A ka ningi majabureŋɛ wɔrɔwila yen yɛlɛla kɔɛɛ butɔ, minnu kolo. Anu be ɲagama ɲimila mɛrɛ tɔ.
3 Wo kɔma ningi wɔrɔwila bɔnɔma donu tugun yɛlɛta kɔɛɛ butɔ anu be baralen, anu nata sɔ ninge doenu kɛnna.
4 Kɛ ningi baralen wɔrɔwila bɔnɔma ka kɛ ningi belebele majabureŋɛ wɔrɔwila dɔmɔ. Wolo tabɛnta Misira mansa kunɛnta.
5 A mɛn takinnɔgɔta tugun a kibota: Tɔnsɔ wɔrɔwila majabureŋɛ minnu be lafaren anu be bularen kutu dɔndɔ ma.
6 Wo kɔma, tɔnsɔ wɔrɔwila do tugun, minnu dɔgɔ, fɔɲɔ bɛlɛŋɛ be anu mabintanden, anu yɛlɛta tɔnsɛ doenu kɔma.
7 Kɛ tɔnsɔ lanmanu ka kɛ tɔnsɔ lafaren wɔrɔwila majabureŋɛnu dɔmɔ. Wolo tabɛnta Misira mansa kunɛnta. A ka a lɔn ka a fɔla a bata kibo.
8 Wo koe ka Misira mansa juse makasa. Saguma a ka Misira soninkenu anun karannanu bɛ kele. A ka kɛ kiboenu ɲamakaran anu ye, kɔnɔ mɔgɔ yo ma sɔtɔ anu tɔ min si nɔ anu ɲatabɔla a ye.
9 Wo tɛmuɛ le, min be sɔren mansa la beere min pɔɔte la ko da tɔ, a ka kuma jigan. A ka a fɔ Misira mansa ye, a ko: «N si n na tiɲare ɲamakaran de bi.
10 Lun do, Misira mansa dumɛnta le a la walilanu ma, nde nun min be dɛgɛ bintanna a ye. A ka mɔ bita a ka mɔ balan mansa la kantalanu kuŋɛ la geeli boŋɛ tɔ.
11 Ale nun nde, mɔ fila bɛ kibota su dɔndɔ kɔtɔ, kɔnɔ kiboe bɛ nun a ɲatabɔ ɲa.
12 Mɔ nun kantalanu kuŋɛ la joŋɛ, Hebure den kayireŋɛ le be ɲɔ nun. Mɔ ka mɔ la kiboe fɔ a ye, a ka a bɛ la kiboe ɲatabɔ a ye, bɛ nun a tɛn.
13 A ka kiboe ɲatabɔ mɔ ye ki min na, a bɛ mata ɲɔgɔnna le: Misira mansa ka nde lasaagi n na walidula kɔtɛ tɔ, a ka doe tugun yongi lɔgɛ tɔ.»
14 Misira mansa ka kiilá kii Yusufu kɔma. Anu ka a labɔɔ dinka dibireŋɛ butɔ teriya la. Anu ka a kuŋɛ si, anu ka a la donfeŋɛnu masara a ma, a nata taga Misira mansa bata.
15 Misira mansa ka a fɔ Yusufu ye, a ko: «N be kiboren de, kɔnɔ mɔgɔ yo ma sɔtɔ min si nɔ ale kiboe ɲatabɔla n ɲɛ. N bata a mɔɛ, ka anu ka kiboe min fɔ i ye, i si nɔ le a ɲatabɔla.»
16 Yusufu ka Misira mansa jaabi, a ko: «Nde ma, Ala le si nɔ i la kiboe ɲatabɔla, min si ma hɛra la i ye.»
17 Misira mansa ka a fɔ Yusufu ye, a ko: «N kibota le n be sɔren Nili kɔɛɛ dala.
18 N ka ningi wɔrɔwila yen yɛlɛla kɔɛɛ butɔ minnu kolo anu majabuta, anu be ɲagama ɲimila mɛrɛ tɔ.
19 Wo kɔma ningi wɔrɔwila do tugun nata naa yɛlɛ wo doenu kɔma. Anu be baralen koola, anu sɛnbɛ bele. Anu bɛsɛ kole bɛ be saren kɛnɛ tɔ. Han bi n ma wo ningi baraleŋɛ mɔɔle ɲɔgɔn yen betunna Misira jamanɛ bɛ tɔ.
