Màtáyò 5

Tà Yésu dré tadhálé kòngó drìna dhɨ ɨ

1 Kìtú àlo, Yésu kònò móndɨ́ zyandre adrébhá tá ru kɨmó dhɨ ɨ dre dhɨ, dré mbàzo kòngó àlo drìna gò lɨrɨ́lé. Akódhɨ nɨ lebèbhá ɨ̀ dré àyɨ kɨ kisízó ànyɨ akódhɨ làga gò, 2 dré kɨdhózó adrélé àyɨ kɨ tadhá kònɨ̀nɨ:

Tà adrézó lenzélé ásà dhɨ ɨ

(À kònò kpà Lúkà 6:20-23)

3 «Kólénzé móndyá adrébhá àyɨ kɨ no lemerè ro àyɨ kɨ togó na dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, Òpɨ̀ bhù àdhya àyɨkya ꞌɨ!

4 Kólénzé móndyá adrébhá àwó ngo dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, Gìká nɨ àyɨ kɨ togó tɨndrɨ̀!

5 Kólénzé móndyá adrébhá àyɨ kɨ tà bha kìní mi dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, ɨ̀ nɨ bvò Gìká dré lazílé dhɨ nɨ kisú tàyɨlé ro!

6 Kólénzé móndyá adrébhá lovó ɨ́be adrézó tà gyǎgya ꞌo dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, Gìká nɨ tà ɨ̀ dré adrézó lovó nɨ ɨ́be nda nɨ ꞌo kɨtswálé àyɨ dré títí!

7 Kólénzé móndyá adrébhá àyɨ kɨ àzya kɨ kɨzà bha dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, Gìká nɨ àyɨ kɨ tàndɨ kɨ kɨzà bha!

8 Kólénzé móndyá adrébhá togó lólo ɨ́be dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, ɨ̀ nɨ Gìká nɨ no!

9 Kólénzé móndyá adrébhá tà kɨ̀drɨ́kɨ̀drɨ bha móndɨ́ ɨ kòfalé dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, à nɨ àyɨ kɨ zi Gìká nɨ ànzɨ ɨ ró!

10 Kólénzé móndyá adrélé mì pfòle ɨ̀ dré adrélé tà gyǎgya ꞌo dhɨ sè dhɨ ɨ dré.

Tàko ko, Òpɨ̀ bhù àdhya àyɨkya ꞌɨ!

11 Kólénzé àmɨ dré, à kàdré àmɨ kɨ lodhá, adrézó àmɨ kɨ mì pfo, adrézó tà kònzɨ ta àmɨ rú kɨnzò sè áma tà sè dhɨ. 12 Mɨ̀ kàdré lenzélé, adrézó arɨ́ ɨ́be tà nda ɨ sè! Tàko ko, làgɨ́ múrúngú adré àmɨ kɨ letè bhù na. À pfo tá kpà pròfétà atú àmɨ kandrá dhɨ kɨ mì kònɨ̀nɨ.»

Tà tadhálé tàꞌí nɨ tà rú, ɨ̀ndɨ̀ tálà nɨ tà rú dhɨ ɨ

(À kònò kpà Márokò 9:50; Lúkà 14:34-35)

13 Yésu gò tàá dhɨ: «Àmɨ tàꞌí bvò kòndɨ àdhya ꞌɨ. Dɨ, tàꞌí nda nɨ aswaaswa kòtɨ̀ akɨ́lé lásà dhɨ, à nɨ kɨtswá logóá ngɨ́nɨ? Tàꞌí nda kɨtswá gòle vélé tà àlo ꞌo ko. À adré kutúá gò, móndɨ́ ɨ̀ dré adrézó atóá àyɨ pálé.

14 Àmɨ ngádra bvò kòndɨ àdhya ꞌɨ. À kɨtswá bhàandre sìle kòngó drìna dhɨ nɨ zu bwà ko. 15 À dhɨ̀ gà kpà tálà bhàle lɨ̀drɨ́ zàna ko na. Be ró dhɨ, à adré dhɨ̀á bhàle zá kuru mɨ́sá drìna gò, dré adrézó ngá kazá móndyá títí adrébhá dzó lé dhɨ ɨ dré. 16 Dɨ mɨ̀ kàdré kókpà àmɨ kɨ ngádra tayɨ́ adrélé ngá kazá móndɨ́ ɨ kòfalé kònɨ̀nɨ, ɨ̀ kàdréró tà dóro mɨ̀ dré adrélé ꞌòle dhɨ kɨ no, adrézó àmɨ kɨ Atá bhù na dhɨ nɨ rú bha kùle.»

