Naŋa ŋa pàa pye na yinri
9
1 Yerubaali wi pinambyɔ Abimelɛki wìla kari wa Sishɛmu ca ma saa para wi lɛɛlɛ pe ni fuun pe ni, poro mbele pe yɛn wi nɔ go woolo wele, ma yo fɔ: 2 «Mi yɛn na ye yɛnri, ye sa Sishɛmu ca lelɛɛlɛ* pe yewe fɔ: ‹Yaa jaa Yerubaali pinambiile nafa taanri ma yiri kɛ poro mbe cɛn ye go na lee nakoma yaa jaa naŋa nuŋgba mbe cɛn ye go na? Kikiin ki mbɔnrɔ ye yeri? Ye nawa to ki na fɔ mi naa yoro ni we yɛn kasanwa nuŋgba.› » 3 A wi lɛɛlɛ pè si saa ki sɛnrɛ ti ni fuun ti yo Sishɛmu ca lelɛɛlɛ pe kan, ma Abimelɛki wi mɛtanga yeri pe kan. A poro si yɛnlɛ ki sɛnrɛ ti na mbe taga wi na, katugu pàa yo fɔ pe sege woo wo wawi. 4 A pè si warifuwe pyɔ nafa taanri ma yiri kɛ lɛ wa yarisunŋgo Baali Beriti ki gbɔgɔgo ki ni mari kan Abimelɛki wi yeri. A Abimelɛki wì sigi penjara ti lɛ ma lejagala naa nuŋgboŋgbanla fɛnnɛ pele sara ma pe taga wi yɛɛ na. 5 Ko puŋgo na, a wì si kari wa Ofira ca, wa wi to go, ma saa wi to seyɛɛnlɛ, Yerubaali wi pinambiile nafa taanri ma yiri kɛ wele pe gbo waliŋguŋgo nuŋgba na. Kaawɔ Yerubaali wi pinambyɔ puŋgofɔ Yotamu wo wìla ta ma shɔ, katugu wìla fe ma lara. 6 Kona, a Sishɛmu ca lelɛɛlɛ pe ni fuun naa Bɛti Milo ca woolo pe ni pè si pe yɛɛ gbogolo mɛɛ kari wa Sishɛmu ca tigbɔgɔ ki nɔgɔ, wa sinndɛlɛgɛ ŋga pàa yerege ki tanla† mbe Abimelɛki wi tɛgɛ wunluwɔ pi na.Yomiyɛlɛ na Yotamu wìla wa
7 Ŋga kìla pye, naa pàa kaa ki yo Yotamu wi kan, a wì si saa lugu wa Garizimu yanwiga ki na mɛɛ para ŋgbanga ma yo fɔ: «Yoro Sishɛmu ca woolo wele, ye logo na yeri, na kaa pye yaa jaa Yɛnŋɛlɛ li logo ye yeri. 8 Pilige ka, a tire tì si yɔn wa nuŋgba ma yo ti yaa wunluwɔ tɛgɛ ti yɛɛ go na. A tì si saa ki yo oliviye tige ki kan fɔ: ‹Pan ma cɛn we go na wunluwɔ.› 9 A oliviye tige kì siri yɔn sogo ma yo fɔ: ‹Sinmɛ mba pi maa yinrigi na ni, po mba pe ma tɛgɛ na Yɛnŋɛlɛ li gbogo konaa leele pe ni, yaa ki jate mi yaa po yaga wa mbe pan mbaa figefige tire sannda ti go na mbe yo mi yaa pye ti wunluwɔ wi le?› 10 Kì pye ma, a tire tì si saa ki yo figiye* tige ki kan fɔ: ‹Ta paan, ma pan ma cɛn we go na wunluwɔ.› 11 A figiye tige kì si tire ti yɔn sogo ma yo fɔ: ‹Tanwa mba pi yɛn na ni konaa pire tanra nda mi maa sɛni, yaa ki jate mi yaa ko yaga wa mbe pan mbaa figefige tire sannda ti go na mbe yo mi yaa pye ti wunluwɔ wi le?› 12 Kona, a tire tì si saa ki yo ɛrɛzɛn* tirige ki kan fɔ: ‹Ta paan, ma pan ma cɛn we go na wunluwɔ.› 13 A ɛrɛzɛn tirige kì si tire ti yɔn sogo ma yo fɔ: ‹Ɛrɛzɛn pire tɔnmɔ mba mi maa kaan, pi maa nayinmɛ kaan Yɛnŋɛlɛ lo naa leele pe yeri, yaa ki jate mi yaa ko yaga wa mbe pan mbaa figefige tire sannda ti go na mbe yo mi yaa pye ti wunluwɔ wi le?› 14 Kì kaa pye ma, a tire ti ni fuun tì si saa ki yo wuuro yuguyugu wi kan fɔ: ‹Ta paan, ma pan ma cɛn we go na, ma pye we wunluwɔ.› 15 A wuuro yuguyugu wì si pe yɔn sogo ma yo fɔ: ‹Na kaa pye kaselege yaa jaa mbanla tɛgɛ wunluwɔ ye go na, ye pan ye cɛn laga na yinmɛ pi ni. Na yaga je, kasɔn yaa janri mbe yiri laga na ni, fɔ yɛrɛ mbe sa sɛdiri* tire nda wa Liban tara ti sogo.› »
