Goliyati wìla pye
17
1 Kona, a Filisiti tara fɛnnɛ pè si pe maliŋgbɔɔnlɔ pe gbogolo mbe sa malaga gbɔn. Pàa pe yɛɛ gbogolo wa Soko ca, wa Zhuda tara. A pè si pe maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga ki kan ma cɛn wa Soko ca naa Azeka ca sɔgɔwɔ pi ni, wa Efɛsi Damimu laga ki ni. 2 A Sawuli wo naa Izirayɛli* maliŋgbɔɔnlɔ pe ni pè si pe yɛɛ gbogolo fun, mɛɛ saa pe maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga ki kan ma cɛn wa Terebɛnti tige gbunlundɛgɛ ki ni. A pè si pe yɛɛ gbɛgɛlɛ ma yere malinjɛ wi na mbe malaga gbɔn Filisiti tara fɛnnɛ pe ni. 3 Filisiti tara fɛnnɛ pàa pye yanwiga ka na kɛɛ ŋga na, a Izirayɛli woolo pe yɛn yanwiga ka na kɛɛ sanŋga ki na. Gbunlundɛgɛ ko kìla pye pe sɔgɔwɔ.4 A piŋgbaan wà si yiri wa Filisiti tara fɛnnɛ pe cɛnsaga ki ni, ma fulo wa Izirayɛli woolo pe tanla. Pàa pye naa yinri Goliyati†, ma yiri wa Gati ca. Wìla pye letitɔnlɔgɔ ka, wi titɔnlɔwɔ pìla pye na kee mɛtɛrɛ taanri wo yeri. 5 Wìla tuguyɛnrɛ njala kan, ma malaga gbɔnderege le, ŋga pàa kɔɔrɔ gbegele ki ni paa mbɛnɛ kɔɔrɔ yɛn; ki nuguwɔ pila pye na kee culo nafa taanri yɔn ko yeri. 6 Tɔɔrɔ leyaara tuguyɛnrɛ woro la pye maa tɔɔrɔ ti fo. Tuguyɛnrɛ shɔrina la pye wi yeri wùu yanŋga wa wi pajogo ki na. 7 Wi njanraga ki kanŋgaga ki gbɔgɔwɔ pìla pye paa gbɛrɛ baŋgɔlɔma* yɛn. Ki tugumbyɔ wi nuguwɔ pìla pye na kee culo kɔlɔshyɛn wo yeri. Wi tugurɔn sigeyaraga* ki lɛfɔ wìla pye na tanri wi yɛgɛ. 8 Kona, a wì si saa yere Izirayɛli maliŋgbɔɔnlɔ pe yɛsinmɛ na, mɛɛ pe pye fɔ: «Yiŋgi na, a yè si pan ma yere malinjɛ na? Mi wo yɛn Filisiti tara fɛnnɛ woo, yoro wo na, ye woro Sawuli wi kulolo le? Ye naŋa nuŋgba wɔ wa ye yɛɛ ni, mi naa wo we pan we to we yɛɛ na. 9 Na wiga ya na ni mbanla gbo, pa kona we yaa pye ye kulolo. Ɛɛn fɔ, na mi ka ya wi ni mboo gbo, pa ye yaa pye we kulolo mbaa tunŋgo piin we kan.» 10 A Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wì sho naa fɔ: «Nala mi yɛn na Izirayɛli maliŋgbɔɔnlɔ ŋgbelege ki tifaga. Ye naŋa nuŋgba torogo laga na yeri we to we yɛɛ na.» 11 Naa Sawuli wo naa Izirayɛli maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pàa kaa Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi sɛnrɛ ti logo sanga ŋa ni, a pe sunndo wì si kɔn pe na, a pè si fyɛ fɔ jɛŋgɛ.