Tà tadhálé tátrɨ́trɨ́ kúlí nɨ tà dri dhɨ

17 «Lè mɨ̀ kòkisù ko tàle dhɨ, má alɨ̀ kɨtswálé tátrɨ́trɨ́ kúlí Mósè àdhya ɨ̀ndɨ̀ tà pròfétà ɨ̀ dré tɨsɨ̀le dhɨ kɨ pfu dhɨ. Má alɨ̀ tà nda kɨ pfu ko. Be ró dhɨ, má alɨ̀ mána tà nda kɨ ꞌo kɨtswálé títí dhɨ bvó. 18 Má adré tà bàti ta àmɨ dré: Tsàle bhù kɨ kùdù bvò be dhɨ na dhɨ, tátrɨ́trɨ́ kúlí nda nɨ wárágà pá mvá tsà dhɨ ꞌɨ yà, kó ngalè tà mvá tsà tɨsɨ̀le lána dhɨ ꞌɨ yà dhɨ kɨtswá tàdzí akɨ́lé ko, tsàle lókyá tà títí nda ɨ̀ dré dra ru ꞌòzo kɨtswálé títí dhɨ ꞌá. 19 Dɨ ásà dhɨ, dhya ángùdhi adrélépi tà mvá tsà àlo tátrɨ́trɨ́ kúlí nda dré adrélé tàle à kòꞌo dhɨ nɨ ŋo gò, adrézó áyɨ àzya nɨ tadhá adrélé kpà ꞌòá kònɨ̀nɨ dhɨ, à nɨ akódhɨ nda nɨ zi móndɨ́ tàko ró lavúlé móndyá títí Òpɨ̀ bhù àdhya na dhɨ ɨ rúsè. Dɨ, dhya ángùdhi adrélépi tà tátrɨ́trɨ́ kúlí nda dré adrélé tàle à kòꞌo dhɨ kɨ ꞌo gò, adrézó tà nda kɨ tadhá móndɨ́ ɨ dré dhɨ, à nɨ akódhɨ nda nɨ zi móndɨ́ kàdrɨ̀ ro Òpɨ̀ bhù àdhya na. 20 Dɨ, má adré tàá àmɨ dré dhɨ: Àmɨ kɨ tà gyǎgya kòlavú tátrɨ́trɨ́ kúlí tadhábhá kya Fàrìsáyò kya be ko dhɨ, mɨ̀ kɨtswá tàdzí fɨ̀le Òpɨ̀ bhù àdhya na ko.»

Tà tadhálé togóaswa nɨ tà dri dhɨ

21 «Mɨ̀ yi tàle dhɨ, à tà tá àma kɨ tábhí ɨ dré dhɨ: ‹Lè mɨ́ kòpfu móndɨ́ dràle ko.^a Dhya ángùdhi móndɨ́ pfùlepi dràle dhɨ nɨ pfo áyɨ totó tàbvó tàlepi kandrá.› 22 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Dhya ángùdhi áyɨ togó tayɨ́lépi adrélé aswálé áyɨ adrúpi rú dhɨ nɨ pfo tàbvó tàlepi kandrá. Dhya ángùdhi adrélépi áyɨ adrúpi nɨ zi móndɨ́ tàko ró dhɨ nɨ pfo Yúdà ànzɨ kɨ bhàgo kàdrɨ̀ ɨ kandrá. Dhya ángùdhi adrélépi áyɨ adrúpi nɨ zi tɨrɨ́ kɨza líyí ro dhɨ kɨtswá ɨ́na lɨ̀le líferò nɨ àtsɨ́ na.

23 Dɨ ásà dhɨ, mɨ́ kàdré ꞌòle ngá fe Gìká dré àlètárɨ̀ kandrá gò, tà àmɨ kòfalé ámɨ adrúpi be dhɨ dré agázó mɨ́ léna dhɨ, 24 lè mɨ́ kòtayɨ́ ngá mɨ́na nda àlètárɨ̀ kandrá. Mɨ́ kòlɨ̀ rè zyà mɨ̀ dré àmɨ kɨ kòfalé ledézó ámɨ adrúpi nda be ꞌíká, gò mɨ́ kàgòró ngá nda nɨ fe Gìká dré ndò.