16 «Koni mi yɛn na ye yewe fɔ naa yè kaa Abimelɛki wi tɛgɛ maa pye ye wunluwɔ, yège yan ki wogo yege pye nawa jatere jɛnŋɛ naa kaselege ni le? Ŋga yè pye Yerubaali naa wi go woolo pe na, yege yan ki yɛn ma yɔn le? Kajɛŋgɛ ŋga wì pye ye kan, yège jɛn wi na le? 17 Na to wì malaga gbɔn ye kan, maa yɛɛ go ki pɛrɛ ye kala na, ma ye shɔ Madiyan tara fɛnnɛ pe kɛɛ. 18 Ɛɛn fɔ, kooŋga nala, yè yiri ma to na to wi go woolo pe na, ma wi pinambiile nambala nafa taanri ma yiri kɛ pe gbo yɔnlɔ nuŋgba waliŋguŋgo nuŋgba na. A yè suu kulojɔ wi pinambyɔ Abimelɛki wo tɛgɛ Sishɛmu ca wunluwɔ, katugu wi yɛn ye lere. 19 Ɛɛn fɔ, na kiga pye nala ŋga yè pye Yerubaali naa wi go woolo pe na, yège pye nawa jatere jɛnŋɛ naa kaselege ni, kona Yɛnŋɛlɛ li ti Abimelɛki wi nayinmɛ kan ye yeri, yoro fun ye nayinmɛ kan wi yeri. 20 Nakosima fyew, kasɔn mbe yiri wa Abimelɛki wi ni ki Sishɛmu ca naa Bɛti Milo ca woolo pe ni fuun pe sogo; konaa kasɔn mbe yiri fun wa Sishɛmu ca naa Bɛti Milo ca woolo pe ni ki Abimelɛki wi sogo.» 21 Ko puŋgo, a Yotamu wì si fe ma saa lara wa Beera ca, ma lali wi nɔsepyɔ lenaŋa Abimelɛki wi ni.
Sishɛmu ca fɛnnɛ
22 Abimelɛki wìla cɛn Izirayɛli* tara ti go na wunluwɔ ma saa gbɔn yɛlɛ taanri. 23 Ko puŋgo na, a Yɛnŋɛlɛ lì si yɔn mbafinliwɛ le Abimelɛki naa Sishɛmu ca lelɛɛlɛ pe sɔgɔwɔ. A pè si yiri ma je Abimelɛki wi na, na jaa mboo nɛgɛnɛgɛ mboo gbo. 24 Ko la pye ma, jaŋgo legbogo kala na pàa pye li fɔgɔ mbe tɔn pe ni fuun pe na. Ki fɔgɔ mbe tɔn Abimelɛki wi na, katugu wìla wi to seyɛnlɛ, Yerubaali pinambiile nafa taanri ma yiri kɛ pe gbo. Ki fɔgɔ mbe tɔn Sishɛmu ca fɛnnɛ pe na fun, katugu pàa Abimelɛki wi saga, a wì pe gbo. 25 A Sishɛmu ca lelɛɛlɛ pè si saa beŋganri pyefɛnnɛ pele lara wa konɔ, tinndiye pe na, wa ca ki tanla. Pàa pye na tuun tangafɛnnɛ mbele pàa pye na toro le pe tanla pe na, na pe tuguro ti shoo pe yeri. A leele pèle si saa ki yo Abimelɛki wi kan. 26 Ki wagati wi ni, a Ebɛdi pinambyɔ Gali wo naa wi sefɛnnɛ pe ni, pè si kari wa Sishɛmu ca. A Sishɛmu ca nambala pè sigi lɛ na tari wi na. 27 Ɛrɛzɛn pire cɔsanga wa ni, a Sishɛmu ca fɛnnɛ pè si yiri ma kari wa pe ɛrɛzɛn kɛɛrɛ ti ni, ma saa ɛrɛzɛn pire ta cɔ, mari tɔnmɔ wɔ mari pye duvɛn; kona, a pè si yɔgɔri fɔ jɛŋgɛ. Pàa ye wa pe yarisunŋgo go ki ni, ma li konaa ma wɔ, mɛɛ daŋga