Davidi wìla kari
12 Ma si yala, Davidi wìla pye Zhese pinambyɔ. Zhese wìla pye Efirata tara fɛnnɛ woo, ma yiri wa Betilɛɛmu ca, wa Zhuda tara. Wi pinambiile pàa pye kɔlɔtaanri. Sawuli sanga wi na, kìla yala Zhese wì pye lelɛŋgbaraga. 13 Wi pinambiile koŋgbanmbala taanri poro la kari Sawuli wi ni wa malaga. Pe ni fuun ndɔ pàa pye naa yinri Eliyabu, na shyɛn woo wi yinri Abinadabu, na taanri woo wi yinri Shama. 14 Davidi wo wìla pye pe puŋgofɔ we. Wi ndɛɛlɛ taanri pàa kari Sawuli wi ni sanga ŋa ni, 15 Davidi wìla pye na kee wa Sawuli wi maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga ki ni na sɔngɔrɔ wa Betilɛɛmu ca, naa to wi simbaala pe kɔnri.
16 Ki sanga wi ni, pinliwɛ naa yɔnlɔkɔgɔ pyew, Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi ma pan maa yɛɛ naga Izirayɛli woolo pe na. Wìla ko pye ma saa gbɔn fɔ piliye nafa shyɛn. 17 Pilige ka, a Zhese wì suu pinambyɔ Davidi wi pye fɔ: «Ki yarilire pikaara nda ti tiwiyaraga yɛnlɛ nuŋgba na li lɛ naa ki buru kɛ ŋa wi ni, ma kari fyaw, ma sari kan ma ndɛɛlɛ pe yeri wa maliŋgbɔɔnlɔ pe cɛnsaga ki ni. 18 Maga nɔnɔ sinmɛ yinŋgele kɛ ŋgele ke lɛ fun, ma sa ke kan pe maliŋgbɔɔnlɔ waga kele (1 000) to wi yeri. Mɔɔ ndɛɛlɛ pe wele na kaa pye pe yɛn ŋgbaanla, ma yaraga ka shɔ pe yeri ma pan maga naga na na paa kacɛn yɛn ki wogo ki na. 19 Pe yɛn wa Sawuli wi ni konaa Izirayɛli maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pe ni, wa Terebɛnti tige gbunlundɛgɛ ki ni, mbe malaga gbɔn Filisiti tara fɛnnɛ pe ni.»
20 Ki goto pinliwɛ pi ni, a Davidi wì si yiri faa, ma wi simbaala pe le simbaala kɔnrifɔ* wa kɛɛ wila pe wele, mɛɛ yaara ti lɛ ma kari paa yɛgɛ ŋga na Zhese wìla ki yo wi kan we. Wìla saa gbɔn wa maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga sanga ŋa ni, kìla yala maliŋgbɔɔnlɔ pe yɛn na yinrigi na yeregi malinjɛ wi na. Pàa pye na malaga kɔnnɔ li waa makɔ. 21 Izirayɛli woolo naa Filisiti tara fɛnnɛ pàa yere malinjɛ wi na, a maliŋgbɔɔnlɔ ŋgbeleye shyɛn yì yɛgɛ wa yi yɛɛ yeri. 22 A Davidi wì suu tuguro ti tugu mari kan tuguro kɔrɔsifɔ wi yeri, kona mɛɛ fe ma kari wa laga ŋga maliŋgbɔɔnlɔ pàa pye. Naa wìla ka saa gbɔn wa, a wì suu ndɛɛlɛ pe shari. 23 Maa ta wìla pye na para wi ndɛɛlɛ pe ni bere, a Goliyati, Filisiti tara fɛnnɛ piŋgbaan ŋa wìla pye Gati ca fɛnnɛ woo, wì si yiri wa malinjɛ wi ni, mɛɛ sɛnrɛ nda wi maa yuun ti yo. A Davidi wì siri logo. 24 Naa Izirayɛli woolo pàa kaa ki naŋa wi yan, a pe ni fuun pè si fyɛ jɛŋgɛ mɛɛ fe wi yɛgɛ. 25 Pe ni fuun nuŋgba nuŋgba pe nɛɛ yuun fɔ: «Ye wele, naŋa wila paan we kɔrɔgɔ dɛ! Wila paan mbe Izirayɛli woolo pe tɛgɛlɛ naa. Lere ŋa ka ya mboo gbo, wunlunaŋa wi yaa yarijɛndɛ lɛgɛrɛ kan wi yeri, mboo sumborombyɔ wi kan wi yeri wi jɔ, mbege fɔ wi go woolo pe kala yaga, paga kaa nizara wi woo laga Izirayɛli woolo pe sɔgɔwɔ.»
