Wɔɔnrɔ koŋgbannda
2
1 Nebukanezari wi wunluwɔ pi yɛlɛ shyɛn wolo li ni, a wì si wɔɔnrɔ wɔnlɔ. A kì suu jatere wi piri wi na jɛŋgɛ, fɔ ma wɔnlɔwɔ pi gbaanri wi na. 2 Kì pye ma, a wunlunaŋa wì si konɔ kan ma yo pe jɛnfɛnnɛ, naa kajɛnmɛ pyefɛnnɛ, naa lekaala konaa kacɛn kagala jɛnfɛnnɛ pe yeri pe pan wa wi yeri, jaŋgo poo wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo wi kan. A pè si pan ma yere wunlunaŋa wi yɛgɛ sɔgɔwɔ. 3 A wunlunaŋa wì si pe pye fɔ: «Mì wɔɔnrɔ wɔnlɔ, ki wɔɔnrɔ tìlan jatere wi piri na na. Mila jaa mberi kɔrɔ jɛn.»4 A Kalide tara fɛnnɛ pè si wunlunaŋa wi yɔn sogo Aramu tara fɛnnɛ sɛnrɛ ni, ma yo fɔ: «E, wunlunaŋa, Yɛnŋɛlɛ sa yinwetɔnlɔgɔ kan ma yeri! Ma wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo woro mbele ma tunmbyeele we kan, pa we yaa ti kɔrɔ wi yo ma kan.»
5 A wunlunaŋa wì si Kalide tara fɛnnɛ pe yɔn sogo ma yo fɔ: «Ŋga mì kɔn ma tɛgɛ ki ŋga: ‹Na yee ya mbanla wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo na kan konaa mberi kɔrɔ wi yo fun, pa mi yaa ti pe ye kɔɔnlɔ curo curo curo, mbe ye yinrɛ ti jaanri, mberi wo ti yɛɛ na paa kayangara yɛn. 6 Ɛɛn fɔ, na yaga wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo, mberi kɔrɔ wi taga wa na kan, pa mi yaa yarikanra, naa boyan yaara kan ye yeri, mbe ye gbɔgɔ fɔ jɛŋgɛ. Ki kala na, yanla wɔɔnrɔ to naa ti kɔrɔ wi yo na kan.› »
7 Kona, a pè suu yɔn sogo naa ki shyɛn wogo na, ma yo fɔ: «Wunlunaŋa, mboro mbe wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo woro mbele ma tunmbyeele we kan, we yaa ti kɔrɔ wi yo ma kan.»
8 A wunlunaŋa wì sho fɔ: «Ye wele, mìgi jɛn ma yo wagati yaa jaa, jaŋgo mbe ta ta mbe yo, katugu ŋga mì kɔn ma tɛgɛ, yège jɛn. 9 Ɛɛn fɔ, na yee wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo konaa mberi kɔrɔ wi yo na kan, ŋga kì yo, ki yaa pye ye na. Yè yɔn wa nuŋgba mbe pan mbe yagbogowo sɛnrɛ naa nambara sɛnrɛ yo na kan, jaŋgo sanni wagati wa ni, ki kala na li ta li kanŋga. Yanla wɔɔnrɔ ti yɛgɛ yo na kan, kiga pye ma, pa mi yaa ki jɛn kaselege fɔ ye mbe ya mberi kɔrɔ wi yo na kan.»
10 Kona, a Kalide tara fɛnnɛ pe si sɛnrɛ ti lɛ wunlunaŋa wi yɛgɛ sɔgɔwɔ, mɛɛ yo fɔ: «Wunlunaŋa, ŋga maa jaa, ko lere woro laga dunruya wi ni, ŋa wi mbe ya mbege pye. Mbe wɔ ko ni, wunlunaŋa wo wa kpɛ fa wi kajɛnmɛ pyefɛnnɛ, naa wi jɛlɛfɛnnɛ konaa wi kacɛn kagala jɛnfɛnnɛ wa yewe ki kala cɛnlɛ na la ni, ali mbege ta wi yɛn wunluwɔ gbɔɔ nakoma fanŋga fɔ. 11 Ki kala na, ŋga wunlunaŋa maa jaa, kì ŋgban ma toro. Lere se ya mbege wogo ŋga ki yo wunlunaŋa ma kan, fɔ ndɛɛ yinŋgele koro, ma si yala, koro woro ma cɛn laga sɛnweele pe sɔgɔwɔ.»
12 To yoŋgɔlɔ, a wunlunaŋa wì si kɔnrɔ ta, a wi nawa pì ŋgban fɔ jɛŋgɛ. A wì si konɔ kan ma yo pe Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe ni fuun pe gbo. 13 A pè sigi wogo ŋga pàa kɔn ma tɛgɛ ki yari, ma yo pe kajɛnmbɛlɛ pe gbo. A pè si saa Daniyɛli wo naa wi nimbiile pe lagaja fun, ma yo pe yaa pe gbo.
