కొండ బాసది సామెతెఙ్‌ *బుద్ది మాటెఙ్‌*
5
1 పెన్లి కిజి సుడ్అ, ఇల్లు తొహ్సి సుడ్అ.2 సుకుటి ఉణుసి రంజ కిదెఙ్‌, కొడొః ఇట్తిఙ పెన్లి కిదెఙ్‌.
3 ఇంటి గుట్టుబాటు లంకదిఙ్‌ సేటు.
4 ఒరెన్‌ కొమ్ము అస్తెఙ్‌, ఒరెన్‌ పాలు ఉండెఙ్‌.
5 సంసారం వన్ని డొఙ తొర్‌ఎద్‌, సంసారం వన్ని సెట్నిక తొర్‌ఎద్‌.
6 సిక్సి తొహ్ని ముడిః అడ్బజి కుత్నాన్‌.
అడ్బజి తొహ్ని ముడిః సిక్సి కూత్నాన్‌.
7 కోపం ఆదు గాని పాపం కిమాట్‌.
8 గడ్డ లొఇహి సాము, మన్సు లొఇహి మర్మం.
9 గొరొన్‌ వెయ్‌జి మహిఙ సుణార్‌ గాని,
గర్బం వెయ్‌జి మహిఙ తొఎర్‌.
10 పవుర పొట్టిదిఙ్‌ మని నీతి ఎయెఙ్‌ సిలెద్‌.
11 ఇల్లు సుడ్‌జి గె అయ్‌లి కొడొఃదిఙ్‌ సుడ్‌దెఙ్‌.
12 సిత్తి బాట ఉండెఙ్‌, వెహ్తి మాట వెండ్రెఙ్‌.
13 గడ్డది సాము మట్తి లెకెండ్‌ ఆతాద్‌.
14 గుణమ్‌తి అయ్‌లి కొడొః ఇల్లు అస్నాద్‌,
గుణం సిలికాద్‌ ఇల్లు పాడుః కినాద్‌.
15 తిండి కోల్‌ది పణి గె, బట్ట కొల్‌ది డబ్బు.
16 లొస్‌ఎండ ఇడ్‌ఎండ యాయబ తిండి సిఎద్‌.
17 ఆకు సాముదు అర్తిఙ్‌బ సాము ఆకుదు అర్తిఙ్‌బ నస్టం ఆకుదిఙె.
18 అయ్‌లి కొడొః బూలాజి పాడుః ఆనాద్‌,
మొగకొడొః బూలాఎండ పాడుః ఆనాన్‌.
19 నమ్‌ని దీవాదిఙ్‌ జాయ్‌ నండో.
20 ఆడుః బెల్లం ఆతాద్‌. యాయ అల్లం ఆతాద్‌.
21 గయ్‌ పంట మెయ్‌జి మహిఙ, దూడః గట్టుద్‌ మెయ్‌నాదా?
22 ఇండ్రొణి డొఙయెన్‌దిఙ్‌ ఎయెన్‌ అస్తెఙ్‌ అట్‌ఎన్‌.
23 ఎస్తు మర్రతిఙ్‌ నసో గాలి.
24 పొట్ట నిండ్రు తిండి గె, కియు నిండ్రు పణి.
25 సన్ని వాతిఙ బుద్ది వానాద్‌.
26 బుకెణ్‌ కడుః పుంజెన్‌ కండ సితిఙ సాలు ఆసా తీర్నాద్‌.
27 మట్తిఙ జోడుః తొడిఃగితిఙ ఆడు.
28 సొన్ని వరిఙ్‌ సరి పెరెద్‌, మని వరిఙ్‌ బాడ్డి పెరెద్‌.
30 వర్గిని వరిఙ్‌ మాట పెరిక, గూర్ని వరిఙ్‌ నిద్ర పెరిక.
31 పండ్రిదిఙ్‌ అసి సుడ్అ, వెద్రు కత్సి సుడ్అ.
32 సేత సిల్లికాన్‌ సెల్కా విజు ఆబార్‌స్నాన్‌.
33 సెగం సెగం కిని పణి వెయ్‌ఇ పిట్టం నన్నిక.
34 నాగ్‌ సరాస్‌ పొట్టద్‌ పుట్తి పిల్ల డొండ్‌య సరాస్‌ ఆతాద్‌గె.