20 Kɛ ningi baraleŋɛ kunnatiɲareŋɛnu ka kɛ ningi wɔrɔwila fɔlɔnɛŋɛ belebelenu dɔmɔ.
21 Kɔnɔ mɔgɔ yo ma a lɔn nun ka a fɔla anu to bata wonu dɔmɔ anu la bara si gali masarala. Wolo tabɛnta n kunɛnta.
22 Wo kɔma, n mɛn takibota tugun. N ka tɔnsɛ majabureŋɛ lafareŋɛ wɔrɔwila yen bularen kutu dɔndɔ ma.
23 Wo kɔma tɔnsɛ bɛlɛma foforeŋɛnu wɔrɔwila do tugun, fɔɲɔ bɛlɛŋɛ be anu mabintanden, anu yɛlɛta wo tɔnsɛ lafareŋɛnu kɔma.
24 Tɔnsɛ foforeŋɛnu ka wo tɔnsɛ ɲinma wɔrɔwila dɔmɔ. N ka kɛ kiboe fɔ soninkenu ye, kɔnɔ mɔgɔ yo ma sɔtɔ anu tɛma, min si nɔ a ɲatabɔla n ɲɛ.»
25 Yusufu ka a fɔ Misira mansa ye, a ko: «Misira mansa la kibo fila bɛ be ko dɔndɔ le fɔren. Ala bata a yita a la a be naala min mala.
26 Wo ningi wɔrɔwila majabureŋɛ, anun wo tɔnsɛ wɔrɔwila ɲinma, anu be san wɔrɔwila le la ko fɔren. Wonu mu kibo dɔndɔ le la.
27 Wo ningi baralen kunnatiɲarenu anun wo tɔnsɛ wɔrɔwila minnu be foforen fɔɲɔ bɛlɛŋɛ be anu mabintanden, minnu yɛlɛta a fɔlɔnɛŋɛnu kɔma, wonu tugun be san wɔrɔwila kɔnkɛ le la ko fɔren.
28 Ala bata ko yita Misira mansa la, a si naa min ma, iko n be bɔɔren a fɔla a ye ki min na.
29 Kɛ san wɔrɔwila min be nala ka, anu be mala san sɔnɔyareŋɛ banba le la Misira jamanɛ tɔ.
30 Wo kɔma, san wɔrɔwila kɔnkɛ si naa don, mɔ si ɲina le wo sɔnɔya banba bɛ la min tanbita Misira jamanɛ tɔ nun. Kɔnkɛ si naa jamanɛ halagi le.
31 Wo kɔma, kɛ kɔnkɛ si naa bɛlɛya han a ni to iko sɔnɔya banba ma ma nun kɛ jamanɛ tɔ.
32 I be kɛ kiboe maren de kunɲama fila alako i ni a lɔn, Ala la nátá le mu min te tiɲa, a mɛn te mɛ a ni ma.
33 Kɔtɛ, Misira mansa, i ni hakkilima ɲini min si nɔ koe ɲatabɔla, a ni ma Misira jamanɛ kunma fɔla la.
34 Misira mansa, i ni mɔgɛnu masubɛ minnu si naa anu hakkile to Misira duge la wale ma kɛ san ɲinma wɔrɔwila kɔtɔ. San go san, anu ni sumarifeŋɛ a sigi looluɲɔgɛ nati mansa bata anu ni a mandi.
35 Anu ni dɔmɛ bɛ madɛn, min be sɔtɔla kɛ san ɲinma wɔrɔwila kɔtɔ minnu be nala. Anu ni a mandi balue la saanu tɔ, Misira mansa la nɔɛ kɔtɔ, anu ni a makanta.
36 Wo dɔmɔ mandireŋɛ si naa Misira jamanɛ latanga le kɔnkɛ ma, min be nala san wɔrɔwila kɔtɔ Misira duge tɔ, alako kɔnkɛ kana jamanɛ mɔgɛnu halagi.»
Mansa la Yusufu sɔ koe Misira kunma
37 Bɔɔla Yusufu ka wo kuma fɔ Misira mansa ye, wo diyata a nun a la miliŋɛ mɔgɛnu bɛ ye.
38 Misira mansa ka a fɔ anu ye, a ko: «Ala ka hakkili ɲinma dii kɛlɛ ma. Wo mɔ si nɔ mɔgɛ do sɔtɔla ba, min si to iko kɛ?»
39 Misira mansa mɛn ka a fɔ Yusufu ye, a ko: «Ala to bata wo koe bɛ yita i la, mɔgɔ yo bele min hakkile kaɲin, a mɛn si nɔ koe ɲatabɔla iko ile.
40 Ile le be naala mala n na jamanɛ kunma fɔlá la. N na jama be naala tola i la yamɔre le kɔma. N be n na mansa tintiŋɛ le dɔrɔn natanbiren i la.»