26 A Davidi wì si leele mbele pàa pye le wi tanla pe yewe fɔ: «Lere ŋa kaga Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wi gbo, mbe tifagawa sɛnrɛ nda tì yo Izirayɛli woolo pe na ti kɔ, yiŋgi pe yaa kan ki fɔ wi yeri? Ki Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wii kɛnrɛkɛnrɛ*, wo ŋa wi yɛn na paan na Yɛnŋɛlɛ na yinwege wolo li maliŋgbɔɔnlɔ pe tegele, wi yɛn ambɔ fɔ ma?»
27 Ŋga kìla daga mbe kan ki letitɔnlɔgɔ ki gbofɔ wi yeri, a pè sigi yɛgɛ yo ma Davidi wi kan.
28 Ɛɛn fɔ, naa wi ndɔ lɛrɛfɔ Eliyabu wìla kaa wi yan wila para ki leele pe ni sanga ŋa ni, a wì si nawa ŋgban wi ni, mɛɛ wi pye fɔ: «Yiŋgi mà pan na jaa lagamɛ? Ma simbaala ŋgbelege jɛɛlɛ ma ko yaga ambɔ kɛɛ wa gbinri wi ni? Mɔ̀ɔ jɛn ma yɛɛ gbɔgɔwɔ naa ma kotoŋgbanga ki ni. Mɛɛ pan yaraga ko ka mɛgɛ ni na malaga welege ko ma.»
29 A Davidi wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Yiŋgi mì pye? Yewige ko cɛ ma mì yewe!» 30 A wì si laga le wi ndɔ wi tanla, mɛɛ saa lere wa yɛgɛ yewe ki sɛnrɛ nuŋgba ti ni. A pè suu yɔn sogo ma sɛnrɛ nuŋgba ti yo wi kan paa koŋgbannda woro ti yɛn.
Davidi wìla wi yɛɛ kan
31 Sɛnrɛ nda Davidi wìla yo, a leele pè siri logo, mɛɛ saa ti yo Sawuli wi kan. A Sawuli wì si ti pè saa Davidi wi yeri ma pan wi ni. 32 A Davidi wì si Sawuli wi pye fɔ: «Lere kpɛ ka ka kotogo la ki Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wi kala na. Mi ŋa ma tunmbyee, mi yaa sa malaga gbɔn wi ni.»
33 A Sawuli wì suu pye fɔ: «Ma se ya sa malaga gbɔn ki Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wi ni, katugu ma yɛn pyɔ jɛɛ, ma si yala wo yɛn malaga gbɔnfɔ maga lɛ wa wi lefɔnrɔ sanga wi ni.»
34 A Davidi wì si Sawuli wi pye fɔ: «Mi ŋa ma tunmbyee, mìla pye nala to wi simbaala pe kɔnri, na jara nakoma cɛngɛ urusi† ka ka pan mbe simbapige ka yigi wa yaayoro ŋgbelege ki ni, 35 mi ma taga ki na maga purɔ, maga gbɔn ma simbapige ki shɔ ki yeri. Na cɛngɛ kiga si yiri na kɔrɔgɔ, mi maga yigi wa ki mbɛlɛwɛ pi na, maga gbɔn maga gbo. 36 Mi ŋa ma tunmbyee, pa mì jara wo naa cɛngɛ urusi ki ni pe gbo yɛɛn. Ki pyelɔmɔ nuŋgba pi na, ki Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wii kɛnrɛkɛnrɛ, pa mi yaa wi gbo ma fun paa pe wogo ki yɛn, katugu wì Yɛnŋɛlɛ na yinwege wolo li maliŋgbɔɔnlɔ pe tɛgɛlɛ.» 37 A Davidi wì sho naa fɔ: «Yawe Yɛnŋɛlɛ na lìlan shɔ jara wo naa cɛngɛ urusi ki ni pe yombɛkɔɔrɔ ti kɛɛ, li yaa na shɔ fun ki Filisiti tara fɛnnɛ naŋa ŋa wi kɛɛ.»
