Múngú ẹlị ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi vé jó tị gé sĩ
12
1 Kúru Úpí Múngú ní ꞌyozú Mósẽ pi ní Ãrónã be Ẽjẽpétõ gá ꞌdãlé kĩnĩ, 2 “Mbãá nõri ĩri adri ĩmi ní mbãá ĩmi ní íꞌdózú ĩmivé ílí lãzú rĩ. 3 Mí áyú ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní céré kínĩ, ụ́ꞌdụ́ mụdrị́ mbãá nõri vé rĩ gé, ꞌbẹ̃tị́ ãlu ãlu ẽ íꞌdụ́ kãbĩlõ mvá dõku ndrị̃ị́ mbaápi fõlõ ni. 4 Dõ ꞌbá rĩ pi vé kãlãfe ꞌbẹ̃tị́ ꞌdĩgé rĩ mãdãŋá, ícókí kãbĩlõ rĩ nyaá dẹẹ́ céré ku, kộpi ã úmúkí ĩ ꞌbẹ̃tị́ ãzi ĩnyiŋáŋá ni be, kộpi ẽ ĩpẽkí kãbĩlõ ĩ ní ícó nyaá céré rá ni. 5 Ãnyãpá ĩmi ní ĩpẽé rĩ ã adri kãbĩlõ ágó, dõku ndrị̃ị́ ágó adriípi ílí be ãlu, rụ́ꞌbá be múké ni. 6 Ĩmi ũtẽkí kộpi múké cĩmgbá cazú ụ́ꞌdụ́ mụdrị́ drị̃ ni sụ mbãá ꞌdĩri vé rĩ agá, kúru ꞌbẹ̃tị́ ãlu ãlu Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ã úlị́kí kãbĩlõ rĩ pi ndrị̃ị́ rĩ pi be, ụ̃tụ́ rĩ ní ꞌdengárá gá nyã rĩ gé ꞌdĩgé. 7 Kộpi ẽ íꞌdụ́kí kãbĩlõ rĩ vé ãrí, dõku ndrị̃ị́ rĩ vé ãrí ũbẽé jó kộpi ní ngá nyazú rĩ vé kẹ̃ẹ́tị ẽ ẹ̃rị̃fe ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée ã rụ́ꞌbá gá sĩ, ãzini ụrụ rĩ ã rụ́ꞌbá gá. 8 Ị́nị́ŋá ãlu ãlu ꞌdãri sĩ, kộpi ã úzókí kãbĩlõ rĩ vé zãá, dõku ndrị̃ị́ rĩ vé zãá úzózõ, ã nyakí pánga ĩ ní áꞌdí ãkụ́fị́ ãkó ni sĩ, tị́bị́ nị̃ị́ draápi dradra ni sĩ. 9 Ã nyakí zãá rĩ ụ́bụ̃rụ́ ku, dõku ã áꞌdíkí áꞌdí ãꞌdi ku. Ã úzókí céré úzózõ, drị̃ ni pi, pá ni pi, fí ni pi, úgú ni pi be céré ã úzókí úzózõ. 10 Ã kukí zãá rĩ ẽ ị̃mbị́tã caá drụ̃ ụ̃ꞌbụ́tịŋá gá ku. Zãá rĩ ẽ ị̃mbị́tã ace dõ rá, ã zãkí veé ꞌdĩísĩ rá. 11 Ĩmi kãdõ rií ínyá rĩ nyaá, ĩmi trakí ĩmivé bõngó akoó rụ̃kụ̃ rĩ pi úsú ĩmivé gõ rụ́ꞌbá gá, ĩmi úsúkí mọ̃rọ̃kụ́ ĩmi pá gá, ĩmi íꞌdụ́kí ĩmivé túré rụụ́ kuú ĩmi drị́gé. Ĩmi nyakí ínyá rĩ mbẽlẽ mbẽlẽ, Ụ́ꞌdụ́ ꞌdĩri Úpí Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ.12 “Ị́nị́ŋá ãlu ãlu ꞌdãri sĩ, ma ímụ́ ẹlị trãá ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agásĩ, ma ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi vé anji ãgõ tịlé kãyú rĩ pi úꞌdị́ ãnyãpá ãgõ kãyú rĩ pi be céré, ma múngú Ẽjẽpétõ vé rĩ pi ĩrĩŋã rá, ãꞌdiãtãsĩyã ma Úpí Múngú ꞌi. 13 Ãrí ĩmi ní ũbẽé kẹ̃ẹ́tị ẹ̃rị̃fe gá sĩ rĩ pi, ĩri lũ ꞌyozú kínĩ, jó ĩmi ní rizú adrizú rĩ pi ꞌdĩ. Má kãdõ ãrí ĩmi ní ũbẽé rĩ ndreé, ma ẹlị ĩmi drị̃gé sĩ. Má kãdõ ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi vé anji ãgõ kãyú rĩ pi úꞌdị́, má ícó ĩmivé anji ãgõ úꞌdị́ ku.