25 Mɨ̀ kàdré lɨ̀le dhya adrélépi ámɨ asíkì dhɨ be tàbvó tǎrà na dhɨ, lè mɨ̀ kòyi ru mbèlè akódhɨ be mɨ̀ dré rè dhu adréràꞌa láti ꞌá dhɨ ꞌá. Mɨ́ kòꞌo kònɨ̀nɨ ko dhɨ, akódhɨ nɨ ámɨ fe tàbvó tàlepi drɨ́gá, tàbvó tàlepi nda dré ámɨ fèzo pòlísì drɨ́gá gò, ámɨ bhèzo bǎdzó na. 26 Má adré tà bàti ta mɨ́ dré: Mɨ́ kɨtswá apfòle kònalésè ko, tsàle lókyá mɨ́ dré dra màri nda nɨ logózó akɨ́lé títí dhɨ ꞌá.»

Tà tadhálé múná tà dri dhɨ

27 «Mɨ̀ yi tàle dhɨ, à tà tá dhɨ: ‹Lè mɨ́ kòꞌo múná tà ko.›^b 28 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Dhya ángùdhi adrélépi tòkó àlo dhɨ nɨ no gò adrézó rúbhá lovó bha akódhɨ nɨ tà sè dhɨ, ꞌo ɨ́na múná tà tòkó nda be áyɨ togó na dre. 29 Ámɨ mì drɨ́ágó lésè dhɨ kàdré ámɨ ꞌo dhèle tàkonzɨ̀ na nɨ̀ dhɨ, lè mɨ́ kàngɨ́ ámɨ mì nda bhèle mɨ́ rúsè vwàvwà ro. Àngyá ko, mɨ́ dré ngá àlo mɨ́ rú dhɨ nɨ tayɨ́lé abɨ́lé dhɨ dóro lavúlé, ámɨ rúbhá wä́yi dhɨ nɨ bhèle líferò na dhɨ rúsè. 30 Ámɨ drɨ́ágó kàdré kó ámɨ ꞌo dhèle tàkonzɨ̀ na nɨ̀ dhɨ, lè mɨ́ kòli ámɨ drɨ́ágó nda bhèle mɨ́ rúsè vwàvwà ro. Àngyá ko, mɨ́ dré ngá àlo mɨ́ rú dhɨ nɨ tayɨ́lé abɨ́lé dhɨ dóro lavúlé, ámɨ rúbhá wä́yi dhɨ dré lɨ̀le líferò na dhɨ rúsè.»

Tà tadhálé tòkó tɨngama nɨ tà dri dhɨ

(À kònò kpà Màtáyò 19:9; Márokò 10:11-12; Lúkà 16:18)

31 «Mɨ̀ yi tàle dhɨ, à tà tá dhɨ: ‹Lè dhya adrélépi áyɨ tòkó nɨ le tɨngálé dhɨ kòfè drá wárágà adrélépi tadhá dhɨ, ɨ́ tɨngá akódhɨ dre dhɨ.›^c 32 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Kàdré ngbà ꞌí ndòtò tà sè ko dhɨ, dhya ángùdhi áyɨ tòkó nɨ tɨngálépi dhɨ ꞌo ɨ́na akódhɨ atsálé tòkó zàràbhù ro dhɨ ró. Kòdhɨ ɨ́be dhɨ, dhya ángùdhi tòkó tɨngálé dre dhɨ nɨ adólépi mòle dhɨ, adré kpà múná tà ꞌo.»

Tà tadhálé mòndrà sɨ̀ma nɨ tà dri dhɨ

33 «Mɨ̀ yi kpà tàle dhɨ, à tà tá àma kɨ tábhí ɨ dré dhɨ: ‹Lè mɨ́ kòŋò mòndrà mɨ́ dré sɨ̀le dhɨ ko. Dɨ, mɨ́ kàdré be mòndrà mɨ̀ dré sɨ̀le Mírì kandrá dhɨ kɨ ꞌo títí.›^d 34 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Lè mɨ̀ kòsɨ̀ mòndrà àlomvá ko. Mɨ̀ kòsɨ̀ mòndrà bhù nɨ rú sè ko. Tàko ko, bhù nda Gìká nɨ lɨrɨ́rà adrézó òpɨ̀ nya dhɨ ꞌɨ. 35 Mɨ̀ kòsɨ̀ kpà mòndrà bvò nɨ rú sè ko. Tàko ko, bvò nda àrà Gìká dré adrézó áyɨ pá bha drìá dhɨ ꞌɨ. Mɨ̀ kòsɨ̀ kpà mòndrà Yèrúsalémà nɨ rú sè ko. Tàko ko, bhàandre nda bhàandre Ópɨ́ kàdrɨ̀ àdhya ꞌɨ. 36 Mɨ́ kòsɨ̀ kpà mòndrà ámɨ drì nɨ rú sè ko. Tàko ko, mɨ́ kɨtswá ndɨ̀ndɨ̀ ámɨ drìbhɨ́ àlo dhɨ nɨ ladzá atsálé kini yà, kó ngalè kemve yà dhɨ bwà ko. 37 Mɨ̀ kàdré dɨ tà kaꞌì ꞌòle dhɨ, mɨ̀ kòtà ngbà ꞌí ‹Àyíya› kòdhya. Mɨ̀ kàdré tà kaꞌì ꞌòle ko dhɨ, mɨ̀ kòtà ngbà ꞌí ‹Kóko› kòdhya. Tà àzya kɨtswálé bhàle kúlí nda ɨ dri dhɨ, adré ɨ́na angálé Dhya kònzɨ vélésè.»