sɛnrɛ yo ma wa Abimelɛki wi na. 28 A Ebɛdi pinambyɔ Gali wì si pe pye fɔ: «Abimelɛki wi yɛn ambɔ fɔ wo mbe si pan wi cɛn Sishɛmu ca ki go na? Yiŋgi na we si Abimelɛki wi yaga wi cɛn we go na mbe sigi ta Yerubaali pinambyɔ wo wawi? Zebuli wo ma Abimelɛki wì tɛgɛ ca ki go na le? Yoro wo na, Amɔri ŋa wi yɛn Sishɛmu ca ki kanfɔ, wi setirige piile poro pe daga mbe cɛn ye go na. Ɛɛn fɔ, ki mɛgɛ woro Abimelɛki wi yeri we go sogo woo kan†. 29 E, ndɛɛ ki pye ca ki tegere pèri kan mi yeri, mi jɛn na Abimelɛki wi purɔ mboo laga wa fanŋga ki na, kona mbe suu pye fɔ: ‹Abimelɛki, ma maliŋgbɔɔnlɔ pe gbogolo ma pan ma to na na.› »
30 Naa cafɔ Zebuli wìla kaa sɛnrɛ nda Ebɛdi pinambyɔ Gali wìla yo ti logo, a wì si nawa ŋgban fɔ jɛŋgɛ. 31 A wì si leele tun larawa ma yo pe saga yo Abimelɛki wi kan fɔ: «Wele, Ebɛdi pinambyɔ Gali wo naa wi sefɛnnɛ pe ni pè pan wa Sishɛmu ca. Pe yɛn na ca woolo pe sunnu na pe waa ma na. 32 Ki kala na, nala yembinɛ na li ni, mboro naa ma maliŋgbɔɔnlɔ pe ni ye yiri ye kari ye sa lara ye pe sige wa yan. 33 Goto pinliwɛ ni, yɔnlɔ ki yirisanga ni, ye yiri ye to ca ki na fyɛlɛgɛ na. Na Gali naa wi woolo mbele pe yɛn wi ni paga yiri ma kɔrɔgɔ malaga ni, ma mbe ya ŋga pye, ma ko pye pe na.»
34 Ki yembinɛ li ni, a Abimelɛki naa leele mbele fuun pàa pye wi ni pè si yiri ma pe yɛɛ walagi walisaga tijɛrɛ, mɛɛ saa lara wa Sishɛmu ca ki puŋgo na maga maga. 35 Naa Ebɛdi pinambyɔ Gali wìla kaa yiri wa ca nawa ma pan ma yere wa ca ki mbogo yeyɔngɔ ki tanla sanga ŋa ni, a Abimelɛki naa leele mbele pàa pye wi ni pè si yiri wa pe larasaga ki ni na paan. 36 A Gali wì si pe yan paa paan mɛɛ Zebuli wi pye fɔ: «Wele, na yɛgɛ yɛn leele pele na paa yinrigi wa yanwira ti go na, na tinri.»
A Zebuli wì suu pye fɔ: «Yanwira ti yinmɛ po maa yaan ndɛɛ leele wɛlɛ.»
37 Ɛɛn fɔ, a Gali wì suu pye naa fɔ: «Wele, kaselege ko na, leele pe yɛn na yinrigi wa tara ti nandogomɔ tinndi laga ki na, na tinri, pele yɛgɛ mbele pè yiri wa jɛlɛfɛnnɛ pe tigbɔgɔ konɔ li ni na paan.»
38 Kona, a Zebuli wì sho fɔ: «Ma yɔn tangawa sɛnrɛ nda màa pye na yuun tì koro se? Mboro ma màa pye na yuun fɔ: ‹Abimelɛki wo yɛn ambɔ fɔ we suu yaga wi cɛn we go na?› Leele mbele màa pye na tifaga, poro wɛlɛ yɛɛn we. Koni, yiri ma sa to pe na!»
39 Kona, a Gali wì si yiri ma keli Sishɛmu ca woolo pe yɛgɛ ma saa to Abimelɛki wi na malaga ni. 40 A Abimelɛki wì si taga Gali wi puŋgo na naa puro, a wì si fe Abimelɛki wi yɛgɛ. Pàa Sishɛmu ca maliŋgbɔɔnlɔ pe lɛgɛrɛ gbo sanni pe sa gbɔn wa ca ki mbogo yeyɔngɔ ki na. 41 Kona, a Abimelɛki wì si saa cɛn wa Aruma ca. A Zebuli fun wì si Gali naa wi sefɛnnɛ pe purɔ ma yo paga ka sɔngɔrɔ mbe sa cɛn wa Sishɛmu ca naa.