14 “Ụ́ꞌdụ́ ꞌdĩri lẽ ĩmi ꞌbãkí tã ni kú ĩmi drị̃gé, ílí ãlu ãlu, lẽ úyú ĩmivé rĩ pi ã rikí ụ̃mụ̃ ꞌdĩri nyaá Úpí Múngú ri ị̃njị̃zú. 15 Ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃, lẽ ĩmi nyakí pánga ĩ ní áꞌdílé ãkụ́fị́ ãkó ni áyu. Ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ ꞌdĩꞌbée vé íꞌdóngárá gá, lẽ ĩmi uꞌdụkí ãkụ́fị́ ĩmivé jó agá rĩ pi céré ãmvé, ꞌbá pánga ãkụ́fị́ be ni nyaápi ãkã ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ ꞌdĩri agá rĩ, ĩ ĩri gụ̃ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãsámvú gé sĩ ãmvé. 16 Ụ́ꞌdụ́ ãlu rĩ gé, lẽ ĩmi úmúkí ĩmi trụ́ Múngú ri ị̃njị̃ị́, ãzini ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ rĩ gé, lẽ ĩmi úmúkí ĩmi trụ́ Úpí Múngú ri ị̃njị̃ị́. Ụ́ꞌdụ́ ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée agá, lẽ ꞌbá ãzi ã nga ẹ̃zị́ ku. Ngá ĩmi ní ícó ꞌoó rá rĩ, ꞌyéŋá ĩmi ínyá áꞌdí áyu.
17 “Ĩmi údékí ụ̃mụ̃, ĩmi áꞌdíkí pánga ãkụ́fị́ ãkó ni ĩmi nyakí, ĩmi ígákí rí ụ́ꞌdụ́ má ní ĩmi íjị́zú ĩfũzú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agásĩ ꞌdãri ãní. Ụ̃mụ̃ ꞌdĩri ĩmi nyakí ĩri mụzú ílí ãlu ãlu vú sĩ céré. 18 Mbãá ílí rĩ ní íꞌdózú rĩ vé ụ́ꞌdụ́ kãdõ caá mụdrị́ drị̃ ni sụ rĩ vé ũndréŋá gá, ĩmi nyakí pánga áꞌdílé ãkụ́fị́ ãkó ni cĩmgbá cazú ụ́ꞌdụ́ pụ̃kụ́ ị̃rị̃ drị̃ ni ãlu vé ũndréŋá gá. 19 Ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ ꞌdĩri agá, lẽ ẽ ị́sụ́kí ãkụ́fị́ jó ĩmivé rĩ pi agásĩ ku. ꞌBá pánga ãkụ́fị́ be ni nyaápi ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ ꞌdĩri agá ãkã rĩ, dõ ĩri Ĩsẽrélẽgú yã dõku jãkã yã, ĩ ĩri gụ̃ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãsámvú gé sĩ ãmvé. 20 Vũrã céré ĩmi ní adrizú rĩ pi gé sĩ, ụ́ꞌdụ́ ẹ́zị̂rị̃ ꞌdĩri agá, ꞌbá ãzi ã nya ngá ãkụ́fị́ be ni ku, ã nyakí pánga áꞌdílé ãkụ́fị́ ãkó ni áyu.”