14 Kìla yala wunlunaŋa wi kɔrɔsifɛnnɛ to Ariyɔki wì yiri mbe sa Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe gbo. A Daniyɛli wì si saa para wi ni tijinliwɛ naa kɔrɔsiri ni. 15 Wìla Ariyɔki wi yewe ma yo fɔ: «Yiŋgi na, a wunlunaŋa wì sigi kaŋgbanla na li kɔn mali tɛgɛ?» Kì pye ma, a Ariyɔki wì sigi kala li yɛgɛ yo maa kan.
16 Le ki yɔngɔlɔ nuŋgba ke ni, a Daniyɛli wì si kari wa wunlunaŋa wi yeri, ma saa wi yɛnri ma yo wi wagati kan wi yeri, fɔ wi yaa wɔɔnrɔ ti kɔrɔ wi yo mboo kan. 17 Ko puŋgo na, a Daniyɛli wì si sɔngɔrɔ ma kari wi go, ma saa ki kala li yɛgɛ yo wi nimbiile Hananiya, naa Mishayɛli konaa Azariya pe kan, 18 mɛɛ pe pye ma yo pe Yɛnŋɛlɛ na wa naayeri li yɛnri, jaŋgo li pe yinriwɛ ta, li ki wɔɔnrɔ ti ŋgundo wi naga pe na, jaŋgo paga ka Daniyɛli naa wi nimbiile pe pinlɛ mbe pe gbo Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe ni. 19 Kì pye ma, a Yɛnŋɛlɛ lì si wɔɔnrɔ ti ŋgundo wi naga Daniyɛli wi na yariyanga ni ki yembinɛ li ni. A Daniyɛli wì si Yɛnŋɛlɛ na wa naayeri li shari 20 ma yo fɔ:
«Waa Yɛnŋɛlɛ li shari sanga wi ni fuun fɔ tetete,
katugu kajɛnmɛ naa yawa pi yɛn lo woo.
21 Lo li maa wagati naa kagala ŋgele kaa paan ke kanŋgi.
Lo li ma wunlumbolo pele jan, mbe wunlumbolo pele tɛgɛ.
Li ma jɛnmɛ kan kajɛnmbɛlɛ pe yeri, mbe kagala kɔrɔ jɛnmɛ kan tijinliwɛ fɛnnɛ pe yeri.
22 Lo li ma kagala ŋgele ke kɔrɔ jɛnwɛ pi ŋgban, ma pye ŋgundo ni ke yirige funwa na.
Lo lì diwi kagala ke jɛn.
Yanwa pi ma yiri mali maga.
23 Mboro ŋa na tɛlɛye pe Yɛnŋɛlɛ, mi yɛn nɔɔ shari nɔɔ sɔnni kajɛnmɛ naa fanŋga ŋga mà kan na yeri ki kala na;
katugu wɔ̀ɔn yɛnri ŋga ni, màga naga na na,
mà wunlunaŋa wi ŋgundo kala li naga we na.»
24 Ko puŋgo na, a Daniyɛli wì si kari Ariyɔki wi kɔrɔgɔ, wo ŋa wunlunaŋa wìla ki konɔ kan wi yeri ma yo wi Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe gbo we. Daniyɛli wìla kari ma saa wi pye fɔ: «Maga ka Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe gbo. Kari na ni wa wunlunaŋa wi yeri, mi yaa wɔɔnrɔ ti kɔrɔ wi yo wi kan.»
25 Le ki yɔngɔlɔ nuŋgba ke ni, a Ariyɔki wì si kari Daniyɛli wi ni wa wunlunaŋa wi yeri, ma saa wi pye fɔ: «Wunlunaŋa, mì naŋa wa yan wa Zhuda tara woolo mbele pàa koli kulolo pe ni, wi yaa ma wɔɔnrɔ ti kɔrɔ wi yo ma kan.»
26 Kona, a wunlunaŋa wì si para Daniyɛli wi ni, wo ŋa pàa pye na yinri Bɛlitishazari, maa yewe ma yo fɔ: «Ki yɛn kaselege fɔ mboro mbe ya mbanla wɔɔnrɔ ti yo mberi kɔrɔ wi taga wa na kan le?»