42 Ki goto, Sishɛmu ca fɛnnɛ pàa yiri ma kari wa kɛɛrɛ ti ni, a lere wà si saa ki yo Abimelɛki wi kan. 43 A wì suu maliŋgbɔɔnlɔ pe walagi walisaga taanri, mɛɛ saa pe lara wa yan ki ni. Naa pàa kaa ca woolo pe yan paa yinrigi wa ca ki ni sanga ŋa ni, a pè si yiri wa pe larasaga ki ni pe kɔrɔgɔ mɛɛ to pe na. 44 Abimelɛki wo naa walisaga ŋga ki woolo pàa pye wi ni, a poro si fe ma saa yere wa ca ki mbogo yeyɔngɔ ki na maga shɔ. A walisara shyɛn sannda ti woolo pè si saa to leele pe na wa kɛɛrɛ ti ni na pe kuun. 45 Abimelɛki wìla malaga ki gbɔn Sishɛmu ca fɛnnɛ pe ni fɔ ma saa yɔnlɔ ki kɔ. Wìla ca ki shɔ maga ta, ma ca woolo pe gbo, ma ca ki ya pew, mɛɛ kɔ wo ca ki lagapyew ki na†.
46 Sishɛmu ca sanŋgazo titɔnlɔwɔ ŋa pe yinri Migidali Sishɛmu, mbele pàa pye wa wi ni, naa pàa kaa ki wogo ki logo, a pe ni fuun pè si kari ma saa ye wa pe yarisunŋgo Beriti ki go ki ni, wa go ki nɔgɔna yumbyɔ wi ni. 47 A lere wà si saa ki yo Abimelɛki wi kan ma yo Migidali Sishɛmu woolo pe ni fuun pè saa pe yɛɛ gbogolo wa. 48 A Abimelɛki wì si lugu wa Zalimɔ yanwiga ki na wo naa leele mbele fuun pàa pye wi ni pe ni. A wì si gbɔnlɔgɔ lɛ ma tige njege ka kɔn maga taga pajogo na, mɛɛ mbele pàa pye wi ni pe pye fɔ: «Ŋga mì pye yège yan kɛ? Yoro fun ye fyɛɛlɛ yege kala nuŋgba li pye ma.» 49 A pe ni fuun nuŋgba nuŋgba pè si tige njere nuŋgba nuŋgba kɔɔnlɔ ma taga Abimelɛki wi na. A pè si saa ti gbogolo wa yumbyɔ wi na mɛɛ kasɔn le wi ni maa sogo ma pinlɛ leele mbele fuun pàa pye wa wi nawa pe ni. Pa Migidali Sishɛmu woolo pe ni fuun pàa ku yɛɛn. Pe mbaa lere waga kele (1 000) yɔn ko tin, nambala naa jɛɛlɛ wele.
Abimelɛki wi kunwɔ we
50 Ko puŋgo na, a Abimelɛki wì si yiri ma kari wa Tebɛzi ca, ma saa maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga kan wa ca ki tanla maga yɔn tɔn, mɛɛ ki shɔ maga ta. 51 Ɛɛn fɔ, sanŋgazo titɔnlɔwɔ wà la pye wa ca ki nandogomɔ, ŋa wìla pye fanŋga ni. A ca woolo pe ni fuun, nambala naa jɛɛlɛ, pè si fe ma saa lara wa wi ni, ma kɔɔrɔ ti sɔgɔ pe yɛɛ na, mɛɛ lugu ma saa cɛn wa wi naayeri. 52 A Abimelɛki wì si pan ma gbɔn fɔ le sanŋgazo wi na, ma to wi na, mɛɛ fulo wa wi yeyɔngɔ ki tanla mbe kasɔn le wi ni. 53 Ɛɛn fɔ, a jɛlɛ wà si tira sinndɛlɛgɛ wa wi go ki na maga ya wi na. 54 A Abimelɛki wì si lefɔnŋɔ ŋa wìla pye naa maliŋgbɔnyaara ti tungu wi yeri fyɛlɛgɛ na ma yo fɔ: «Ma tokobi wi kɔw mala gbo, jaŋgo paga ka yo fɔ jɛlɛ wìlan gbo.»
A lefɔnŋɔ wì suu sun wi tokobi wi ni, a wì si ku. 55 Naa Izirayɛli woolo pàa kaa ki yan Abimelɛki wì ku, a pe ni fuun nuŋgba nuŋgba pè si sɔngɔrɔ ma kari pe yinrɛ. 56 Kì pye ma, kapyege ŋga Abimelɛki wìla pye wi to wi na, maa to seyɛɛnlɛ nafa taanri ma yiri kɛ pe gbo, pa Yɛnŋɛlɛ làa ki fɔgɔ ki tɔn wi na yɛɛn. 57 Sishɛmu ca fɛnnɛ pàa kapege ŋga fuun pye, Yɛnŋɛlɛ làa ki fɔgɔ ki tɔn pe na fun. Yerubaali pinambyɔ Yotamu wìla daŋga sɛnrɛ nda yo ma wa pe na, pa tìla ti yɛɛ yɔn fili yɛɛn.