Mósẽ ũlũ tã Múngú ní ímbá ꞌí ní rĩ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní
21 Kúru Mósẽ ní ꞌbá ambugu Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi zịzú ímụ́zú ꞌí vúgá nõó, ĩri ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Lẽ ꞌbẹ̃tị́ ãlu ãlu ẽ ĩpẽ ãnyãpá ĩ ní lẽé úlị́ Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ. 22 Ĩmi ꞌbãkí kãbĩlõ rĩ pi vé ãrí, dõku ndrị̃ị́ rĩ pi vé ãrí raá ĩgãŋá agá, ĩmi íꞌdụ́kí ị̃bị́bị́, ĩmi sukí ãrí rĩ agá ꞌdãá, ĩmi ũbẽkí ãrí rĩ kẹ̃ẹ́tị ẽ ẹ̃rị̃fe ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée ã rụ́ꞌbá gá sĩ, ãzini ụrụ rĩ ã rụ́ꞌbá gá. ꞌBá ãzi ẽ ĩfũ ívé jó agásĩ ãmvé ku cĩmgbá ụ̃ꞌbụ́tịŋá gá. 23 Úpí Múngú kãdõ ẹlịị́ mụụ́ ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agásĩ, rií ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi úꞌdị́, ĩri ãrí ĩmi ní ũbẽé kẹ̃ẹ́tị ẹ̃rị̃fe ụrụ rĩ ã rụ́ꞌbá gá, ãzini ẹ̃rị̃fe ị̃rị̃ ꞌdĩꞌbée ã rụ́ꞌbá gá rĩ ndre. Mãlãyíkã Múngú ní ímụ́ ĩpẽé ãngũ úꞌdị́pi rĩ ícó fií ĩmivé jó agá ĩmivé anji ãgõ kãyú rĩ pi úꞌdị́ ku.
24 “Tã má ní ũlũú ĩmi ní ꞌdĩri, lẽ ĩmi ꞌdụkí tã ni ngaá mụzú nyonyo, íꞌdózú ĩmi vúgá, cazú ĩmivé úyú rĩ pi vúgá. 25 Ĩmi kádõ caá ãngũ Úpí Múngú ní ẹzịị́, ĩri ní lẽé sẽé ĩmi ní rĩ gé ꞌdãá, lẽ ĩmi rikí ụ̃mụ̃ rĩ vé tã ꞌoó mụzú dị̃ị́ dị̃ị́. 26 Anji ĩmivé rĩ pi zịkí dõ ĩmi kínĩ, ‘Ụ̃mụ̃ ꞌbá ní rií ꞌoó nõri vé ífífí ãꞌdi?’ 27 Ĩmi ũlũkí kộpi ní ꞌdíni, ‘ꞌBâ ri ụ̃mụ̃ Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ vé rĩ nya Úpí ri ị̃njị̃zú, Úpí Múngú kã rií ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi úꞌdị́, ẹlị ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé adriꞌbá Ẽjẽpétõ agá rĩ pi vé jó drị̃gé sĩ, úló ꞌbá ãzi ã rụ́ꞌbá ãluŋáni kuyé.’ ” ꞌBá rĩ pi kâ tã Mósẽ ní ũlũú rĩ yịị́, kộpi ní drị̃ sị̃zú Múngú ri ị̃njị̃zú. 28 ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ꞌdụkí tã rĩ ngaá sụ̃ Úpí Múngú ní ẹzịị́ Mósẽ pi ní Ãrónã be rĩ tị́nị.