Tà kònzɨ logoma tà kònzɨ ꞌòle dhɨ tí dhɨ

(À kònò kpà Lúkà 6:29-30)

38 «Mɨ̀ yi tàle dhɨ, à tà tá dhɨ: ‹Mì kɨ ru kisú mì be. Sí kɨ kpà ru kisú sí be.›^e 39 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Dhya àlo kòꞌo tà kònzɨ àmɨ rú dhɨ, mɨ̀ kògò lɨgɨ́lé akódhɨ rú ko. Be ró dhɨ, dhya àlo kòsa ámɨ kóbhólé drɨ́ágó lésè dhɨ dhɨ, mɨ́ kògò mɨ́na àzya nɨ nɨ alá akódhɨ dré kpà sàle. 40 Dhya àlo kòlè ámɨ drìle tàbvó tàlepi kandrá ámɨ kɨ́tá agá lésè dhɨ nɨ dòzo dhɨ, mɨ́ kòtayɨ́ kpà akódhɨ ámɨ kɨ́tá kɨdhɨ̀ àdhya nɨ do. 41 Dhya àlo kòru mɨ ꞌòle atsí to ɨ́ be kìlòméterè àlo dhɨ, mɨ̀ kòlɨ̀ túmä́ní akódhɨ be kìlòméterè rì. 42 Mɨ́ kàdré ngá fe dhya ángùdhi adrélépi ngá zi mɨ́ tí dhɨ dré. Dhya àlo kàdré ngá le zìle mɨ́ tí màri ró dhɨ, mɨ́ kògà ngá nda nɨ fèma drá dhɨ ko.»

Dhyá kɨ kàrɨbhá kɨ lèma

(À kònò kpà Lúkà 6:27-28, 32-36)

43 «Mɨ̀ yi tàle dhɨ, à tà tá dhɨ: ‹Lè mɨ́ kàdré ámɨ àzya nɨ le, adrézó ámɨ kàrɨbhá nɨ ga.›^f 44 Dɨ, má adré mána tàá àmɨ dré dhɨ: Lè mɨ̀ kàdré àmɨ kɨ kàrɨbhá kɨ le. Mɨ̀ kàdré kpà tà zi Gìká tí móndyá adrébhá àmɨ kɨ mì pfo dhɨ ɨ dré. 45 Mɨ̀ kàdré ꞌòá kònɨ̀nɨ dhɨ, mɨ̀ nɨ adré àmɨ kɨ Atá bhù na dhɨ nɨ ànzɨ ɨ ró. Tàko ko, akódhɨ adré kìtú ꞌo kàle móndɨ́ kònzɨ ɨ dri, ɨ̀ndɨ̀ móndɨ́ dóro ɨ dri. Adré kpà kozya ꞌo dhìle móndɨ́ gyǎgya ɨ dri, ɨ̀ndɨ̀ móndɨ́ gyǎgya ko dhɨ ɨ dri. 46 Mɨ̀ kàdré ngbà ꞌí móndyá adrébhá àmɨ kɨ le dhɨ kɨ le kòdhya dhɨ, mɨ̀ nɨ àdho làgɨ́ kisú ásà? Ndɨ̀ndɨ̀ mèdáyɨ̀ lagɨ́bhá ɨ̀ adré ꞌòá kònɨ̀nɨ. 47 Mɨ̀ kàdré ngbà ꞌí mòdo fe àmɨ kɨ adrúpi ɨ dré dhɨ, mɨ̀ adré àdho tà dóro ꞌo móndɨ́ àruka kya kɨ lavú? Ndɨ̀ndɨ̀ pàgánò ɨ̀ adré ꞌòá kònɨ̀nɨ. 48 Adré dɨ lèá dhɨ, mɨ̀ kàdré móndɨ́ dóro kɨtswálé títí dhɨ ɨ ró, ngóró àmɨ kɨ Atá bhù na dhɨ dré adrélé dóro kɨtswálé títí dhɨ tɨ́nɨ.»