27 A Daniyɛli wì si wunlunaŋa wi yɔn sogo ma yo fɔ: «Wunlunaŋa, ŋgundo ŋa maa lagajaa mbe jɛn, kajɛnmbɛlɛ, naa jɛlɛfɛnnɛ, naa kajɛnmɛ pyefɛnnɛ konaa kacɛn kagala jɛnfɛnnɛ wa kpɛ se ya mbege jɛn mbege yo ma kan. 28 Ɛɛn fɔ Yɛnŋɛlɛ la yɛn wa naayeri, li maa ŋgundo kagala ke yinrigi funwa na. Lo lì kagala ŋgele kaa paan wa yɛgɛ ke yo wunlunaŋa Nebukanezari ma kan. Koni wɔɔnrɔ nda mà wɔnlɔ konaa yariyanra nda mà yan mɔɔ ta wa ma sorondo ti na, ti nda:
29 «Wunlunaŋa, kagala ŋgele kaa paan wa yɛgɛ koro kè pan wa ma jatere wi ni mɔɔ ta maa wɔnlɔ. Yɛnŋɛlɛ na li maa ŋgundo kagala ke nari, lo lì kagala ŋgele kaa paan wa yɛgɛ ke naga ma na. 30 Mi wo na, kii cɛn ndɛɛ na tijinliwɛ pì gbɔgɔ ma wɛ leele pe ni fuun pe woo pi na ko kì ti ki ŋgundo kagala kè naga na na, ɛɛn fɔ kè naga na na, jaŋgo wunlunaŋa ma wɔɔnrɔ ti kɔrɔ wi ta wi yo ma kan konaa kagala ŋgele ke yɛn wa ma kotogo na, ma ta ma ke jɛn.
31 «E, wunlunaŋa, yariyanga ŋga mà yan ki ŋga: Sɛnwee yanlɛɛ wawi mà yan gbeŋgbeŋɛ. Ki yaraga yanlɛgɛ kìla pye ma gbɔgɔ ma tɔnlɔ na yɛngɛlɛ fɔ jɛŋgɛ. Kìla pye ma yere ma yɛgɛ sɔgɔwɔ, ki yɛgɛ cɛnwɛ pìla pye fyɛrɛ ni. 32 Ki yaraga yanlɛgɛ ki go kìla pye tɛ piiri. Ki kotogo naa ki kɛyɛn yi ni, tìla pye warifuwe. Ki lara naa ki jegbɔgɔlɔ ke ni, tìla pye tuguyɛnrɛ. 33 Ki saanra tìla pye tugurɔn. Ki tɔndanra walaga la pye tugurɔn, walaga la pye joro. 34 Mɔɔ ta maa ki yaraga yanlɛgɛ ki wele, a sinndɛlɛgɛ kà si yiri wa ki yɛ, lere ma wila ki wa, ma pan maga yaraga yanlɛgɛ ki tɔndanra nda tìla pye tugurɔn naa joro woro ti gbɔn mari kaari. 35 Ko pyeŋgɔlɔ, tugurɔn o, joro o, tuguyɛnrɛ o, warifuwe o, naa tɛ wi ni, tì si pinlɛ ma yaari ma pye muwɛ, a tifɛlɛgɛ kùu lɛ ma kari pi ni paa yɛgɛ ŋga na yarilire kɔnsanga ni, ki ma kari bile* sigire ti ni ma yiri wa yarilire sunsaga ki na we. Ki yaraga ka si yan naa. Ɛɛn fɔ, sinndɛlɛgɛ ŋga kìla pan maga yaraga yanlɛgɛ ki gbɔn, a ko si kanŋga ma pye yanwiga gbɔgɔ ka, fɔ ma tara ti ni fuun ti yin.