A Sawuli wì si Davidi wi pye fɔ: «Ta kee, Yawe Yɛnŋɛlɛ li pye ma ni.» 38 Kona, a Sawuli wì suu yɛɛra malaga gbɔndeere ti le Davidi wi kan. Wìla tuguyɛnrɛ njala li kan wi kan, ma malaga gbɔnderege ki le wi kan. 39 A Davidi wì si Sawuli wi tokobi wi pɔ wa wi sɛnnɛ, yaripɔrɔ ti go na, mɛɛ yo wi yaa tanga ti ni mbe wele, katugu wi sila tara ti na. A wì si Sawuli wi pye fɔ: «Mi se ya tanga ki maliŋgbɔnyaara nda ti ni, katugu mii tara ti na.» A wì siri wɔ wi yɛɛ na. 40 A wì suu kanŋgala li lɛ, mɛɛ saa sinndɛŋgɛlɛ ŋgele kè wɔlɔgɔ kaŋgurugo wele ma lɛ wa lafogo yɔn, mɛɛ ke le wa wi yaayoro kɔnrikasha ki ni. A wì suu gbafurugo ki lɛ, mɛɛ fulo wa Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi mɛgɛ ni.
Davidi wìla ya Goliyati wi ni
41 Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi nɛɛ fulo jɛɛnnjɛnri fun wa Davidi wi tanla, wi tugurɔn sigeyaraga ki lɛfɔ wìla pye wi yɛgɛ. 42 A Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wì si wele mɛɛ Davidi wi yan fɔ wi yɛn lefɔnmbile gbanmbɛlɛ la, wi yɛgɛ cɛnwɛ pi yɛn ma yɔn. Kì pye ma, wi sila wi jate yaraga ka. 43 A Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wì suu pye fɔ: «Ma nawa po ni, mi yɛn pyɔn wi le, fɔ a mà simbiŋgele lɛ na paan na kɔrɔgɔ yɛrɛ?» A wì suu yarisunndo ti mɛgɛ ki yeri ma wa Davidi wi na maa daŋga. 44 A wì si Davidi wi pye naa fɔ: «Fulo laga na tanla, mi yaa ma wire kara ti kan naayeri sannjɛrɛ to naa cɛnrɛ ti yeri tiri ka.»
45 A Davidi wì si Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi pye fɔ: «Ma yɛn na paan na kɔrɔgɔ tokobi, naa njanraga konaa shɔrina ni, ɛɛn fɔ, mi wo yɛn na kee ma kɔrɔgɔ Yawe Yɛnŋɛlɛ na yawa pi ni fuun fɔ, Izirayɛli maliŋgbɔɔnlɔ ŋgbelege ki Yɛnŋɛlɛ lo mɛgɛ ni, lo na mà tɛgɛlɛ we. 46 Yawe Yɛnŋɛlɛ li yaa ma le na kɛɛ nala. Mi yaa ma gbo mbɔɔn go ki kɔw. Mi yaa Filisiti tara fɛnnɛ maliŋgbɔɔnlɔ pe gboolo pe kan naayeri sannjɛrɛ to naa cɛnrɛ ti yeri ti pe ka nala. Kona tara woolo pe ni fuun pe yaa ki jɛn fɔ Yɛnŋɛlɛ yɛn Izirayɛli woolo pe yeri. 47 Ki janwa ŋa wi ni fuun wi yaa ki jɛn mbe yo Yawe Yɛnŋɛlɛ laa tokobi nakoma njanraga tɛgɛ mbe lere shɔ. Katugu Yawe Yɛnŋɛlɛ lo li yɛn ki malaga ŋga ki fɔ we. Lo li yaa ye le we kɛɛ.»