41 Misira mansa mɛn ka a fɔ Yusufu ye, a ko: «Kɔtɛ, n bata yamɔre don i bolo Misira jamanɛ bɛ kunma.»
42 A ka a la manditɛ sa kurunda bɔɔ a bolo soliŋɛ tɔ, a ka a don Yusufu bolo soliŋɛ tɔ. A ka donfen ɲinma lajigi a ma min be sɔgɔren gese wurundureŋɛ la. A ka sanu kannakɔniŋɛ sa a kaŋɛ tɔ.
43 Wo kɔma, a ka a layɛlɛ a la sarɛti filaɲɔgɛ kanna. Mansa la kila lakalanu, minnu be a ɲatɔ, wonu be tagala belebelela anu be a fɔla: «Wo bɔɔ kila tɔ!» Awa, Misira mansa ka yamɔre don Yusufu bolo Misira jamanɛ kunma ɲɔgɔnna le.
44 Misira mansa mɛn ka a fɔ Yusufu ye, a ko: «I ni a lɔn tun, nde le mu mansa la. Kɔnɔ ka i ma yamɔre dii min ma, a te nɔ fenfen mala Misira jamanɛ tɔ.»
45 Misira mansa ka Yusufu tɔgɔ sa Safanati Paneya. A ka Asanati, Potifera la den musereŋɛ dii a ma muse la. Wo Potifera mu sarika lakela le la On saa banba tɔ. Yusufu tagata mamatagamaŋɛ la Misira jamanɛ bɛ tɔ.
46 Anu ka Yusufu dantɛgɛ tɛmuɛ min tɔ Misira mansa ye, wo ka a taran a be san bi saba. A bɔɔta Misira mansa kunma, a ka Misira duge bɛ matagaman.
47 Duge bɛ lawalita kɛ san sɔnɔyareŋɛ wɔrɔwila kɔtɔ. Dɔmɛ sɔtɔta a ɲinma la.
48 Yusufu ka dɔmɛ bɛ madɛn min sɔtɔta kɛ san wɔrɔwila kɔtɔ Misira duge tɔ. A ka dɔmɛ mandi saanu tɔ. Dɔmɛ sɔtɔta sɛnɛnu tɔ saa fɛfɛnu tɔ, a ka a mandi wonu tugun tɔ.
49 Yusufu ka dɔmɛ madɛn, a la siya iko mɛɲɛŋɛ min be madɛnden ba dala. Mɔgɔ yo te nɔ a la siya kɔnte lɔnna, bayi a la siya bata tanbi a tɔ.
50 Yannun kɔnkɛ ni fɔlɔ, Yusufu la musu Asanati ka den kayiren fila sɔtɔ a ye. Asanati baaba mu Potifera le la. Wo Potifera mu sarika lakela le la On saa banba tɔ.
51 Yusufu ka den fɔlɛ tɔgɔ sa Manasi, bayi a ka a fɔ: «Ala bata n naɲina n na tɔɔrɛ bɛ la, anun n baaba la denbaya bɛ la.»
52 A ka den filaɲɔgɛ tɔgɔ sa Efirayimu, bayi a ka a fɔ: «Ala bata n ma den sɔtɔlá la, n kun be majigiren jamanɛ min tɔ nun».
53 Kɛ san wɔrɔwila ɲinma tanbita Misira.
54 San wɔrɔwila doe fɔlɛ, kɔnkɛ fɔlɔta donna, iko Yusufu ka a yita ki min na. Kɔnkɛ tuguta jamanɛnu bɛ la, kɔnɔ dɔmɔ mandireŋɛnu be Misira jamanɛ bɛ tɔ.
55 Kɔnkɛ to bata fɔlɔ Misira kaanu ɲagankatala, anu ka sɔnkɛ layɛlɛ Misira mansa ma, alako anu ni dɔmɛ sɔtɔ. Misira mansa ka a fɔ Misira kaanu bɛ ye, a ko: «Wo taga a fɔ Yusufu ye. Ka a ka min fɔ wo ye wo ni wo ma.»
56 Kɔnkɛ sabatita jamanɛ bɛ tɔ. Dɔmɛ be mandiren dulanu min tɔ Yusufu ka anu bɛ laka. A ka dɔmɛ san Misira kaanu ma. Kɔnkɛ tota sɛnbɛ sɔtɔla Misira jamanɛ tɔ.
57 Jamanɛ mɔgɛnu ni to bɔɔla dulanu bɛ tɔ tagala dɔmɔ sandula Yusufu ma, bayi kɔnkɛ bata sɛnbɛ sɔtɔ jamanɛ bɛ tɔ.