36 «Wunlunaŋa ma wɔɔnrɔ tori yɛɛn. Koni we yaa wɔɔnrɔ ti kɔrɔ wi yo ma kan. 37 Wunlunaŋa, mboro ma yɛn wunlumbolo pe ni fuun pe wunluwɔ, katugu Yɛnŋɛlɛ na wa naayeri lì wunluwɔ, naa yawa, naa fanŋga konaa gbɔgɔwɔ kan ma yeri. 38 Lɔ̀ɔn tɛgɛ sɛnweele, naa yanyaara konaa sannjɛrɛ ti go na tara ti lagapyew ki ni. Ma yɛn ti ni fuun ti go na. Yaraga yanlɛgɛ ki go ŋga ki yɛn tɛ wogo, mboro win. 39 Ɛɛn fɔ, wunluwɔ pa yɛgɛ yaa ka pan mboro puŋgo na, mba pi fanŋga ki yaa ka kologo mbe wɛ ma woo pi na. Ko puŋgo na, wunluwɔ taanri woo yaa ka pan, po pi yɛn ma taanla tuguyɛnrɛ ti ni. Pi fanŋga ki yaa pye dunruya wi lagapyew ki go na. 40 Wunluwɔ tijɛrɛ woo yaa ka pan po puŋgo na mbe ŋgban paa tugurɔn yɛn. Yɛgɛ ŋga na tugurɔn ti ma yaraga pyew ki tɔngɔlɔ mbege kɔɔnlɔ kɔɔnlɔ, pa ki wunluwɔ pi yaa ka wunluwɔ sanmba pyew pi kɔɔnlɔ kɔɔnlɔ mboo tɔngɔlɔ ma. 41 Ki yaraga yanlɛgɛ ki tɔndanra naa ki tɔɔrɔ yombɛgɛlɛ, mà ke yan. Ti kanŋgɔlɔ ka yɛn joro, ti kanŋgɔlɔ ka yɛn tugurɔn. Ko kì naga ma yo ki wunluwɔ pi yaa ka kɔn shyɛn. Ɛɛn fɔ konaa ki ni fuun, fanŋga yaa ka pye pi ni kanŋgɔlɔ nuŋgba paa tugurɔn fanŋga yɛn, katugu màga yan fɔ tugurɔn to naa joro ti ni, tì pinlɛ ti yɛɛ ni. 42 Yɛgɛ ŋga na tɔɔrɔ yombɛgɛlɛ kèle la pye tugurɔn, a kele yɛn joro, ki pyelɔmɔ nuŋgba pi na ki wunluwɔ pi walaga nuŋgba yaa fanŋga ta, pi walaga nuŋgba fanŋga yaa kologo. 43 Màga yan fɔ tugurɔn tì pinlɛ joro ti ni yɛgɛ ŋga na, ko kì naga fɔ wunlumbolo pe yaa ka pɔrɔgɔ pye pe yɛɛ sɔgɔwɔ, mbe ye pe yɛɛ ni. Ɛɛn fɔ pe se ka ya mbe pe yɛɛ yigi, mbe pye nuŋgba paa yɛgɛ ŋga na tugurɔn to naa joro ti ni, ti se ya mberi yɛɛ yigi mbe pye nuŋgba we†.
44 «Ki wunlumbolo pe wunluwɔ wagati wi na, Yɛnŋɛlɛ na wa naayeri li yaa ka wunluwɔ pa yɛgɛ yirige naa. Ki wunluwɔ pi se ka kɔ. Ki wunluwɔ pi se ka ye cɛnlɛ la yɛgɛ kɛɛ. Ki wunluwɔ pi yaa ka wunluwɔ sanmba pyew pi jɔgɔ mboo wɔ wa. Po jate pi yaa koro wa fɔ sanga pyew. 45 Sinndɛlɛgɛ ŋga mà yan, kì yiri wa ki yɛ, lere ma wigi wa, ma pan ma tugurɔn, naa tuguyɛnrɛ, naa joro, naa warifuwe konaa tɛ wi ni ti gbɔn mari kaari, ko ki yɛn na ki wogo ki nari. Yɛnŋɛlɛ ŋgbɔgɔ ko kì kagala ŋgele kaa paan wa yɛgɛ ke naga wunlunaŋa ma na. Ma wɔɔnrɔ ti yɛn kaselege, ti kɔrɔ wì yo yɛgɛ ŋga na, pa ki yaa pye ma cɛ.»
46 Kì pye ma, a wunlunaŋa Nebukanezari wì si to maa yɛgɛ ki jiile wa tara Daniyɛli wi yɛgɛ sɔgɔwɔ maa gbɔgɔ, mɛɛ konɔ kan ma yo pe saara* wɔ Daniyɛli wi yeri, mbe pinlɛ wusuna nuwɔ taan* ni. 47 Kona, a wunlunaŋa wì si Daniyɛli wi pye fɔ: «Kaselege ko na, ye Yɛnŋɛlɛ lo li yɛn yɛngɛŋgɛlɛ ke Yɛnŋɛlɛ le, konaa wunlumbolo pe ni fuun pe tafɔ we. Lo li maa ŋgundo kagala ke yinrigi funwa na, katugu mà ya ma ki ŋgundo kala li jɛn mali yo na kan.» 48 Ko puŋgo na, a wunlunaŋa wì si cɛnsagbɔgɔ kan Daniyɛli wi yeri, ma yarikanra jɛndɛ lɛgɛrɛ kan wi yeri. A wì si Daniyɛli wi tɛgɛ Babilɔni kinda wi ni fuun wi go na, konaa maa pye Babilɔni tara kajɛnmbɛlɛ pe ni fuun pe togbɔɔ. 49 Ɛɛn fɔ, a Daniyɛli wì si wunlunaŋa wi yɛnri, a wunlunaŋa wì si Shadiraki, naa Meshaki konaa Abɛdi Nego pe tɛgɛ Babilɔni kinda wi go na. A Daniyɛli wo jate wì si koro wa wunlunaŋa wi go.