Anji kãyú rĩ pi vé ũdrãngárá
29 Kã adrií ị́nị́ŋá ágágá, Úpí Múngú ní ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi vé anji ãgõ kãyú rĩ pi úꞌdị́zú, íꞌdó ꞌbãgú mãlũngã rụụ́pi rĩ vé mvá ágó kãyú rĩ ꞌdịị́ drãá, úꞌdị́ anji ãgõ kãyú rĩ pi cĩmgbá cazú ꞌbá ĩ ní ꞌyĩí kuú ꞌbụ́ agá rĩ vé mvá ágó kãyú rĩ vúgá, ãzini úꞌdị́ ãnyãpá rĩ pi vé anji tịlé kãyú rĩ pi ũdrãá céré. 30 Ị́nị́ŋá ꞌdãri sĩ, ꞌbãgú rĩ ívé ũgalaku rĩ pi be, ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi be arukí ụ́ꞌdụ́ gélésĩ, kộpi ní íꞌdózú lụ̃ụ́lụ́ gazú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá ꞌdãá, ãꞌdiãtãsĩyã ꞌbẹ̃tị́ ãzi ãvũ ní drãá ꞌa ni gé kuyé ni ꞌdãáyo.
ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi vé fũngárá Ẽjẽpétõ agásĩ rĩ
31 Ị́nị́ŋá ꞌdãri sĩ, ꞌbãgú rĩ ní Mósẽ pi zịzú Ãrónã be ímụ́zú ꞌí vúgá nõó, ĩri ní ꞌyozú kĩnĩ, “Ĩmi ĩmivé ꞌbá ĩsẽrélẽ vé rĩ pi be, ĩmi ngakí fũú mávé ꞌbá rĩ pi ãsámvú gé sĩ ꞌdĩísĩ rá, ĩmi mụkí ĩmivé Úpí Múngú ĩmi ní tã ni zịị́ má tị gé rĩ ị̃njị̃ị́. 32 Ĩmi ꞌdụkí ĩmivé kãbĩlõ, ndrị̃ị́, tị́ rĩ pi be céré mụzú ĩndĩ. ꞌBo ĩmi kukí má ní tãkíri ũgbále.”
33 ꞌBá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi ní ꞌyozú ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní kínĩ, “Ĩmi fũkí ꞌbávé ãngũ agásĩ mbẽlẽ mbẽlẽ, ĩmi fũkí dõ kuyé, ꞌbâ céré ũdrã rá.” 34 Kúru ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní fúndru ĩ ní usaá yị̃ị́ sĩ, ĩ ní drĩ ãkụ́fị́ yĩí ꞌa ni gé kuyé ni íꞌdụ́zú ũdãzú lãálã rĩ pi agásĩ, kộpi ní lãálã rĩ pi úmbézú bõngó sĩ, kộpi ní uꞌdụzú ꞌbãzú ĩ kị́dị́ gé, kộpi ní ꞌdezú mụzú. 35 ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ꞌdụkí tã rĩ ngaá sụ̃ Mósẽ ní ũlũú ĩ ní rĩ tị́nị, kộpi zịkí ngá ĩ ní údé dábũ sĩ ni pi, aya ọ́gụ́ꞌbá ọ́gụ́ọ̃gụ̃ sĩ ni pi, bõngó ũnyĩ be ni pi be ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi vúgá. 36 Úpí Múngú sẽ ꞌbá Ẽjẽpétõ vé rĩ pi ꞌbãkí ẹ́sị́ múké ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní, kộpi sẽkí ngá ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní zịị́ rĩ pi rá, sâ kộpi ní fũzú Ẽjẽpétõ agásĩ rĩ gé, kộpi ꞌdụkí ãꞌbú Ẽjẽpétõ vé rĩ pi mụzú ĩndĩ.