డొండ్‌య సరాస్‌ పొట్టద్‌ పుట్తి పిల్ల నాగ్‌ సరాస్‌ ఆతాద్‌గె.
35 గొరొతిఙ్‌ పిర్రు వానాద్‌. డింగొదిఙ్‌ ఆడు దొహ్‌క్నాద్‌.
36 వెయ్‌దు వాతాద్‌ మాట. పిర్రద్‌ వాతాద్‌ పీట.
37 డెఃయ్‌న ఇహిబాన్‌ తియెల్‌ గె. సీన ఇహిబాన్‌ ఆస గె.
38 బడ్డిగ *డుడ్డు* రుఙ్‌ఎద్‌. సరాస్‌ సాఎద్‌.
39 గట్టిబాన్‌ సొన్‌ఎన్‌. మెత్తన్‌బాన్‌ డిఃస్‌ఎన్‌.
40 గొంజొర్‌ ముడ్డిది నూలు తెవ్‌ఎద్‌.
లోకు వెయ్‌ది మాట తెవ్‌ఎద్‌.
41 మన్సు లొఇహి మాట నెస్‌ఎట్‌. గడ్డ లొఇహి సాంబు నెస్‌ఎట్‌.
42 సోకుదిఙ్‌ సుడ్ఃమా. ఆసాదిఙ్‌ సుడ్ఃమా.
43 వెహ్నిఙ్‌ వెహ్నిఙ్‌ కోపం వానాద్‌.
కానిఙ్‌ కానిఙ్‌ కాలు దాక వానాద్‌.
44 పొట్టి వన్నిఙ్‌ పుట్టెన్‌ సత్తు.
45 ఇల్లు సిల్లి మఙిణియ - బూమి సిల్లి డింగొరి.
46 నాల్‌ఎర్‌ది కోటి - ఒరెన్‌దిఙ్‌ ఓటి.
47 మాట మహి వన్నిఙ్‌ మూట దొహ్‌క్నాద్‌.
48 తిండిదిఙ్‌ తిరివిరి, పణిదిఙ్‌ బండెఙ్‌.
49 మొదొల్‌దిఙ్‌ కద్లిస్తెఙ్‌ ఇహిఙ కొమ్మదిఙ్‌ అసి దూక్తెఙ్‌.
50 పెర్తి మీసాం డిప్నిక ఆఎద్‌. సిత్తి బాట డిఃస్నిక ఆఎద్‌.
51 పెర్తి పణి డిఃస్నిక ఆఎద్‌.(కిన ఇజి వెహ్తి పణి డిఃస్నిక ఆఎద్‌)
52 నొరెస్‌ లెకెండ్‌ పల్లక్‌ బస్సి మండ్రెఙ్‌.
53 పూస్తి పూసణిఙ్‌ మరి మర్‌జి తిహిలెకెండ్‌.
54 ఆస మూరెణ్‌ - ఆస్తి బెత్తెణ్‌.
55 పాపం పున్నెం ఇజిబ నెస్‌ఎద్‌గె.
56 కోపం వాతిఙ పాపం ఇజిబ నెస్‌ఎ.
57 అర్దం ఆని బాసదాన్‌ వర్గితిఙ పుస్కిదు సొనాద్‌గె.
పుట్తి(సొంత) బాసదాన్‌ వర్గితిఙ మన్సుదు సొనాద్‌గె.
58 బాగ కిఅ బేగి సాఅ.
59 మూత సిల్లిబాన్‌ వీస్లెఙ్‌ డుఃగ్‌నెగె.
60 ఎయె టికెట్‌ వన్నిఙ్‌నెగె.
61 కొసొ పొట్టి లెకెండ్‌ కిస్సి కిస్సి ఆమా సీమ కట్‌నాద్‌.
62 నీతి సిల్లి కోపం దేవుణుదిఙ్‌ పడిఃఎద్‌గె.
63 కోడ్డి కొట్టిఙ దన్ని వెట మండ్రెఙ్‌గె.
పెన్లి ఆతిఙ బోదెల్‌ వెట మండ్రెఙ్‌గె.
మరి రాస్తెఙ్‌ మనాదె..