Barʉ́wa ya Paúli kwa
Vaeféeso
Mʉlongooryo
Barʉ́wa kwa Vaeféeso, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli. Na ˆvyeene vyoónekanaa, barʉ́wa ɨhɨ yaandɨkwa mpɨɨndɨ ɨʼɨra na barʉ́wa kwa Vakolosáai na Vafilíipi, kati ya myaaka ya 60-62 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Paúli aandɨka barʉ́wa iji, mpɨɨndɨ ˆajáa mʉnyololwii ʉko Róoma. Vamanyi va masáare viirʉ́mɨraa Paúli noo aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kwa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va Eféeso, na yeeye Paúli asaakáa barʉ́wa ɨhɨ ɨrɨɨngɨrɨre kwa mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ja heehi na Eféeso (3:1; 4:1; 6:20).
Eféeso nɨ múuji mʉkʉʉlʉ ʉjáa, na nɨ ʉko ɨsɨ ya Ásia Nduudi ʉjáa. Múuji ʉhʉ, ʉjáa wootaangɨkana sa nyuumba nkʉʉlʉ ya mʉlʉʉngʉ muki wa Kɨgiríki ˆasewáa Aritéemi (Mɨrɨmo ya Vatumwi 19:23-31). Mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu kʉra Eféeso ɨjáa yatɨɨte kuruma kʉkʉʉlʉ kʉrɨ Yéesu mpɨɨndɨ ˆɨkaande, maa kaa, mpɨɨndɨ ˆjikaseese kuruma kwaavo kʉkakiima na ɨsɨ (Wiivariyuli 2:1-7).
Paúli alʉʉsa ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ avasaawʉla vaantʉ vaachwe baa weerʉ sɨ ɨɨnʉʉmbwa (1:4) na ˆvyeene avalamurirya fuma uvii waavo kwa nduwo ya Mʉlʉʉngʉ, kwa njɨra ya kumuruma Yéesu Kirisitʉ (2:4-10). Afwaanirirya mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu na mʉvɨrɨ, na Kirisitʉ noo mʉtwe waachwe. Kei, avafwaanirirya na nyuumba, na Kirisitʉ noo iwye ra kichuuri ˆrakwaata ɨyo nyuumba (2:11-21). Akiindya mwiikalo ˆwasaakwa wa ilóola ra vaantʉ valʉme na vaantʉ vaki (5:22-32), na kwa vaana na vala taáta waavo (6:1-4).
ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
Mʉryʉʉngʉ wa Mʉlʉʉngʉ wo saawʉla vaantʉ na kʉvalamurirya kwa nduwo yaachwe 1:1–2:22
Kimbiso cha Masáare Maaja ya Yéesu 3:1-21
Mwiikalo wa mʉʉntʉ ˆamuruma Yéesu kʉrɨ weerʉ 4:1–5:21
ˆVyeene vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vasaakwa viikalanʼye 5:22–6:9
Mata yo lwɨɨra na Ikʉ́ʉ́lʉ ra Mirimʉ Mɨvɨ 6:10-24