37 Ị́nị́ŋá ꞌdãri sĩ, ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi íꞌdókí ẹ̃cị̃ tuú kụ̃rụ́ Rãmãsésẽ vé rĩ gé, cĩmgbá cazú kụ̃rụ́ Sõkótõ vé rĩ gé. ꞌBá mụꞌbá rĩ pi élĩfũ mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ ázíyá (600,000), ꞌdĩꞌbée céré ãgõ, ꞌbo lãkí ũkú rĩ pi anjiŋá rĩ pi be kuyé. 38 ꞌBá ụrụkọ kárákará ꞌdekí mụụ́ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi vúgá sĩ ĩndĩ. Tị́, ndrị̃ị́, ãzini kãbĩlõ kárákará ꞌdekí mụzú ĩndĩ. 39 Kộpi ní fúndru ĩ ní usaá yị̃ị́ sĩ ãkụ́fị́ ãkó ĩ ní íjị́ Ẽjẽpétõ gálésĩ rĩ ꞌbãzú áꞌdízú pánga rú. Ãꞌdiãtãsĩyã ídrókí kộpi ĩfũú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá ꞌdãásĩ, kộpi ị́sụ́kí sâ ínyá áꞌdízú ni kuyé.
40 ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi adrikí Ẽjẽpétõ agá ꞌdãlé caá ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ sụ pụ̃kụ́ na (430). 41 Ílí mụ̃dụ̃rụ̃lụ̃ sụ pụ̃kụ́ na (430) ꞌdĩri vé ụ̃dụ̃ gé, Úpí Múngú vé ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní fũzú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agásĩ úyú ĩvé rĩ vú sĩ. 42 Ị́nị́ŋá ꞌdãri sĩ, Úpí Múngú ꞌbã mị kộpi ndrezú, íjị́ kộpi ĩfũú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agásĩ rá. Ílí ãlu ãlu, lẽ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ẽ ígákí ị́nị́ŋá ꞌdãri vé tã, kộpi ã rikí Úpí Múngú ri ị̃njị̃ị́ úyú ĩvé rĩ pi be.
Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ vé tã
43 Úpí Múngú ní ꞌyozú Mósẽ pi ní Ãrónã be kĩnĩ, “Tãị́mbị́ Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ pi ꞌdĩ:
“Lẽ jãkãgú ã nya ụ̃mụ̃ rĩ ku. 44 Tụ́gẹ̃rị̃ mí ní jeé, mí ní ágélé ni ẽ tị lịị́ gí rĩ, ĩri ícó ụ̃mụ̃ ꞌdĩri nya rá. 45 Ụ̃mụ́ ímụ́pi adriípi mívé ãngá, ãzini ꞌbá riípi ẹ̃zị́ ngaápi mí ní, mí ní rií ũfẽfẽ rĩ, ã nya ụ̃mụ̃ rĩ ku.
46 “ꞌBá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ã nyakí zãá ụ̃mụ̃ vé rĩ jó agá ꞌdãá ũgõgõ. Ã jịkí zãá rĩ fũú ãmvé ku. Ã ŋõkí zãá rĩ vé fã ãluŋáni ku. 47 Lẽ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ãrẽvú céré ã nyakí ụ̃mụ̃ ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri ị̃njị̃zú ãní.
48 “Jãkãgú riípi adriípi ĩmi ãsámvú gé, lẽépi ụ̃mụ̃ Ụ́ꞌdụ́ Úpí Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ nyaápi rĩ, lẽ ã úlị́ anji ãgõ adriꞌbá ívé ãngá rĩ pi vé ágélé ẽ tị rá. Kúru kộpi ícó ụ̃mụ̃ rĩ nya rá, sụ̃ ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé ni tị́nị. ꞌBá ágó ĩ ní ágélé ni ẽ tị lịị́ kuyé rĩ, ã nya ku. 49 Tãị́mbị́ ãlu ãlu ĩ ní rizú ágélé ẽ tị lịzú ꞌdĩri, ĩri ꞌi nga ꞌbá Ĩsẽrélẽ vé rĩ pi ní ãzini jãkã adriꞌbá ĩmi ãsámvú gé rĩ pi be céré.”