48 Le ki yɔngɔlɔ nuŋgba ke ni, a Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wì si yiri mbe fulo wa Davidi wi tanla. A Davidi wì si fyɛɛlɛ ma fe ma kari wa pe juguye pe yeri, na Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi finli. 49 A Davidi wì suu kɛɛ ki le wa wi kasha ki ni ma sinndɛnɛ la wɔ, mɛɛ li wa wi gbafurugo ki ni. A sinndɛnɛ lì si saa Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi ta wa wi walɛgɛ ki na, mɛɛ ye wa wi go ki ni. A wì si wɔ ma to, maa yɛgɛ ki jiile wa tara. 50 Kì pye ma, Davidi wìla ya Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi ni gbafurugo naa sinndɛnɛ ni. Wìla wi gbo ma si yala tokobi sila pye wi yeri. 51 Ko puŋgo na, Davidi wì si fe ma saa gbɔn wa Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi na, mɛɛ wi tokobi wi tile maa kɔw wa wi wofogo ki ni, maa gbo mɛɛ wi go ki kɔw.
Naa Filisiti tara fɛnnɛ pàa kaa pe piŋgbaan wi yan pòo gbo, a pe nɛɛ fee. 52 Kona, a Izirayɛli tara maliŋgbɔɔnlɔ poro naa Zhuda tara maliŋgbɔɔnlɔ pe ni, pè si yiri ma malaga kɔnnɔ li wa, mɛɛ taga Filisiti tara fɛnnɛ pe na ma pe purɔ, ma saa gbɔn fɔ wa gbunlundɛgɛ ki yɔn na, fɔ ma saa gbɔn wa Ekirɔn ca yeyɔnrɔ ti na. Filisiti tara fɛnnɛ pe gboolo pàa toori wa konɔ maga lɛ wa Shaarayimu ca fɔ ma saa gbɔn wa Gati ca, konaa ma saa gbɔn wa Ekirɔn ca ki na. 53 Naa Izirayɛli woolo pàa kaa yiri wa Filisiti tara fɛnnɛ pe purɔsaga ma sɔngɔrɔ, a pè si saa Filisiti tara maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga yaara ti ni fuun ti koli. 54 A Davidi wì si Goliyati wi go ki lɛ ma kari ki ni wa Zheruzalɛmu ca. Ɛɛn fɔ, wìla saa wi maliŋgbɔnyaara to tɛgɛ wa wi yɛɛra paraga go* ki ni.
55 Sawuli wìla Davidi wi yan wila kee sa fili Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi ni sanga ŋa ni, wìla wi maliŋgbɔɔnlɔ to Abinɛri wi yewe ma yo fɔ: «Ambɔ pyɔ win ki lefɔnŋɔ ŋa we?»
A Abinɛri wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Kaselege ko na, mi wugu ma kan wunlunaŋa, mi suu jɛn.»
56 A wunlunaŋa wì sho fɔ: «Ma yewe ma ki lefɔnŋɔ wi to wi jɛn.» 57 Naa Davidi wìla ka saa Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi gbo ma sɔngɔrɔ sanga ŋa ni, a Abinɛri wì suu lɛ ma kari wi ni wa Sawuli wi yɛgɛ sɔgɔwɔ. Filisiti tara fɛnnɛ naŋa wi go kìla pye Davidi wi kɛɛ. 58 A Sawuli wì si Davidi wi yewe ma yo fɔ: «Lefɔnŋɔ, ma yɛn ambɔ fɔ pinambyɔ?»
A Davidi wì suu yɔn sogo ma yo fɔ: «Mi yɛn ma tunmbyee Zhese wo pinambyɔ, ma yiri wa Betilɛɛmu ca.»